Geert Wilders is niet zomaar aan de winnende hand. Hij is een politiek leider 2.0, waar ook u als manager in bepaald opzicht een voorbeeld aan kunt nemen, zegt psychologisch econoom Harold Smits.
Waarom is Wilders zo populair?
"Veel mensen vinden politiek niet zo interessant. Zij willen iemand die echt overkomt en in normale taal zegt waar het op staat, zodat ze voelen: ‘Ja, die begrijpt mij tenminste'. Zo iemand is Wilders. Bovendien speelt Wilders de spelletjes met de media slim. Alles wat hij wil zeggen, gooit hij als een soort guerrilla-actie over de bühne. Denk aan zijn actie waarbij hij zomaar de Tweede Kamer verliet."
Weinig inhoud dus. Is dat zijn les?
"Wat hij zich beter realiseert dan andere Nederlandse politici is dat inhoud alleen niet verkoopt. Dat je die mooi moet verpakken en moet inspelen op gevoel, niet alleen op ratio. De Nederlanders stemmen niet op de PVV of de LPF, maar op Geert of Pim. De meeste partijen vinden deze persoonspolitiek ‘not done'. Zij gaan extra hun best doen om de inhoudelijke boodschap over het voetlicht te krijgen en communiceren alleen met het rationele deel van het hoofd. Terwijl mensen steeds vaker vanuit emotie keuzes maken. Als Balkenende, Bos en Rutte nog een generatie mee willen, moeten ze lering trekken uit de aanpak van Wilders. Niet qua inhoud, wel qua vorm. Minder abstract, minder anoniem, minder rationeel. Wie dat ook goed doet, is Jan Marijnissen. Die vertelt zijn verhaal in voorbeelden: ‘Ik sprak laatst een mevrouw die…' Balkenende doet juist het tegenovergestelde, hij fileert alle emotie uit zijn verhaal. Je weet nooit of hij zich boos, verdrietig of blij voelt."
Wat kunnen managers daarvan opsteken?
"Ze moeten emoties tonen. Informeren alleen is niet genoeg. Stel dat het slecht gaat met het bedrijf. Dan moet je als manager niet op een droge, Balkenende-manier vertellen hoeveel fte's er verdwijnen. Het lijkt dan of het jou niet raakt, waardoor mensen zich niet aan je willen verbinden. Neem Ben Bernanke die zegt: ‘Ik vind het net zo walgelijk als u'. Perfect. Laat daarnaast je gezicht zien. Mensen stemmen op Wilders, niet op de PVV. Voor managers geldt dat net zo. Medewerkers hebben geen vertrouwen in ‘het management'. Ze vertrouwen Jan, Carla of Max. Wat managers níet moeten doen is dingen roepen die mensen graag willen horen. Trek altijd je eigen plan."
Harold Smits analyseert trends, adviseert directies bij hun communicatie en is examinator bij het NIMA. Lees meer op mt.nl/bladextra
Is na Royal Mail nu PostNL aan de beurt? Het schaakspel van Daniel Křetínský
Daniel Křetínský is een man die niets aan het toeval overlaat. De Tsjechische miljardair heeft net de overname van het Britse Royal Mail beklonken. Is PostNL nu aan de beurt? Misschien wel, of niet. Wat zeker is, is dat deze 'Tsjechische sfinx' zijn zetten op het schaakbord jarenlang voorbereidt. Een portret.
De Tsjechische miljardair Daniel Křetínský heeft inmiddels meer dan een derde van PostNL in zijn bezit. Foto: EPH
Hij drinkt sloten groene thee, maar die moet dan wel worden gezet met heet water op exact 95 graden. De Tsjechische miljardair Daniel Křetínský (49) heeft ook geen iPhone op zak, maar een Samsung. Die is namelijk beter in voorstellen van woordjes om teksten in het Frans te schrijven.
Křetínský is een man die precies weet wat hij wil. Bij ons is hij bekend van zijn groeiende aandeel in PostNL. Hij kocht in 2021 een paar procent, maar heeft dat inmiddels uitgebouwd tot meer dan een derde. Dat maakt hem de grootste private aandeelhouder.
Bij PostNL zullen ze ook met belangstelling naar de recente move van Křetínský hebben gekeken: de overname van het Britse postbedrijf Royal Mail is net voor de kerst beklonken. Misschien is PostNL hierna aan de beurt, misschien ook niet.
