Ze konden niet lijnrechter tegenover elkaar staan in de rechtbank van Rotterdam: het OM en de zogeheten bedrijvendokter Joep van den Nieuwenhuyzen.
Het OM sprak de eis uit van 5,5 jaar cel voor omkoping, valsheid in geschrifte, faillissementsfraude en het bezit van een vals paspoort, terwijl Van den Nieuwenhuyzen verklaarde op elk punt onschuldig te zijn en dat er ‘in de Fabeltjeskrant meer waarheid staat dan in zijn dossier.’
Op 19 juli besloot de rechter dat alleen de valsheid in geschrifte niet is bewezen, maar dat de rest van de aanklachten gegrond zijn en legde hem een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van dertig maanden op. Hieronder een beknopte samenvatting van hoe het zover heeft kunnen komen.
Onderhandelen voor schoonvader Van der Valk
In 1982 maakt het Nederlandse publiek kennis met Van Nieuwenhuyzen, wanneer hij als woordvoerder en onderhandelaar optreedt in de ontvoeringzaak van zijn schoonmoeder Toos van der Valk, de echtgenote van Gerrit van der Valk van het Van der Valk-concern.
Na betaling van dertien miljoen gulden losgeld, wordt Toos na twintig dagen vrijgelaten door haar drie Italiaanse ontvoerders. Als dank voor zijn hulp zou Van den Nieuwenhuyzen van zijn schoonvader Machinefabriek Stramproy hebben gekregen, dat hij vanuit een uitzichtloze positie weer in de zwarte cijfers krijgt.
Vanaf dan gaat het hard wat betreft overnames van noodlijdende bedrijven, waaronder voor 2 miljoen gulden de Royal Begemann Group. Dat bedrijf wordt de kapstok van honderden overnames van noodlijdende bedrijven zoals Holec, Bredero Price en de Rotterdamse Droogdokmaatschappij RDM, waardoor Begemann op zijn hoogtepunt goed is voor ruim 1 miljard gulden en Van Nieuwenhuyzen de vleiende bijnaam ‘bedrijvendokter’ krijgt opgespeld.
Haarscheuren in imperium van Van den Nieuwenhuyzen
Begin jaren negentig begint het imperium van Van den Nieuwenhuyzen haarscheuren te vertonen, als hij wordt beschuldigd van handelen met voorkennis rond het automatiseringsbedrijf HCS.
Van den Nieuwenhuyzen verkocht op 31 juli 1991, ook namens twee andere grootaandeelhouders, 4,1 miljoen aandelen van HCS.
De avond daarvoor had het trio samen met banken en het bestuur een akkoord bereikt over een reddingsplan voor het bedrijf, waarbij ze voor zestig miljoen gulden nieuwe aandelen zouden opnemen. Om de beurskoers enigszins omlaag te brengen, gaf Van Nieuwenhuyzen zijn commissionair opdracht om via een buitenlandse rekening aandelen HCS te dumpen.
Geen schadevergoeding
In 1994 verschijnt Van den Nieuwenhuyzen voor de rechter, die beslist dat Van den Nieuwenhuyzen inderdaad gehandeld heeft met voorkennis en veroordeelt hem tot een gevangenisstraf van zes maanden.
In hoger beroep achten de instanties strafbaar misbruik mede door veranderde wetgeving omtrent voorkennis echter onvoldoende bewezen. In een andere aandelenaffaire, die rond de aankoop van RDM, wordt hij door onvoldoende bewijs uiteindelijk ook vrijgesproken.
Het is het startsein voor Van den Nieuwenhuyzen om een schadeclaim ter waarde van 1,2 miljard gulden tegen de Nederlandse staat in te dienen. Pas in 2006 komt aan dat traject een einde als de Hoge Raad de schadeclaim grotendeels afwijst en Van den Nieuwenhuyzen zijn actie staakt.
Duikboten voor Taiwan
Na al het juridische getouwtrek probeert Van den Nieuwenhuyzen eind jaren negentig zijn bezoedelde imago weer op te poetsen door met RDM voor zichzelf te beginnen, opererend vanaf Curaçao.
Wederom koopt hij allerhande in moeilijkheden verkerende bedrijven, ditmaal met een gemeenschappelijke militaire deler zoals helikopters, onderzeeërs en pantservoertuigen. De verhoudingen tussen de Nederlandse staat en Van den Nieuwenhuyzen worden weer op scherp gezet als RDM duikboten wil leveren aan Taiwan en de regering hier een stokje voor steekt om de goede verhoudingen met China niet te verstoren. Van den Nieuwenhuyzen bedingt op zijn beurt compensatieorders, waaraan echter nooit voldaan wordt.
Van zijn bed gelicht
Van den Nieuwenhuyzen beweert dat de Nederlandse overheid hem in die fase moedwillig het leven zuur maakt. Zo trekt de staat in 2004 een miljoenenorder voor zijn Fennek-pantservoertuig terug, wat uiteindelijk het faillissement van RDM inluidt.
Wanneer de curator vervolgens tachtig miljoen mist in de boedel van de belangrijkste Nederlandse dochteronderneming SP Aerospace, krijgt Van den Nieuwenhuyzen de wind weer van voren. In 2007 wordt hij in Zwitserland van zijn bed gelicht en zit drie maanden vast.
Volgens de FIOD heeft hij voorafgaand aan het faillissement van RDM en SP Aerospace ruim twintig miljoen euro weggesluisd naar privé-rekeningen, faillissementsfraude aldus. Over deze kwestie zou Van den Nieuwenhuyzen onder ede hebben gelogen, wat hem de aanklacht van meineed heeft opgeleverd.
Kreeften van de Comoren
Naast de beschuldiging van omkoping van de Rotterdamse ambtenaar Willem Scholten, wordt Van den Nieuwenhuyzen tot slot ook nog verdacht van paspoortfraude. Hij was bij zijn arrestatie namelijk in bezit van een vervalst diplomatiek paspoort van de islamitische Comoren, een eilandengroep tussen Mozambique en Madagaskar die Van den Nieuwenhuyzen wilde helpen met de verkoop van kreeften.
In de rechtszaak zei Van den Nieuwenhuyzen het een ‘groot raadsel’ te vinden waarom de verloopdatum van dat paspoort van 2006 was gewijzigd in 2008. Bovendien had hij ‘geen concrete herinnering’ over sinds wanneer hij het bewuste paspoort in bezit had.
Officier van Justitie Koos Plooij was hierover ‘verrast’ aangezien Van den Nieuwenhuyzen bij alle andere beschuldigen wel uiterst gedetailleerde herinneringen heeft. Nu hij op nagenoeg alle punten schuldig is bevonden en hij 2,5 jaar achter de tralies verdwijnt, wordt het beeld van de witte boordencrimineel na twintig jaar ontkenning eindelijk bevestigd.
