‘Passie, kotsziek word ik ervan’

We denken allemaal dat we bovengemiddeld zijn. Maar in feite zijn we gemiddeld heel eh… gemiddeld. Stop dus met dat zeuren om passie.

Laten we wel zijn. De meesten van ons zijn heel gemiddeld, mediocre, niets bovennatuurlijks. Zet de lengte van de gehele Nederlandse volwassen bevolking in een grafiek en we zien een zogenoemde normaalverdeling. Eenzelfde soort verdeling zien we bij andere kenmerken. De intelligentieverdeling van bijvoorbeeld alle HBO’ers zal laten zien dat ongeveer 68% een gemiddeld IQ heeft. Bovengemiddeld scoort nog zo’n 13% en ruim bovengemiddeld zit nog maar 2 %. De echte topscoorders zijn qua aantal te verwaarlozen.

De normaalverdeling

Autorijden is ook zo'n mooi voorbeeld. Zo'n 80 procent van de autorijders denkt desgevraagd bij de 10 procent beste automobilisten te horen. In werkelijkheid is dat natuurlijk onmogelijk. Veel menselijke kenmerken zijn ‘normaal’ verdeeld en daarin scoren we dus meestal gemiddeld. Of het nu gaat om stressbestendigheid of dagelijks plezier in je werk, veel meer dan gemiddeld zit er meestal niet in.

Niet accepteren

Maar accepteren doen we het allerminst. Nog nooit kwam ik een personeelsadvertentie tegen waarin werd gezocht naar een nieuwe medewerker met gemiddelde kwaliteiten. Nee, de nieuwe medewerker moet altijd bovengemiddeld stressbestendig zijn, eerder proactief dan reactief en vooral overlopen van passie.

Suikerzakjes

Passie. Kotsziek word ik van dat woord. Vroeger had iemand een hobby. Gewoon een saaie hobby, zoals het verzamelen van sigarenbandjes, suikerzakjes, of postzegels. Toegegeven, de verzamelaar genoot ervan. Maar passie? Het klinkt bijna als een ziekte. Als je de gemiddelde hobbyist nu vraagt naar zijn vrijetijdactiviteiten, is er geen sprake meer van een hobby, maar van een passie. Zonder passie, gewoon gemiddeld, heel banaal dus, lijkt ongeschikt. Leven zonder passie is niet langer gewenst.

Fabel

Zo zoekt de gemiddelde werkgever tegenwoordig een servicemedewerker met passie voor klanten. Waarom is gewoon gemiddeld je werk doen niet goed genoeg meer? We lijken de laatste decennia collectief geïnfecteerd met marketingtaal. Nu heb ik niets tegen marketing, als de boodschap maar in lijn is met de werkelijkheid. Een ziekenhuis met een relatief hoog sterftepercentage, dat je uitnodigt om door hen verpleegd te worden, omdat hun 'passie' ligt bij beter maken van mensen. Een telefoonprovider die maar één doel zegt te hebben – mensen met elkaar in contact brengen – en je vervolgens rustig een half uur bij de klantenservice in de wacht zet. Ze liegen, we weten het, maar worden er ook door geïnfecteerd. Vanuit de premisse dat het herhalen van de boodschap uiteindelijk zal maken dat de inhoud waar lijkt te zijn, blijven we de boodschap herhalen. De administratief medewerker, de vertegenwoordiger, bankemployee, ze gaan denken iets bijzonders te moeten zijn en vertellen zichzelf het fabel van het bovengemiddelde.

De nadelen

Wat is er erg aan? Eigenlijk niets, we geloven de telefoonprovider niet en stappen dus ook snel over naar een ander, als dat prijsvoordelen biedt. Toch heeft de hele tendens van overbieden ten opzichte van gemiddeld wel degelijk negatieve gevolgen. De doorsnee medewerker heeft het gewoon naar zijn zin in zijn werk, maar ervaart het zelf als ondermaats. De net afgestudeerde zoekt naar een baan die alles in zich heeft en kan die niet vinden. Voldoen aan een maat die maar voor weinigen is weggelegd, omdat de meesten van ons gewoon doorsnee zijn in doorsnee banen, levert eerder spanning dan plezier. De gemiddelde facebook-‘vriend’ maakt louter fantastische ervaringen mee. Je oud-collega, die feitelijk werd gestimuleerd te vertrekken, vertelt als hij met pijn en moeite een nieuwe baan heeft gevonden, dat hij gevraagd is door de nieuwe werkgever om de verkoopafdeling uit het slop te trekken. Was jij maar zo bijzonder dat je gevraagd werd voor een nieuwe betrekking…

Hart onder de riem

Jongens en meisjes, laat je brein je niet foppen. We zijn meestal gemiddeld en het beste dat je kunt doen, is proberen ergens beter in te worden. En daar slagen we dan ook nog maar gemiddeld in. Maar de meesten doen het ermee en kunnen er een heel acceptabel en prettig leven mee leiden. Heel gemiddeld, dat wel.

Meer columns van Cees Schenk:

• Innoveren? Geef geen bonussen
  
• Stop het eenzijdige beoordelingsgesprek
  
• Alle bijdragen van Cees Schenk