Vrouwelijke pionnen in stelling
De rijkste man van Tsjechië – met een geschat vermogen van 9 miljard dollar – heeft wel een voorliefde voor bedrijven waar beleggers hun neus voor optrekken. Het zijn vaak bedrijven uit de oude economie die worstelen met hun voortbestaan. Fossiele en vervuilende industrieën, stenen winkels en de geschreven pers.
Investeerders geloven daar al niet meer in, zelfs niet als ze voor een schijntje op de beurs noteren. Maar Křetínský kijkt niet naar kortetermijnwinsten. Hij is een schaker die zijn zetten zeer zorgvuldig op het bord plaatst. Dat begint al met het opbouwen van zijn carrière, waarvoor hij eerst een aantal vrouwelijke pionnen in stelling brengt.
Zo komt hij tijdens zijn studie rechten en politicologie via zijn vriendin in contact met de echtgenote van een van de mede-eigenaren van de investeringsgroep J&T. Met die Dušan Palcr bouwt hij in de jaren negentig een vriendschap op, weet Robert Čásenský van IPI Czech Committee.
Paardensprongen
Na zijn afstuderen haalt Palcr hem in 1999 aan boord van J&T Group, waar hij in vier jaar tijd opklimt tot partner. Die promotie betekent dat hij mee kan profiteren van de deals waar hij aan werkt. Křetínský is onder meer betrokken bij de creatie van de nieuwe ČEZ Group, het energieconglomeraat dat voor 70 procent in handen is van de Tsjechische overheid.
Bij J&T bouwt hij verder aan andere interessante relaties, zoals met Patrik Tkáč die eerst zijn mentor en later zijn zakenpartner wordt. Ook komt hij in contact met de op dat moment rijkste man van Tsjechië, de oligarch Petr Kellner, founder van PFF Group. Zijn oudste dochter Anna, een olympisch springruiter, zal voor lange tijd Křetínský’s levenspartner worden.
Dankzij die paardensport komt hij ook Athina Onassis tegen, de erfgename van de miljarden van de beroemde Griekse reder Aristoteles Onassis. Zij zal een rol spelen in zijn overname van de Franse supermarktketen Casino. Daarover later meer.
De Tsjechische sfinx
Křetínský geeft maar zeer zelden een interview. Zo heeft de Tsjechische editie van Forbes twaalf jaar moeten wachten voor journalisten met de man in gesprek mochten gaan. Dat hij niet praat met de pers, niet op tv komt, niet op podia klimt, heeft hem inmiddels een bijnaam opgeleverd: de Tsjechische sfinx.
Maar de klassieke media zijn nog altijd vindingrijk. Ze komen er heus wel achter dat hij één van de duurste huizen van Groot-Brittannië bezit. Hij kocht het vijftien slaapkamers tellende Heath Hall in Hampstead al in 2015 voor 65 miljoen pond. Naar verluidt zou hij het ooit verhuurd hebben aan Justin Bieber voor een van zijn Britse tournees.
Křetínský staat er ook om bekend dat hij altijd en overal te laat komt. Daar verontschuldigt hij zich dan minutenlang voor. Een harde werker is hij ook, gaat door tot 2 of 3 uur ‘s nachts. Dan wordt hij niet gestoord, kan hij mailtjes sturen naar zijn team, zaken structureren, lezen en nadenken, vertelt hij aan The Times.
Businesspartners omschrijven Křetínský als superintelligent, geslepen, opportunistisch, geduldig en moedig. Hij komt niet alleen met gedurfde plannen, maar is ook vastberaden en overtuigend genoeg om die plannen tot uitvoering te laten brengen.
Bouwen aan energie-imperium
Zijn imperium ziet het licht wanneer hij in 2009 twee belangrijke deals onderhandelt voor ČEZ en J&T: de aankoop van een mijnbouwbedrijf in Duitsland (Mibrag) en de overname van de Tsjechische delen van een Brits elektriciteitsbedrijf (vandaag Engie).
Daaruit ontstaat de nieuwgevormde EPH (Energetický a průmyslový holding). Křetínský krijgt als bedankje 20 procent van deze energiegroep in handen. J&T houdt 40 procent en PPF ook. Voor Mibrag is destijds 412 miljoen euro betaald, twee jaar later ontvangt ČEZ van EPH slechts 24 miljoen voor hun aandeel in dat bedrijf.
De verkoop tegen deze extreem lage prijs wordt verklaard met een verandering in het Duitse beleid. Energie uit steenkool heeft geen toekomst meer. De volgens velen dubieuze transactie leidt tot een gerechtelijk onderzoek waar Křetínský geheel ongeschonden uitkomt.
