Ervaringen over leiding geven aan voormalige collega’s
Fragment van het discussieplatform van tijdschrift Viva: ‘Dag dames, Ik hoop dat jullie mij kunnen helpen! Over een paar weken krijg ik promotie en ik vraag me af hoe ik leiding moet geven aan mijn voormalige collega’s. Heeft iemand hier ervaring mee? Ik hoop dat jullie tips hebben, want ik realiseer me dat zo’n andere rol best tricky kan zijn.’
Een van de antwoorden: ‘Ik heb ooit in zo’n situatie gezeten. Na een jaar waarin ik werd genegeerd als ik binnen kwam en iedereen goedemorgen wenste, overgeslagen werd bij koffierondjes, mijn verjaardagstraktatie werd afgezeken en mijn procedurewijzigingen eenzelfde lot beschoren waren, heb ik het bijltje er bij neergegooid. Mijn nachtrust was me liever dan de promotie.’
Een andere: ‘Ik heb een aantal keren meegemaakt dat een collega leidinggevende werd. Het heeft alle keren niet gewerkt. Je moet op een andere manier met collega’s omgaan, wat voor wrijving zorgt. Een erg negatief verhaal, maar ik wil je heel veel succes toewensen!’
Waarom faalt het leiding geven aan voormalige collega’s in 60 % van de gevallen?
De schrijfster van de laatste reactie wordt zeer bedankt: het werkt niet, maar ik wens je veel succes! Hoe dan ook, de zorgen die de vragenstelster uit, zijn terecht. Leiding geven aan voormalige collega’s is om verschillende redenen lastig. De mensen met wie je vertrouwelijk samenwerkte, moeten nu opdrachten van je aannemen. Soms zijn ze teleurgesteld, omdat ze zelf hadden gedacht te worden gepromoveerd.
Voor de meeste managers is de stap van teamlid naar teamchef hun vuurdoop als leidinggevende, en het gaat lang niet altijd goed. Volgens een Amerikaanse studie faalt 60 procent van de nieuwe leidinggevenden in de eerste 24 maanden. Nu vaker dan ooit in projectteams wordt gewerkt, komt het steeds meer voor dat iemand van de ene op de andere dag zijn collega’s moet aansturen.
Relatedness (erbij willen horen) als drijfveer
Deel van het probleem zijn de psychologische ‘drempels’ die de kersverse leiders in hun nieuwe rol tegenkomen. Volgens de hersenonderzoeker David Rock is relatedness – erbij willen horen – een van onze belangrijkste sociale drijfveren. Als we het gevoel hebben buitengesloten te worden, krijgen we een stressreactie.
Als we het gevoel hebben buitengesloten te worden, krijgen we een stressreactie.
Wie als teamchef wordt aangesteld, kan merken dat de groep waar hij of zij lange tijd deel van uitmaakte, een minder open houding aanneemt. Elke keer dat het team vrolijk zit te praten zonder jou erin te betrekken, komen stresshormonen vrij.
In de woorden van Robert Sutton, hoogleraar aan Stanford University en auteur van Good Boss, Bad Boss: ‘Als je leidinggevende wordt, verandert de onderlinge relatie structureel, of je het leuk vindt of niet.’
Zelfverzekerd en competent
Wat ook verandert, zijn de onderlinge verwachtingen. Wie tot leidinggevende van zijn voormalige collega’s wordt gepromoveerd, wordt daarna anders door zijn omgeving geëvalueerd. Uit studies blijkt dat we leidinggevenden volgens andere maatstaven beoordelen dan niet-leidinggevenden.
Onderzoekers denken dat het een gevolg is van onze impliciete ideeën over leiders: die worden verondersteld zelfverzekerd en competent te zijn. Pas gepromoveerde chefs worden van de ene op de andere dag verondersteld aan dat beeld te voldoen.
Tips voor het leiding geven aan voormalige collega’s:
Hoe vind je je weg in het mijnenveld van het aansturen van ex-collega’s? Vijf tips.
#1 Gooi het open
Je kunt er niet omheen: de verhoudingen zullen soms ongemakkelijk zijn, van twee kanten. Doen alsof er niks aan de hand is, levert weinig op. Pas aangestelde leidinggevenden hebben soms de neiging hun onzekerheid weg te stoppen achter de uitstraling dat ze alles onder controle hebben. Daarmee zullen ze hun voormalige collega’s gegarandeerd van zich verwijderen.
Teams waarin de teamleden zichzelf gehoord voelen, functioneren aantoonbaar beter
Als je durft te laten zien dat jij ook moeite met de nieuwe situatie hebt, geef je je collega’s de ruimte hun gevoelens te uiten. Daarmee wordt aan de nieuwe verhoudingen wennen een gezamenlijk project.
