Hoe authentiek ben jij? En: Mark Rutte en andere leiders langs de meetlat

Leider ben je niet, leider word je, aldus coach en auteur Frans Vogt. Hij maakt daarmee korte metten met het idee dat je als natuurlijke leider wordt geboren. Vijf gemene delers hebben goede leiders, zo vertelt hij op CHRO.nl. Ze blijven zich ontwikkelen, zijn nieuwsgierig. Ze hebben een duidelijke visie. Goede leiders geven vertrouwen en wekken vertrouwen op en durven zich kwetsbaar op te stellen.

Ook zorgen ze ervoor dat iedereen in het team een zinvolle bijdrage kan leveren. En: ze zijn zelfbewust. Vogt: ‘Zelfbewustzijn gaat over zicht op je kwaliteiten en tekortkomingen, je ‘zonnige en duistere kanten’. Bewustwording van wie je bent, betekent dat je zelfverzekerd je kwaliteiten zult inzetten.’

De Birkman-methode

Zelfkennis staat aan de basis van succesvol authentiek leiderschap: er is afstemming tussen jouw eigen waarden en overtuigingen, en jouw gedrag dat de buitenwereld ziet. Het komt erop neer dat je als leider een stijl probeert te vinden die overeenkomt met wat jij belangrijk vindt in het leven.

Leiders die zich niet authentiek kunnen gedragen, voelen zich weinig gemotiveerd. Het vraagt immers veel energie om je te gedragen op een manier die niet met jouw persoonlijkheid overeenkomt.

Authentiek leiderschap houdt eigenlijk een zoektocht naar jezelf in. Wie ben je, wat is jouw drive in het leven, maar ook: wat zijn je sterke en zwakke punten? Dit klinkt een beetje tegenstrijdig, maar: authentiek leiderschap kun je dus leren. Weet wat je perspectieven zijn en wees er bewust van dat die perspectieven niet kunnen kloppen, aldus de Amerikaanse organisatiepsycholoog Roger Birkman.

Hij ontwikkelde een persoonlijkheidsassessment om menselijke eigenschappen te ‘meten’, en motivatie, gedrag en percepties aan het licht te brengen. ‘When you get a proper perspective of your perceptions, you might be surprised how many other things fall into place’, aldus Birkman.

‘Tja, zo ben ik nou eenmaal’

Mensen denken vaak dat authenticiteit hetzelfde is als ‘spontaan zijn’ of ‘ongezouten je mening geven’. Dat is niet zo. Teruggrijpen op “zo ben ik” is geen reden voor bepaald gedrag. Authentiek leiderschap draait ook niet alleen om jou, maar juist om de groei van de mensen om je heen en de organisatie die je leidt.

De wereld van vandaag vraagt om zelfbewuste leiders. Onderzoek van internationaal adviesbureau Egon Zehnder laat zien dat 83 procent van de ondervraagde ceo’s zelfreflectie op hun eigen leiderschapsstijl essentieel vindt. Een paar jaar daarvoor was dat nog 66 procent.

Organisaties met authentieke leiders kennen meestal meer betrokken en gemotiveerde medewerkers. Daarin vind je een cultuur waarin mensen zich veilig voelen om hun mening te communiceren en ideeën uit te proberen. Zulke organisaties zijn creatiever en innovatiever.

Laten we eens een kijkje nemen naar een aantal bekende leiders. Hoe scoren zij op de authenticiteitsmeetlat van MT/Sprout? Zouden mensen ze vertrouwen en volgen?

# Premier Mark Rutte

De minister-president zou de ultieme polderaar zijn. Hij staat bekend om zijn pragmatische houding en flexibiliteit. Alhoewel: flexibiliteit? Gebrek aan visie, zeggen zijn politieke tegenstanders.

‘Rutte is geen ideologisch gedreven politicus. Hij kan als manager morgen een succes maken van de lijn met pindakaas en overmorgen van erwtjes en worteltjes’, zegt tegenstander Geert Wilders in de Volkskrant. Met de MH17-ramp was dat leiderschap er wél, geeft Wilders schoorvoetend toe. ‘Hij liet empathie zien. Dat deed hij goed.’

Volgens voormalig D66-leider Alexander Pechtold moet Rutte zich opnieuw uitvinden. ‘Er is juist nu wel behoefte aan grote lijnen en volgens mij lukt hem dat niet meer.’ Volgens oud-CDA-leider Maxime Verhagen let Rutte goed op de persoonlijke verhoudingen. ‘Ik ben er nu al heel lang uit, maar als ik hem tegenkom samen met mijn vrouw, weet hij haar naam nog.’

Mark Rutte scoort een 6 van de 10 op de authenticiteitsmeter.

# Elon Musk

Ja, Elon Musk, wat kunnen we níet over hem vertellen. De oprichter van Tesla, de excentrieke ondernemer die Twitter kocht, de man achter SpaceX. Iemand die als pr-stunt een Tesla Roadster de ruimte inschoot met een raket.

Musk beschrijft zichzelf als iemand met het syndroom van Asperger. ‘Het middelpunt van alle aandacht’, zeggen anderen over hem. Iemand die er niet voor terugdeinst een optreden te geven in de populaire Amerikaanse comedyshow Saturday Night Live. Op vakantie naar de maan? Stelt een ‘middelmatige’ leider dat voor, dan verklaart iedereen hem voor gek. Komt Musk met zo’n plan, dan krijgen mensen energie en wordt het gerealiseerd, aldus een artikel van hogeschool Windesheim.

Maar of deze briljante man ook een empathisch leider is? Mwoah. Kort nadat Musk Twitter overnam, ontsloeg hij al de helft van het personeel. ‘We werkten allemaal twintig uur per dag’, vertelt een oud-medewerker. ‘En hij werkte 23 uur.’

Musk zou weinig geduld hebben met klagers die hun gezin zo weinig zien door de extreme uren op de werkvloer. ‘Als we failliet gaan, heb je alle tijd om je gezin te zien’, zou hij in de begindagen van Tesla hebben gezegd.

Elon Musk scoort een 5 op de authenticiteitsmeter.

# Koningin Máxima

Haar man is het staatshoofd van Nederland, maar koningin Máxima krijgt vaak de ogen op haar gericht. Ze is niet bang om emoties te tonen en weet vaak de juiste toon en woorden te vinden, waardoor zij mensen achter zich weet te scharen. Wie herinnert zich niet haar beroemde traan tijdens het huwelijk met Willem-Alexander, of hoe zij haar man op tv ‘een beetje dom’ noemde.

‘Ik zie Máxima als een enorm warme en open persoonlijkheid’, aldus presentatie- en communicatiedeskundige Pauline van Aken op Businessinsider.nl. ‘Nederlands is niet Máxima’s moedertaal, toch durft ze de tijd te nemen om haar gevoel te verwoorden.’

Bij Marcia Luyten, schrijfster van een biografie over de huidige koningin, valt de zelfreflectie van Máxima op. ‘Al heel jong praatte ze met haar vriendinnen over hoe dingen zouden komen, wat je nodig hebt.’

Máxima wordt omschreven als ambitieus, iemand die veel wil ontdekken. Ze heeft lef en uitgesproken ideeën. Zo zei de koningin ooit dat ‘de’ Nederlandse identiteit niet bestaat – een uitspraak waar overigens veel mensen over vielen – en dat je je niet moet laten tegenhouden door sociale of culturele grenzen. Daar dan.

Koningin Maxima scoort een 8 op de authenticiteitsmeter.