De groei van de Nederlandse techsector is in het afgelopen jaar gestagneerd, blijkt woensdag uit het jaarlijkse rapport State of Dutch Tech van Techleap, de organisatie die zich juist inzet voor de groei van startups en scaleups. Techleap komt met een reeks aanbevelingen die het tij moeten keren.
Een nationaal instituut voor techinvesteringen
Eén daarvan is best opmerkelijk. Startups en scaleups moeten beter beschikking krijgen over kapitaal en andere middelen. Dat kan door de rode loper uit te rollen voor pensioenfondsen, maar Techleap pleit er ook voor dat landelijke initiatieven als staatsfondsen Invest-NL en het Nationaal Groeifonds en ondernemersloket RVO zouden moeten opgaan in een nieuw nationaal instituut voor techinvesteringen.
‘Iedereen heeft vanuit al die verschillende plekken zijn eigen rol, en daar willen we niet zozeer aan tornen’, zegt Constantijn van Oranje. ‘Maar het blijkt wel dat Nederland over een heel apparaat aan instrumenten beschikt. Van investeringskapitaal, subsidies, fiscale stimuli, incubators, accelerators en garantieregelingen, die niet per se allemaal aansluiten op elke fase waarin een startup verkeert.’
‘Als je het vanuit de ondernemer als een funnel bekijkt, van de start van het bedrijf tot de exit, dan lijkt het een dicht systeem waar in elke fase iets te vinden is. Maar dat blijkt niet zo. Daarom zou je alles willen oplijnen. In een organisatie die kennis verzamelt over hoe dit soort instrumenten werkt, beter op elkaar aansluit en zorgt dat ondernemers er hun weg in kunnen vinden. Nu is te weinig duidelijk wat wel en niet goed werkt, en voor welk soort bedrijven.’
Lees ook: In de techwereld lijkt iedereen enthousiast over ‘The Fresh Prince’ Constantijn van Oranje
Lerend systeem opbouwen
Van Oranje heeft de genoemde organisaties niet gepolst over het voorstel voor de krachtenbundeling. ‘Het is een gesprek dat al langer gaande is. Al bij het begin van Techleap in 2020 zijn we gaan bekijken of een consolidatie van het hele steuninstrumentarium niet zinvol zou zijn. We hebben nu alles in kaart gebracht en presenteren het zoals het is. Wij hebben er een mening over, en ik denk dat er op andere plaatsen ook best animo is om het verder te rationaliseren. Het instrumentarium kan strategischer worden ingezet door een meer lerend systeem op te bouwen.’
Overigens hoeven de bazen van Invest-NL en andere instituten zich geen zorgen te maken dat hun organisatie op korte termijn wordt ontmanteld. ‘Iedereen is het erover eens dat regelingen beter kunnen aansluiten op de praktijk van de ondernemer. Dus een centrale front desk, met daarachter een kennismanagementsysteem dat de startup naar de juiste regeling leidt zou ook werken. We spreken ons niet uit over de vorm waarin die bundeling moet plaatsvinden.’
Open economie blijft cruciaal
Wat de overheid betreft: hoe kijkt Van Oranje naar het toekomstige kabinet? ‘Ik vind dat het te weinig gaat over het verdienvermogen van Nederland, over wat we economisch willen zijn. Natuurlijk gaat het nu goed en zijn we goed uit de recessie gekomen. Maar het verslechterende vestigingsklimaat, de teruglopende productiviteit en winstgevendheid zijn toch zorgelijke trends.’
Woensdag spreekt ook ASML-topman Peter Wennink op het State of Dutch Tech-event. ‘Een bedrijf dat strategisch heel belangrijk is voor Nederland en Europa. Het zal Nederland niet zomaar verlaten, maar voor investeringen kijkt het toch naar plekken waar het makkelijker is om talent aan te trekken en de regeldruk minder is. En ik hoor van andere techbedrijven dat ze ook in landen als Spanje en Portugal uitbreiden, omdat vooral technisch talent in Nederland moeilijk te vinden is.’
Ook daarom blijft het belangrijk dat Nederland een open economie blijft. ‘We zijn nu uitnodigend naar buitenlands talent, die komen hier goed aan de bak. Het wordt de uitdaging om die openheid te houden. We kunnen wel doen alsof de belastingregeling voor expats uitzuigers aantrekt, maar het is precies andersom: het zijn de developers, de PhD’s en professoren waar we hier ongelofelijk om zitten te springen.’
Bijna de helft van alle investeringen voor deeptech
Van Oranjes Techleap presenteert woensdag ook het State of Dutch Tech-rapport, dat een gemengd beeld schetst. Ondanks dat de Nederlandse techsector nog altijd een van de best presterende van Europa is, liepen investeringen in het afgelopen jaar terug met 25 procent, stelt het rapport vast.
Lichtpuntjes: in Europa (min 36 procent) en de VS (min 38 procent) zakten de investeringen nog een stuk harder. Het uitblijven van megarondes is de grootste boosdoener achter de dip en vergeleken met het pre-pandemische jaar 2019 liggen de investeringen 48 procent hoger.
En: deeptech ging dwars tegen die neerwaartse trend in. Bijna de helft van de Nederlandse techinvesteringen (48 procent) ging het afgelopen jaar naar de deeptech-sector, die 15 procent meer ophaalde dan in 2022.
Financiering startups stokt na seedronde
Vergeleken met Europese landen als het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk groeien Nederlandse startups minder snel doordat zij er langer over doen om investeringen aan te trekken. Veel Nederlandse startups hebben moeite met financiering in latere fases. Het lukt ruim twee derde van de startups (70 procent) niet om na de eerste seed-investeringen vervolgkapitaal aan te trekken.
Bovendien doen de Nederlandse startups die daar wel in slagen gemiddeld zes jaar over zo’n volgende kapitaalinjectie.
Nederlandse startups lopen jaar achter
Daarmee lopen Nederlandse bedrijven een jaar achter op het Europese gemiddelde, en zelfs twee jaar op Amerikaanse bedrijven. Ook worden startups in latere fases van hun groei steeds afhankelijker van buitenlandse investeerders. Bij 85 procent van de grote investeringsrondes waren de vijf jaren tot en met 2023 internationale investeerders betrokken.
Al met al telde Nederland in 2022 en 2023 ook geen nieuwe unicorns, startups met een waarde boven de 1 miljard dollar. Beursgangen zijn er het afgelopen jaar evenmin geweest voor Nederlandse techbedrijven.
Andere aanbevelingen van Techleap
Techleap vindt dat een structurele investering in de techsector noodzakelijk is, omdat de bedrijven oplossingen bieden voor uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en gezondheidszorg. Bovendien zijn ze de banenmotor van de toekomst. In het rapport komt Techleap daarom met nog drie andere aanbevelingen:
- Maak van Nederland een leidende ‘deep-tech nation’, door in te zetten op groeimarkten en sleuteltechnologie en ondernemerschap neer te zetten als logisch carrièrepad voor researchers;
- Doe iets aan het gebrek aan talent, door meer lokaal talent op te leiden, de techsector inclusiever te maken en behoudt de 30 procent-regeling voor expats. Ook moeten startups meer ruimte krijgen om talent te belonen met aandelen(opties);
- Bevorder regionale specialisatie en coördineer op nationaal niveau de samenwerking, zodat de ondersteuning van techfounders elkaar versterkt.
