Er zijn verschillende theorieën over leiderschapsstijlen en ook in de praktijk zie je allerlei leiderschapsstijlen terug. Vaak zien leidinggevenden dat een bepaalde leiderschapsstijl in het begin goed werkt, maar naar verloop van tijd – wanneer de situatie is veranderd – ineens veel weerstand oplevert. Hoe kan dat?
Het is allereerst belangrijk om je als leidinggevende bewust te worden van jouw leiderschapsstijl. Ben je directief? Of beweeg je juist veel mee? Bekommer je je om het welzijn van je medewerkers? Of ben je vooral aan het sturen op het goed uitvoeren van de taken? En om dan een helder beeld te krijgen of jouw leiderschapsstijl genoeg aansluit bij de behoefte van jouw medewerkers.
De leiderschapsstijl die je het beste kunt toepassen hangt af van de volgende factoren:
- Je eigen persoonlijkheid;
- De vaardigheden van de medewerkers;
- De motivatie van de medewerkers;
- De doelstellingen van het team .
De leiderschapsstijlen van Ken Blanchard
De meest bekende theorie over leiderschap is de theorie van Ken Blanchard en Paul Hersey: het Situationeel Leiderschap Model (ook wel SLII-model). Deze gedragswetenschappers stellen dat het per situatie verschilt wat de meest effectieve leiderschapsstijl is. In hun model worden twee assen beschreven en daardoor wordt onderscheid gemaakt in vier leiderschapsstijlen.
- Hoe sturend ben je als leider, oftewel hoeveel sturend gedrag vertoon je?
- Hoe ondersteunend ben je als leider, oftewel hoeveel ondersteuning biedt je?
Volgens Hersey en Blanchard hangt de stijl van leidinggeven vaak af van de vaardigheden van het team en van hoeveel verantwoordelijkheid en motivatie de werknemers zelf voelen.
Een leiderschapsstijl voor elke ontwikkelingsfase:
#1 De enthousiaste beginner
Deze medewerker start net, wil graag leren, heeft er zin in en is optimistisch. Deze medewerker is logischerwijs nog niet zo ervaren, de vaardigheden zijn er nog niet, maar het enthousiasme is er. De leiderschapsstijl die hierbij hoort volgens Ken Blanchard is: leiden. De manager moet veel taak- en praktijkgerichte sturing bieden, stappenplannen bieden, dingen voordoen en concrete tips geven.
Een leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is sturend leiderschap.
Met behulp van sturend leiderschap zorg je voor een goede start voor deze nieuwe medewerker. Je checkt steeds de voortgang en geeft de medewerker nog weinig vrijheid. Deze stijl kun je bijvoorbeeld ook toepassen wanneer er een strakke deadline is.
Ook bouw je als leidinggevende in deze startfase een goede relatie op met de medewerker, zodat duidelijk wordt waar ze behoefte aan hebben om goed te functioneren. Om de medewerker goed op gang te helpen, is het wel belangrijk dat de leidinggevende zorgt dat de taken niet te ver naar de achtergrond worden geschoven, zodat de medewerker – en de organisatie – goed blijft draaien.
#2 De ontgoochelde leerling
De praktijk blijkt voor de startende medewerker soms toch weerbarstig. Op een gegeven moment bereikt de medewerker het punt dat het allemaal niet zo lekker gaat, het gaat voor zijn of haar gevoel niet snel genoeg. De medewerker heeft het idee dat anderen beter zijn en twijfelt aan zichzelf: ‘ben ik hier wel geschikt voor?’. Er is veel sturing en zowel taakgerichte als persoonlijke ondersteuning nodig. De leiderschapsstijl die hierbij hoort is: begeleiden of coachen.
Een leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is coachend leiderschap.
Op het punt van de ontgoochelde leerling is het nog steeds belangrijk dat de leidinggevende zorgt dat de taken niet te ver naar de achtergrond worden geschoven, zodat de medewerker – en de organisatie – goed blijft draaien. Maar met behulp van coachend leiderschap wordt de medewerker meer persoonlijk ondersteund en staat de goede relatie met de medewerker voorop om goed te kunnen functioneren.
#3 De capabele (maar voorzichtige) presteerder
De vaardigheden zijn er inmiddels wel bij de medewerker, want ze weten wat ze praktisch moeten doen. Ze weten hoe ze hun taken moeten uitvoeren. Het ontbreekt de medewerker in deze fase vooral nog aan zelfvertrouwen en daarvoor is persoonlijke ondersteuning nodig, schouderklopjes en interesse in hoe met de medewerker gaat.
Een leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is ondersteunend leiderschap.
De leidinggevende bouwt met behulp van ondersteunend leiderschap een goede relatie op met de medewerker, zodat duidelijk wordt waar ze behoefte aan hebben om goed te functioneren.
Het welzijn van de medewerker is belangrijk en er wordt gestreefd naar plezier in het werk en het creëren van een goede werksfeer. Jij zorgt er als leidinggevende voor dat je team alles heeft wat ze nodig hebben om te ontwikkelen, zoals scholing of extra motivatie.
#4 De zelfsturende professional
De zelfsturende professional heeft een hoge competentie en hoge motivatie. De leiderschapsstijl die bij deze fase past is: delegeren. Geef de medewerker veel vrijheid, maar wel met aandacht voor de prestaties. Daag deze medewerkers uit en stimuleer ze om te groeien.
Een leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is transformationeel leiderschap.
Bij transformationeel leiderschap gaat het erom dat medewerkers intrinsiek gemotiveerd raken om het beste resultaat af te leveren. Je blijft als leidinggevende natuurlijk wel eindverantwoordelijke, dus ook hier is het verstandig om te sturen op output en de planning en voortgang in de gaten te houden.
Het gaat bij transformationeel leiderschap niet alleen om het belonen van goed gedrag, maar het zorgen voor een motiverend proces dat automatisch tot goed gedrag leidt. Een leider moet daarom in staat zijn om dieperliggende zaken, zoals normen, waarden, behoeften en capaciteiten te doorzien en positief te beïnvloeden.
Wat zijn voorbeelden van inspirerende leiders?
Ben je leidinggevende en weet je niet precies welke leiderschapsstijl bij jou past? Dan helpen we je graag op weg met deze inspirerende nieuwe leiders: Next Leadership50. Ze zijn snel opgeklommen op de carrièreladder en laten hun sporen in positieve zin na. Wie zijn deze nieuwe leiders en wat maakt hen zo memorabel? Lees de verhalen van Danou Veenhof bij Prorail tot Jordan Grave bij Maandag.
Vragen over leiderschapsstijlen
Wat is een leiderschapsstijl?
Een leiderschapsstijl is een manier van leidinggeven, die past bij jou als manager, maar ook bij de medewerkers en de situatie.
Wanneer pas je welke leiderschapsstijl toe?
De leiderschapsstijl die je het beste kunt toepassen, hangt af van je eigen persoonlijkheid, de vaardigheden van de medewerkers, de motivatie van de medewerkers en de doelstellingen van het team.
Wat houdt de leiderschapstheorie van Ken Blanchard in?
De theorie van Ken Blanchard en Paul Hersey heet het Situationeel Leiderschap Model (ook wel SLII-model). Dat houdt in dat het per situatie verschilt wat de meest effectieve leiderschapsstijl is.
Allerlaatste editie MBA in één dag
Zijn de bedrijfskundige theorieën na jaren een beetje weggezakt? Fris je kennis op tijdens de allerlaatste MBA in één dag met Ben Tiggelaar. Tot 11 januari kun je 2 deelnemers inschrijven voor de prijs van 1!
lees verder