Doolhof van bedrijven
EPH koopt meer energietransport- en mijnbedrijven op in Europa. De kip met de gouden eieren is de deal in 2013 met de Slowaakse staat. Křetínský wordt met 49 procent aandeelhouder van Eustream, dat Russisch aardgas onder meer via Slowakije transporteert. Dat levert lange tijd een stabiele stroom van inkomsten op, zodat hij verder kan bouwen aan zijn imperium.
Křetínský koopt samen met PPF ook enkele Duitse bruinkoolmijnen en energiecentrales voor een schijntje. Vattenfall doet ze in 2016 voor 1 symbolische euro van de hand. Zo beperkt het Zweedse staatsbedrijf de kosten om de schade van de mijnbouw te herstellen én is het in één klap van een hele berg CO2-uitstoot af.
Via zulke paardensprongen is inmiddels een ‘doolhof’ ontstaan van energiebedrijven waarmee Křetínský veel geld verdient. Sinds 2020 is hij hoofdaandeelhouder van EPH (50 procent plus één aandeel). Zijn mentor Tkáč heeft 44 procent in handen.
De visie: fossiel blijft nodig
Křetínský is ervan overtuigd dat de energietransitie wat langer zal duren dan iedereen denkt. Daarom investeert hij niet in duurzame energie, maar in fossiele energie. Wanneer de aanvoer van zonne- en windenergie stokt, zullen gas- en steenkoolcentrales namelijk nog altijd moeten bijspringen.
Overheden zullen dan ook vast wel willen bijbetalen om die stabielere energievoorziening te handhaven. Die tactiek probeert hij nu uit via het energiebedrijf EP NL, de op twee na grootste exploitant van gasgestookte centrales in Nederland.
EP NL heeft begin december aangekondigd dat een grote centrale in Rotterdam in 2026 zal worden gesloten. De financiële risico’s worden te groot, zo klonk het in de Volkskrant. Sluiting is alleen te voorkomen wanneer de overheid bijspringt. Of de Nederlandse overheid daarin trapt, is nog even afwachten.
Dat doet hij ook in Duitsland, waar hij subsidies vraagt voor het sluiten van zijn mijnen. Dat levert hem bakken kritiek op. Sinds wanneer betaalt de vervuiler niet meer, vraagt het Tsjechische onafhankelijke Denik Referendum zich af. Het noemt Křetínský ‘de grootste steenkoolproducent van Europa’. En ‘een leidende figuur in de Europese handel in fossiele brandstoffen, die een grote bijdrage levert aan de verstoring van het klimaat’.
De EP Group torent vandaag boven de belangrijkste bezittingen van Křetínský uit. Hij heeft namelijk niet alleen energiebedrijven op zijn schaakbord staan. Sinds kort zit ook de staalindustrie in zijn portfolio. Dit voorjaar heeft hij een belang verworven van 20 procent in het noodlijdende ThyssenKrupp Steel Europe. Hij wil dat verhogen naar 50 procent.
De staalindustrie worstelt met hoge energieprijzen, goedkoop staal uit Azië en de kosten van CO2-uitstoot. Daar kan energieproducent Křetínský natuurlijk bij helpen. Bovendien gokt hij erop dat Europa uiteindelijk wel de portemonnee zal trekken om de staalindustrie te vergroenen en te behouden.
De andere grote belangen die hij heeft lijken op het eerste gezicht minder logisch op het schaakbord. Křetínský heeft ook grote belangen in de retail opgebouwd, onder meer in de Britse supermarktgigant Sainsbury’s, sportkledingwinkel Foot Locker en het Duitse Metro.
Wat is de visie achter deze grillige zetten? Bij de jarenlange strijd om de Franse supermarktketen Casino wordt zijn strategie duidelijker. ‘Onze filosofie is om te investeren in diensten die essentieel zijn voor de bevolking. Dat is het geval met energie, maar ook met voedsel’, tekent de Franse krant Les Echos op.
De postbedrijven passen ook bij die grotere visie volgens een artikel op Seznam.cz. Křetínský wil retail koppelen aan verzending en zo meeliften op de explosieve groei van e-commerce. Hij wil de Europese uitdager van Amazon worden.
‘Als je kijkt naar het aanbod van vandaag en hoe de markt dynamisch groeit, hebben logistieke diensten een enorm potentieel. En we hebben nu de kans om een van de drie grootste spelers in Europa te creëren’, legt Roman Šilha, een collega van hem, uit.
