Dit hebben vrouwelijke leiders gemeen

Who run the world, aldus Beyoncé? Precies. Girls. Al is dat nog niet helemaal doorgedrongen tot het bedrijfsleven. De diversiteit binnen topfuncties op basis van geslacht wordt wel steeds beter ingevuld, mede dankzij wettelijke streefcijfers. Wereldwijd is het aandeel vrouwelijke ceo’s en directeuren gestegen naar 32 procent.

Toch kan het beter. In Nederland is nog maar 26 procent van alle managers vrouw. Daarmee ligt ons land onder het Europese gemiddelde van 34 procent. Bij de 5.000 ‘grote’ vennootschappen was gemiddeld 13 procent van alle bestuurders vrouw, en 22 procent van de commissarissen.

Een gemiste kans. Bedrijven met een diverse en inclusieve werkvloer kunnen immers gebruik maken van al die verschillende ideeën, ervaringen, standpunten en talenten van hun mensen. Dat maakt ondernemingen innovatiever en het vergroot hun overlevingskansen. Bedrijven met meerdere vrouwen in de top presteren gewoonweg beter als het gaat om verkoopmarges, investeringen en aandeelhouderswaarde.

Feminien en masculien leiderschap

Hoe dan? Geven vrouwen dan op een andere manier leiding dan mannen? ‘Feminiene waarden zijn gericht op de lange termijn, de samenleving als geheel, inlevingsvermogen en zorg voor elkaar’, aldus Caroline Glasbergen oprichter van platform New Female leaders. ‘Masculiene waarden zijn gericht op de korte termijn, het individu, het eindresultaat en het financiële succes.’

Er is niets mis met masculiene waarden en we moeten echt niet met zijn allen naar feminiene waarden kijken. ‘Het gaat om de balans. Feminiene en masculiene waarden zitten allemaal in ons, mannen én vrouwen.’

Volgens Janka Stoker, die als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen al jaren onderzoek doet naar leiderschap, is ‘vrouwelijk’ leiderschap niet heel anders dan ‘mannelijk’ leiderschap. ‘Wel zie je dat vrouwen het vaak net iets beter doen dan mannen. Eigenlijk doen vrouwelijke leiders het over de hele linie gezien iets beter dan mannen, maar niet omdat ze nou zoveel vrouwelijker zijn’, zei ze tegen vakblad Accountant.

Hoe dat dan wel komt? Dat heeft te maken met de weg ernaartoe. Stoker: ‘De weg naar de top is voor vrouwen lastiger dan voor mannen. Dat komt door onze stereotiepe opvatting over een goede leider. Die is daadkrachtig, dominant, met een sterke visie. Daarbij denken we eerder aan een man.’

De stereotiepe opvatting over ‘een goede vrouw’ staat daar volgens Stoker lijnrecht tegenover. ‘Ze is bescheiden, zorgzaam en treedt niet op de voorgrond. Vrouwen moeten dus extra goed zijn om op zo’n plek terecht te komen en te blijven. De weg naar de top is moeilijker voor vrouwen, dus wie boven komt drijven is écht goed.’ Wie zijn deze sterke ‘bovendrijvende’ vrouwen zijn, en wat hebben ze met elkaar gemeen?

#1 Ze tonen lef

Corinne Vigreux, mede-oprichter van TomTom en oprichter van programmeerschool Codam, kwam na haar afstuderen terecht bij een bedrijf voor games en tech in Londen. Ze sprak toen nauwelijks een woord Engels. Later zette ze een salesdivisie in Oost-Europa en het Midden-Oosten op. ‘Durf risico’s te nemen’, zegt ze. Uit je comfortzone stappen, geeft zelfvertrouwen. ‘Ik heb leren overleven in een situatie die me totaal onbekend was en kwam erachter dat ik het kon.’

Gülbahar Tezel, partner bij PwC Strategy&, kan dat beamen. ‘Mijn carrière is gaan groeien toen ik tegen mijn natuur in risico’s nam. Ik verruilde comfortabele banen voor oncomfortabele, uitdagende banen. Dat leverde elke keer stress, maar ook persoonlijke groei op.’

Het gaat om lef tonen en kansen pakken als ze voorbij komen, zegt Marjan Rintel, president-directeur bij KLM. ‘Ik kreeg zelf de kans om de overstap naar een totaal ander domein te maken. Uiteindelijk bouwde ik daarmee een redelijk breed profiel op, dat me later ook weer nieuwe kansen gaf.’

