Zoveel leidinggevenden, zoveel stijlen van leidinggeven, dat is logisch. En niet alle leiderschapsstijlen zijn geschikt in elke organisatie. Toch is het goed om je te laten inspireren door andere stijlen van leidinggeven die jouw leiderschap misschien naar een nog hoger niveau kunnen tillen. Zo krijg je ideeën over wat je juist wel of juist niet in jouw eigen manier van leidinggeven wilt toepassen. Eén van die stijlen van leidinggeven is autocratisch leiderschap.
Wat is autocratisch leiderschap?
Autocratie is een term die komt uit de politiek en een regeringsvorm beschrijft waarin ongelimiteerde macht wordt uitgeoefend door één persoon. En daar heb je de kern meteen mee te pakken, want een autocratisch leider is dus per definitie een alleenheerser.
Met autocratisch leiderschap bedoelen we verder een manier van leidinggeven die vooral gericht is op het zo goed mogelijk uitvoeren van de taken. De medewerkers zijn hierbij dus van ondergeschikt belang en daar gaat de aandacht dus ook niet naartoe. Eerst komt de organisatie, dan pas komt de mens. De rol van de leidinggevende is gericht op het verdelen van alle taken en het controleren van de uitvoer hiervan.
Logischerwijs is er in deze vorm van leiderschap dus sprake van een sterke hiërarchie, alle beslissingen worden genomen door het management. De leidinggevende is de baas en eigen inbreng van de medewerkers wordt meestal niet gewaardeerd. Leidinggevenden hopen zo vooral dat zij gehoorzaamheid (compliance) kunnen afdwingen.
Kenmerken van autocratisch leiderschap
Binnen autocratisch leiderschap heb je twee verschillende stijlen: de autoritaire leiderschapsstijl en de directieve stijl. Dit zijn de kenmerken per stijl.
#1 Autoritaire leiderschapsstijl
Wanneer er sprake is van autoritair leiderschap, is er vaak een eenzijdige manier van communiceren. Er wordt door de leidinggevende iets opgelegd aan de medewerker en er is weinig tot geen ruimte voor eigen inbreng, dan wel tegenspraak.
Kenmerken van een autoritaire leider:
- Dominant aanwezig
- Dicteert wat er moet gebeuren
- Dreigt met sancties
- Harde manier van communiceren
- Uit vaak frustraties en boosheid
#2 Directieve leiderschapsstijl
Een leidinggevende die deze directieve stijl hanteert, streeft vooral naar eigen succes en zal daarom medewerkers streng controleren op de uitvoer van de taken. Jij lost als leidinggevende het probleem op, jij neemt de beslissingen en de ondergeschikte voert alleen jouw ideeën uit. In het Situationeel Leiderschap Model van Kenneth Blanchard wordt deze stijl ook wel sturend leiderschap genoemd.
Kenmerken van een directieve leider:
- Streeft naar het bereiken van zijn/ haar eigen doelstelling
- Is erg resultaatgericht
- Is alleen met de eigen carrière bezig; gericht op (persoonlijk) succes
- Eist gehoorzaamheid van de medewerkers
- Controleert streng op de uitvoer van taken
Wanneer autocratisch leiderschap gebruiken?
Tegenwoordig is autocratisch leiderschap eigenlijk ‘not done’, het past niet meer in deze tijd en wordt niet als positief gezien. Van een leidinggevende wordt nu verwacht dat hij of zij oog heeft voor de behoeften van de medewerkers. Toch kan dit type leiderschap wel effectief zijn bij het bereiken van resultaten in grotere organisaties met veel mensen die op uitvoerend niveau werken. En dan met name als er sprake is van een situatie waar snel handelen van groot belang is of als er een situatie is waar veel onrust in het team is.
Autocratisch leiderschap wordt ook wel ‘destructive leadership’ of ‘toxic leadership’ genoemd
Negatieve gevolgen autocratisch leiderschap
En dat is ook meteen de reden waarom er vaak naar autocratisch leiderschap wordt teruggegrepen in tijden van crisis. Terwijl dit type leiderschap in de praktijk juist nog meer stress bij de medewerkers oplevert. Door de harde manier van communiceren en weinig begrip en aandacht voor de medewerkers, schieten de cijfers wat betreft verloop van personeel, arbeids- en ziekteverzuim en werkstress omhoog.
En alsof de negatieve aspecten nog niet genoeg zijn, is er ook nog eens meer kans op dictatoriaal gedrag, fraude en uitbuiting. Daarom wordt autocratisch leiderschap ook wel ‘destructive leadership’ of ‘toxic leadership’.
Wat is autocratisch leiderschap?
Autocratisch leiderschap is een stijl van leidinggeven die zich vooral richt op het zo goed mogelijk uitvoeren van de taken. De rol van de leidinggevende is gericht op het verdelen van alle taken en het controleren van de uitvoer hiervan.
Wanneer zet je autocratisch leiderschap in?
Dit type leiderschap kan effectief zijn bij het bereiken van resultaten in grotere organisaties met veel mensen die op uitvoerend niveau werken. In tijden van crisis wordt er bijvoorbeeld op teruggegrepen.
Wat zijn de kenmerken van autocratisch leiderschap?
De kenmerken van autocratisch leiderschap zijn:
- Dominant aanwezig;
- Dicteert wat er moet gebeuren;
- Dreigt met sancties;
- Harde manier van communiceren;
- Uit vaak frustraties en boosheid.