Het duurt vijf jaar, maar Křetínský heeft nu de meerderheid van de aandelen (77 procent) van Casino in handen. Daar heeft hij via EP Equity Investments, dat hij samen beheert met Tkáč, uiteindelijk minder dan een miljard euro voor betaald.
Om het nieuwe eigenaarschap lichter verteerbaar te maken voor de Fransen zet hij een van zijn pionnen aan het hoofd van de nieuwe raad van bestuur: Athina Onassis. Een bekende Française bekt gewoon beter dan een investeerder uit een voormalig oostblokland met een onuitspreekbare achternaam.
Křetínský kent de Fransen namelijk goed. Hij is dol op dat land, is vaak in en om Parijs te vinden, en noemt zichzelf francofiel. Uiteraard spreekt hij ook vloeiend Frans. Hij heeft vorig jaar nog een kasteel gekocht, Château du Marais op een uur rijden van Parijs, dat hij wil omturnen tot luxehotel.
Nog twee takken van sport vallen op in het brede portfolio van Křetínský: de media en het voetbal. Křetínský zet in 2004 al koers naar het eigenaarschap van bekende voetbalclubs. Hij overtuigt de eigenaren van J&T om Sparta Praag (AC Sparta Praha) samen met hem te kopen. Daar is de Britse Premier League-club West Ham United inmiddels bijgekomen.
Daniel Křetínský, in wit overhemd, op de tribunes bij een wedstrijd van West Ham United. Foto: Getty Images
Imago oppoetsen
Die clubs zijn geen Spielerei van een verveelde miljardair. Ze zijn nodig om zijn imago op te poetsen. Oostblokkers die in tien jaar tijd miljardair worden, dat is verdacht in het Westen. Een man die schathemeltje rijk is geworden met energie, dat moet wel een vriendje van Vladimir Poetin zijn, zo wordt er gedacht. Maar zowel de Britten als de Fransen hebben uitgebreid in zijn verleden zitten wroeten en niks belastends kunnen vinden.
Andere acties om zijn imago op te poetsen zijn overnames van diverse media. Daar begint hij in 2013 al mee in Tsjechië. Vijf jaar later koopt Czech Media Invest (CMI), dat onder controle staat van Křetínský en Tkáč, radiostations in Tsjechië, Polen, Slowakije en Roemenië over van de Franse groep Lagardère.
Opnieuw een zet op basis van een vooruitziende blik. Wie invloed wil hebben in Frankrijk moet media bezitten. Daarmee wint hij aan prestige en erkenning bij de elite en krijgt hij toegang tot de grote bedrijven. De kans op een deal waarmee hij bij de kwaliteitskrant Le Monde binnen kan komen, grijpt hij met beide handen aan. Vlotjes betaalt hij zo’n 250 miljoen euro voor 20 procent.
Sociale media zijn pervers
Die participatie heeft hij overigens alweer verkocht. Wellicht omdat de redactionele onafhankelijkheid van de krant gegarandeerd is, zeggen zijn critici. Zelf zegt hij dat hij juist die onafhankelijkheid belangrijk vindt. ‘Ik ben geboren onder het communistische regime. Ik ken de prijs van de vrijheid.’
Křetínský vindt dat de klassieke pers een belangrijke rol te spelen heeft in het bestrijden van digitale manipulatie. Hij wil dat de socialemediaplatforms worden gereguleerd als uitgevers. Het idee dat alle bagger kan worden gedeeld onder het mom van vrijheid, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor zulke uitlatingen, noemt hij ‘volkomen pervers’.
Dat klinkt als een verantwoordelijke miljardair die het goed voor heeft met het gewone volk, maar er speelt natuurlijk meer. Als Europa erin slaagt om de Amerikaanse techreuzen serieus in te dammen, dan krijgen de traditionele media een veel belangrijkere rol. Dan worden zijn participaties ook meteen meer waard, en hij krijgt meer invloed.
Vooruitdenken is belangrijk in schaakpartijen. Daniel Křetínský is daar een meester in. Bovendien heeft hij genoeg geduld en geld om het nog jaren uit te zingen. Achter de schermen, dat wel.
Om onze site goed te laten functioneren, te verbeteren en u de beste ervaring te geven, gebruiken we cookies! Surfen op deze site = akkoord met cookies. OkLees verder
Privacy- & Cookiebeleid
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
