Het ligt niet voor de hand dat Cowless-oprichter Finn Karels in de voedingsindustrie zou belanden. Als kind droomt hij namelijk over heel andere dingen. ‘Ik zat vanaf mijn negende in de entertainmentwereld. Ik speelde in professionele theaterproducties en films en deed stemacteerwerk.’
Als je het hem toen had gevraagd, zou hij je vertellen dat hij dat de rest van zijn leven wilde blijven doen. ‘Maar dan word je ouder. Rond mijn zestiende dacht ik: is dit nou wat ik wil? Wil ik altijd een script volgen? Ik besefte dat ik zelf wat wilde beginnen, dat ik mijn eigen verhaal wilde schrijven.’
De jonge Karels besluit ondernemer te worden. Na de middelbare school studeert hij international business, waarna hij Cowless start.
Van kindacteur naar ondernemer
We nemen een paar stappen terug. Want hoe ontwikkelt een voormalig kindacteur zonder achtergrond in voeding een nieuw soort notenmelk? ‘Ik dronk altijd veel verse melk’, begint Karels. ‘Direct uit het pak was het lekkerst, maar dat vond mijn moeder niet leuk.’
Als hij besluit over te gaan op een plantaardig dieet is het uit met de pret. De voormalig acteur constateert dat er veel alternatieven voor koemelk in het schap staan, maar geen daarvan kan tippen aan the real deal.
Karels begint thuis verse melk uit noten te maken en tot zijn verbazing is dat erg lekker. ‘Het begon met het volgen van recepten en tutorials die ik op internet vond. De uitdaging was vervolgens om het lekkerder te maken dan wat er al is en goed genoeg om in het schap te kunnen komen.’
Oude zuivelfabriek
Karels slaat aan het denken. ‘Wat nou als ik dit aan iedereen laat proeven? Dan gaan we toch met zijn allen om?’ Vanaf dat moment is precies dat zijn missie. Hij start zijn bedrijf, vindt een investeerder en neemt een oude zuivelfabriek over.
Dan is hij er alleen nog niet. ‘Je kan in jouw eigen keuken al een mooi product ontwikkelen, maar dan werk je met enkele liters. Om ervoor te zorgen dat het product ook van constante kwaliteit is als je honderden liters maakt, moet je helemaal opnieuw beginnen.’
Bijna drie jaar na de eerste experimenten is het productieproces, waarop patent is aangevraagd, uitontwikkeld. ‘We hebben in die periode flinke slagen gemaakt op het gebied van smaak. We hebben een milde melksmaak weten te creëren zonder het toevoegen van aroma’s en andere toevoegingen.’
Lees ook: David Klingen zet koffie zonder koffiebonen, om ontbossing tegen te gaan
In 2022 ligt het resultaat voor het eerst in de winkel. ‘Vorig jaar stond in het teken van onze soft launch waarbij we zijn gestart met Gorillas. Begin dit jaar gaan we met de grote retail aan de gang.’
Cowless’ dagverse notenmelk
Maar wat maakt de notenmelk van Cowless zo anders dan al die andere plantaardige alternatieven voor melk? Karels legt uit. ‘In Nederland wordt dagverse koemelk uit de koeling, ondanks dat deze minder lang houdbaar is, meer verkocht dan houdbare. Dat is simpelweg omdat die lekkerder smaakt.’
Het verschil tussen de twee is dat de eerste een veel mildere hittebehandeling heeft gehad. ‘Houdbare melk is verwarmd tot 140 graden of meer. Dat maakt alle schadelijke bacteriën dood waardoor het langer houdbaar is. Bij verse melk zit je meestal tussen de 65 en 85 graden. Daardoor gaan niet alle bacteriën dood en blijft de kwaliteit beter.’
We dachten heel lang dat koemelk gezond was. Nu weten we dat niet meer zo zeker.
Voor plantaardige melk geldt tot nu toe dat deze, net als koemelk, zowel in de koeling als het gewone schap te vinden is. ‘Alleen is het zo dat in die gekoelde pakken hetzelfde product zit als in die pakken erbuiten, namelijk de houdbare variant’, aldus Karels.
Zijn notenmelk is wat hittebehandeling echter te vergelijken met die van verse koemelk. En dat smaakt prima, vertelt hij trots. ‘We hebben smaaktesten gedaan bij onderzoeksbureaus die dat ook doen voor de grote supermarkten en A-merken. Daar scoren wij fors boven het gemiddelde.’
Lees ook: Zo daagt VFC de vleesindustrie uit met guerrillamarketing
Cowless wil duurzamer noten telen
Met zijn plantaardige melk – er is nu ook een barista-variant – heeft Karels de tijdgeest mee. ‘We dachten heel lang dat koemelk gezond was. Nu weten we dat niet meer zo zeker, net als of onze planeet het allemaal aankan. We zijn ons allemaal bewuster van de impact van landbouw, onze gezondheid en het milieu.’
De ambitie van Cowless reikt dan ook verder dan alleen het maken van verse notenmelk. Het bedrijf wil zich ook inzetten voor het verduurzamen van de hele toeleveringsketen.
Op dit moment betrekt Cowless de cashewnoten voor zijn melk op duurzame wijze uit Afrika. Dat houdt in dat ze daar zowel geoogst als gekraakt worden. ‘De meeste cashews worden geoogst in Afrika en vervolgens naar Zuidoost-Azië verscheept om gekraakt te worden. Dat is natuurlijk van de zotte.’
Boeren helpen met verduurzamen
Maar de keten kan nog een stuk korter. Tijdens zijn ondernemersavontuur ontdekte Karels namelijk dat notenteelt in Nederland in opkomst is.
‘Veel boeren hier zitten klem. Die moeten verduurzamen, en notenteelt is voor hen een manier om dat te doen terwijl er ook een verdienmodel aan zit.’ Het model waar Cowless mee bezig is, heet agroforestry. Daarbij wordt veeteelt en akkerbouw gecombineerd met bomen, ‘en dan wordt vaak gekozen voor notenbomen’.
In Nederland staat het nog in de kinderschoenen, maar volgens Karels groeit de interesse. ‘Er is echt wat gaande en daar willen wij een steentje aan bijdragen.’
Waar dat op neerkomt, is dat de fabriek van Cowless pas het begin is. ‘Nu moeten wij die notenmelkplas zo groot mogelijk zien te krijgen zodat we zoveel mogelijk noten kunnen afnemen van Nederlandse boeren.’
Op dit moment staat de eerste samenwerking met een Nederlandse melkveehouder en zijn de eerste 1.100 notenbomen geplant. ‘Tegen de tijd dat er noten van die bomen komen – dat duurt een paar jaar – nemen wij ze af en gaan we de eerste Nederlandse notenmelk maken. Dit is precies het model waarmee wij niet alleen een transitie in het schap willen neerzetten, maar ook op het land. Dat is in mijn ogen plantbased 2.0.’
Lees meer over ondernemers in de voedingsbranche:
- Jaap Korteweg wil melk uit gras maken: ‘Ga ervan uit dat het mislukt. Dat ontlast je enorm’
- Brandt & Levie haalt 7 ton op voor vegan worst: ‘Die zou het bij AH best goed doen’
- Hoe Frederik Kampman met Lowlander de wereld wil veroveren met botanische biertjes (en gin)