Door ruimte te geven aan de wederzijdse gevoelens, communiceer je bovendien dat je de mening van je mensen serieus neemt. Teams waarin de teamleden zichzelf gehoord voelen, functioneren aantoonbaar beter, zoals verschillende studies hebben laten zien.
#2 Straal als leider vertrouwen uit
Dat je tot voor kort onderdeel van het team uitmaakte, heeft ook voordelen. Je kent de collega’s goed en weet wat ze in hun mars hebben. Door taken aan ze te delegeren die bij ze passen, laat je zien dat je ze vertrouwt. Het gevoel zelf inhoud aan je werk te kunnen geven, komt de werknemersbetrokkenheid ten goede.
In een studie van Deloitte werden teamleden vragen gesteld over hun werk. Teams waarvan de teamleden aangaven het werk te doen waar ze goed in waren, waren aanmerkelijk productiever. Ook op het gebied van de klanttevredenheid scoorden die teams beduidend hoger.
#3 Lead by example
Met het voorbeeld dat je geeft, bepaal je de sfeer en werkhouding. Voormalige collega’s die gefrustreerd zijn, omdat ze vonden dat zíj in plaats van jou chef hadden moeten worden, hebben er eerder vrede mee als ze merken dat je je aanstelling met hard werken waarmaakt. Onderzoek laat zien dat als teamleiders een positieve instelling hebben, de teamleden niet alleen ook positiever, maar bovendien ook effectiever worden.
#4 Wees zo nodig hard tegen teamleden
Tegelijk baas zijn en vriend blijven lukt eenvoudig niet altijd. Als je voor zo’n keuze staat, moeten de belangen van het hele team zwaarder wegen dan de relatie met individuele teamleden.
Soms blijven ex-collega’s ‘zuur’ vanwege jouw promotie, hoe vaak je het ook met ze bespreekt. Dan kan het moment komen om te stoppen met naar het verleden te kijken, en verder te gaan, wat kan betekenen dat je van de betreffende collega afscheid neemt.
Je nieuwe rol houdt in dat jij en niemand anders verantwoordelijk bent voor het teamresultaat. Jim Collins benoemde in zijn klassieke boek Good to great een eigenschap van leiders die van good naar great gaan: ‘First get the right people on the bus (and the wrong people off the bus)’.
#5 Ontspan
Probeer bij alle veranderingen ontspannen te blijven. Je bent niet voor niks als leider aangesteld: kennelijk ziet het hogere management een en ander in jou. Als je kunt ontspannen, straal je meer zelfvertrouwen uit. En mensen zullen iemand die zelfvertrouwen uitstraalt, eerder volgen.
8 valkuilen die je als leidinggevende moet zien te vermijden
Naast tips om het leidinggeven aan je voormalige collega’s soepel te laten voorlopen, zijn er ook een aantal valkuilen die je het beste te allen tijde kunt vermijden:
- Te autocratisch zijn;
- Geen duidelijk beeld hebben van je rol;
- Te veel ingaan op verwachtingen van je collega’s;
- Vrienden willen blijven;
- Ingaan op persoonlijke kritiek;
- Alle problemen alleen proberen op te lossen;
- Jouw manier van werken opdringen;
- De meewerkende chef willen zijn.
Leiding geven aan voormalige collega's, hoe doe je dat?
Wanneer ben je een goede (team)leider?
Uit onderzoek door McKinsey onder 189.000 managers uit 81 verschillende bedrijven kwamen vier aspecten van leiderschap als belangrijkste naar voren: 1) probleemoplossend te werk gaan. 2) Resultaatgedreven werken. 3) Openstaan voor andere ideeën. 4) Anderen ondersteunen.
Welke vormen van leiderschap zijn er?
Er zijn veel verschillende vormen van leiderschap, ook wel leiderschapsstijlen genoemd. Je kunt denken aan: autocratisch leiderschap, democratisch leiderschap, coachend leiderschap, transformationeel leiderschap, delegerend leiderschap, participerend leiderschap en dienend leiderschap.
Wat moet je niet doen als je begint met leidinggeven?
Een aantal valkuilen wanneer je net begint met leidinggeven zijn: 1) te autocratisch zijn. 2) Geen duidelijk beeld hebben van je rol. 3) Teveel ingaan op verwachtingen van je collega’s. 4) Vrienden willen blijven met je voormalige collega’s. 5) Ingaan op persoonlijke kritiek. 6) Alle problemen alleen proberen op te lossen. 7) Jouw manier van werken opdringen. 8) De meewerkende chef willen zijn.