#2 Ze verwelkomen tegengeluid

Herna Verhagen staat al meer dan tien jaar aan het roer van PostNL. Om tunnelvisie te voorkomen benoemt ze ‘stevige mensen’, ook ‘van buiten’. Verhagen: ‘Met hen ga ik de discussie aan om een gezamenlijke visie te ontwikkelen voor het bedrijf. Ik ben niet iemand die zegt: dit is het plan. Dat moet uit de mensen zelf komen. Daar haal ik de kracht vandaan.’

Het is belangrijk om in je team mensen te hebben die anders zijn dan jij. ‘Pas dan krijg je goede discussies. Uiteindelijk krijg je zo andere beslissingen dan je zou krijgen met een team van gelijkgestemden. Weerstand mag van mij. Ga maar tegen me in.’

Ook commissaris en bestuurder Petri Hofsté omringde zich met goede mensen. ‘Een belangrijke levensles voor mij is om in elke fase van mijn leven en carrière te zoeken naar de juiste personen om mee te sparren, van te leren, om me feedback te geven en me te steunen. Zo kom ik tot betere besluiten.’

Een klankbord van personen die je kunnen adviseren is onmisbaar, zegt ook Simone Brummelhuis, oprichter van investeringsfonds Borski Fund. ‘Hierdoor krijg je een wijdere blik op het ondernemen, hoe snel je financiert en groeit en of je op het juiste pad zit.’

Blijven leren helpt je gezichtsveld ook verbreden. Brummelhuis: ‘Als ondernemer heb je eigenlijk te weinig tijd voor ‘bijspijkercursussen’, terwijl dat wel belangrijk is.’ Workshops of opleidingen zijn key. En wat helpt: lezen. ‘Je moet aan het denken worden gezet. Wat heeft prioriteit voor de lange termijn? Wat voor de korte termijn? Ik komt te veel ondernemers tegen die daar geen tijd voor vrijmaken.’

#3 Schuldgevoel? Nope!

Vivienne van Eijkelenborg, eigenaar van babyproductenmerk Difrax ziet het om haar heen: dat vrouwen nog altijd worstelen met dat lastige rijtje: werk, gezin en tijd voor jezelf. ‘Mannen hebben minder last van schuldgevoel. Die doen gewoon hun ding. Waarom zou een vrouw niet hetzelfde kunnen doen? Wat je dan laat zien, ook aan de kinderen, is dat je voor jezelf kunt zorgen, dat het niet vanzelf gaat, en dat je ergens voor moet knokken om iets te bereiken.’

Schuldgevoel is sterk bij vrouwen, bij moeders, merkt ook Vigreux (TomTom). Al had zij daar vrijwel geen last van. ‘Mijn kinderen waren juist trots op mij. Ik heb een foto dat ik in pak en met een aktetas op het punt van vertrek sta en een van mijn zoons aan mijn been hangt om te voorkomen dat ik de deur uit ga. Toen ik die laatst zag, zette me dat wel aan het denken. Maar ik heb me nooit schuldig gevoeld over werken.’

Marguerite Soeteman-Reijnen, bestuursvoorzitter van verzekeraar Aon, zegt het zo: ‘Creëer een goede balans tussen je privéleven en je werkende leven. Give the best of you instead the rest of you.’

Zorg er wel voor dat het thuis goed geregeld is. Sheryl Sandberg, voormalig coo van Facebook (nu: Meta) beschrijft in haar boek Lean in hoe haar (inmiddels overleden) partner onmisbaar was voor haar carrière. Hij nam veel taken van het ouderschap op zich, moedigde haar altijd aan in haar werk. ‘Ik geloof dat de belangrijkste carrièrebeslissing voor een vrouw is of ze een levenspartner heeft, en wie die levenspartner is’.

#4 Sterke vrouwen helpen andere vrouwen

Volgens Sandberg ben je als vrouwelijke leider verplicht om andere vrouwen te helpen in hun carrière. Elske Doets, directeur en eigenaar Doets Reizen, doet dit al. Haar missie is om jonge vrouwen – via de Young Lady Business Academy – op weg te helpen naar sleutelposities binnen de private en publieke sector. ‘Dat geeft me een ongelooflijke voldoening. Hen in hun jeugdigheid mij voorbij zien streven maakt mij niet onrustig, maar juist heel erg blij.’