De samenleving is veiliger dan ooit en toch voelen we ons continu onveilig. ‘We zijn bang voor dingen waar we helemaal niet bang voor hoeven te zijn’, zegt Denys. ‘Het is een reflex geworden om ons onveilig te voelen. Dat zit niet in onze natuur, maar is een levensstijl die we hebben aangeleerd.’ Zo zijn we bijvoorbeeld bang voor technologie. Bij elke innovatie worden we gewaarschuwd voor desastreuze gevolgen. ‘Al tweehonderd jaar zijn we bang voor machines die we nota bene zelf maken.’
Er is een aantal processen waardoor onze angstgevoelens sterker zijn geworden. Volgens Denys worden we door de media bijvoorbeeld voortdurend gebombardeerd met negatieve berichten. ‘Dat veroorzaakt onbewust veel angstgevoelens en daardoor schatten we risico’s verkeerd in. Er is nauwelijks nog reëel gevaar, daarom houden we ons beter met imaginair gevaar. Angst is eigenlijk altijd onrealistisch. En hoe fantasierijker mensen zijn, hoe angstiger ze worden.’
Controle en angst op de werkvloer
Ook digitalisering draagt eraan bij dat we gevoelens van angst ervaren. ‘Door technologie komen we minder in aanraking met de echte wereld, waardoor we de contact met de realiteit kwijtraken.’ Dankzij techniek zijn we ook in staat continu alles te controleren. ‘We offeren veel vrijheid op door een groter wordende controlebehoefte. Het maakt ons afhankelijk van controle, we zijn er verslaafd aan geworden. Want hoe meer controle je hebt, hoe meer controle je wilt.’
Opleiding Transactionele Analyse
Vergroot je inzicht in menselijk gedrag, persoonlijkheden en relatiepatronen op de werkvloer. Leer stimulerend leidinggeven aan jezelf en je medewerkers om ervoor te zorgen dat eenieder vanuit zijn innerlijke kracht functioneert.
lees verder
Volgens Denys zijn we allemaal slachtoffers van angst. Waarden als vertrouwen, overgave en spontaniteit, ruilen we in voor achterdocht, controle en angst. Ook op de werkvloer. ‘Veel organisaties zijn gebaseerd op angst en een gebrek aan vertrouwen. We willen aan de controle ontsnappen en vrijheid ervaren, maar zijn tegelijkertijd bang om de controle te verliezen. Dat noem ik de angstparadox’, legt Denys uit.
Productiviteit en creativiteit
Angst kan een efficiënt middel zijn om mensen in beweging te krijgen, maar het heeft een hele grote keerzijde. Medewerkers krijgen het gevoel dat ze zich meer moeten bewijzen, creativiteit of productiviteit wordt de nek omgedraaid. Wil je de energie terugkrijgen in de organisatie? Dan is vertrouwen de beste basis. ‘Familiebedrijven doen dat vaak goed. Maar groeit een bedrijf, dan komt er meer behoefte aan controle. Er komen allerlei regels en procedures. We geven de werkelijkheid geen kans, uit angst dat er iets misgaat. Onze controlemechanismen verhinderen dat we daadwerkelijk kunnen achterhalen of we ergens angstig voor moeten zijn.’
De tip van Denys is daarom: ‘Koppel het bedrijf los van de cultuur. Controleer niet hoe laat iemand naar huis gaat of hoe vaak diegene op vakantie gaat. Probeer erop te vertrouwen dat iemand zijn best doet en het goed komt.’ Dat betekent bijvoorbeeld ook dat je tussendoelen of tussentijdse rapportages moet loslaten. ‘Managers zouden er actief mee bezig moeten zijn hoe ze meer vertrouwen in de organisatie brengen en minder controle kunnen uitoefenen.’
Toch zit er ook een positieve kant aan angst. Het gaat namelijk hand in hand met vrijheid: je staat op het punt uit je comfortzone te stappen, richting vrijheid en verandering. ‘Het betekent dat je de drang naar controle loslaat. Zonder angst geen vrijheid.’
Dit artikel is een herplaatsing van het artikel dat eerder bij MT verscheen.
