Impactondernemers zetten hun maatschappelijke missie voorop. Ze willen impact maken en winst is daarbij een middel, geen doel. De totale impact first-sector is nog vrij klein, maar groeit in Nederland wel met tien procent per jaar. En maar liefst 65 procent van deze bedrijven is naarstig op zoek naar groeikapitaal.
Daarbij lopen deze ondernemers ‘tegen een muur op’, zegt Marco Florijn tegen MT/Sprout. Hij is de programmaleider van het nieuwe programma Impact door Groei van FNO. ‘Als ze een paar ton nodig hebben, dan kunnen ze dat nog wel lenen bij bepaalde fondsen. Als het over een paar miljoen gaat, dan gaan alle deuren dicht.’
Banken en investeerders kijken namelijk niet naar impact, maar naar risico en rendement, legt hij uit. De verdienmodellen van impact ondernemers zijn echter nieuw en dat is lastig te beoordelen vanuit traditionele hokjes. En dus worden er hoge rentes gevraagd, heel wat voorwaarden opgelegd en garanties geëist.
Verschillende soorten funding
‘Alleen worden impact first ondernemingen in hun beginfase vaak geholpen door bijvoorbeeld de gemeente. Dan mogen ze zich vestigen in een pand tegen lage huur, en dan beginnen ze gewoon hun ding te doen. Daardoor bouwen ze ook niet heel veel op in hun balans dat ze kunnen gebruiken als onderpand.’
De wirwar aan geldstromen bemoeilijkt financiering voor de lange termijn
En dan zijn er nog de vele verschillende soorten funding waar deze bedrijven gebruik van maken, denk aan microkredieten, subsidies, kleine leningen en leningen bij familie en kennissen. Die wirwar aan geldstromen bemoeilijkt ook een latere financiering met focus op de lange termijn.
Met het initiatief van FNO kunnen ze dat groeikapitaal wel krijgen, in de vorm van een aantrekkelijke lening van maximaal zeven jaar (daarna volgt een herfinanciering). Bedrijven die hiervoor in aanmerking willen komen, moeten echt in de doorgroeifase zitten en een financieringsbehoefte hebben die hoger ligt dan 2 miljoen euro.
Te weing impactondernemers groeien door
Met hun business moeten ze vooral kansen creëren voor de doelgroep van FNO: mensen in kwetsbare situaties. Die situaties ontstaan, omdat ze niet of te weinig kunnen deelnemen aan het onderwijs, op de arbeidsmarkt, op de woningmarkt, minder financieel onafhankelijk zijn en minder gezond zijn.
Het programma heeft eigenlijk nog een ambitieuzer doel: het veranderen van het systeem
Ondernemers die met hun dienst of product zo’n situatie kunnen verbeteren, denk aan banen en woonruimte, kunnen beroep doen op een pot van ‘minstens’ 30 miljoen euro. Het is de eerste keer dat FNO dergelijke leningen gaat verstrekken, normaal verstrekt het alleen filantropische subsidies en opdrachten.
Florijn ziet ‘te weinig impactondernemingen doorgroeien’. Impact door Groei wil graag bijdragen aan het creëren van meer ‘parels zoals Tony’s Chocolonely en Fairphone’. Maar het programma heeft eigenlijk nog een ambitieuzer doel: het veranderen van het systeem. Daar is nog eens 20 miljoen voor uitgetrokken.
Lees ook: De sociale ondernemer is nog altijd een witte man die iets goeds wil doen
Leren van elkaar
De maatschappelijke impact wordt namelijk nog altijd niet meegenomen in allerlei beoordelingssystemen voor groeikapitaal. En dat is een systeemfout, vindt Florijn. ‘Daarom willen we bijvoorbeeld meer leren over de afwegingen van de banken.’
‘Waarom geven zij de lening niet die wij wel geven? Waarom doen ze wel of niet mee aan cofinanciering? Willen ze met ons dit bedrijf volgen om te leren of het achteraf gezien wel had gekund? Zo kom je erachter of je in je beoordelingskaders iets moet veranderen of dat bijvoorbeeld regelgeving van de toezichthouder in de weg zit.’
Er moet juist worden betaald voor het bereiken van impact
Datzelfde geldt voor aanbestedingen of inkoopprogramma’s van de overheid. Impact ondernemers kunnen meestal niet voldoen aan de omvangrijke eisenpakketten die hiervoor worden opgelegd. Het ontbreekt ze aan voldoende massa en ze kunnen onmogelijk concurreren op de laagste prijs.
Impactondernemers moeten knop omzetten
‘Dan zie je dat grotere ondernemingen de aanbesteding winnen en dan eventueel de impact first onderneming als onderaannemer inhuren. Dat willen we eigenlijk anders.’ Er moet juist worden betaald voor het bereiken van die impact. Alleen zit dat nog niet ingebakken in het huidige systeem.
Wettelijke en andere barrières die het meewegen van impact tegenhouden moeten dus worden geslecht. ‘Voor het veranderen van zo’n systeem heb je een lange adem nodig. Vandaar die twintig jaar als looptijd van Impact door Groei. Dat is ons langste programma tot nu toe.’
Natuurlijk is er bij de ondernemers zelf ook nog wel wat werk aan de winkel, geeft hij mee. Het ontbreekt nog regelmatig aan ambitie, goede ideeën, plannen en een juiste product-markt fit. Sommigen zijn te weinig bezig met de commerciële en financiële kant. ‘Al begin je met een lage huur en heel veel hulp, voor de financiële markt moet je wel even de knop omzetten.’
Andere afweging dan banken
‘Je cashflow moet goed zijn, net zoals je balans en je businesscase. Wat moet je daar nu voor doen om ook die groeifase goed in te komen? Dat willen we samen met hen bekijken en ze daarin ondersteunen. Je komt met ons dus in een heel ander soort partnerschap terecht.’
Ook wij willen geen problemen of fouten opschalen
‘Bovendien is onze risicoafweging anders dan die van een bank. Voor ons is het heel belangrijk dat de doelgroep er beter van wordt. Dan kunnen wij namelijk meer risico nemen. Maar wij kijken wel degelijk naar hoe het plaatje er financieel uitziet. Je wil natuurlijk geen problemen of fouten opschalen.’
Voor de nodige expertise doet FNO onder meer beroep op Toine Huijbers, een expert in impact investeringen, en de schaalscan van Patrick Anthonissen. ‘Zo dekken we voor onszelf het risico af dat we verliefd worden op een bedrijf en het daardoor niet meer goed kunnen beoordelen.’
Lees ook: Zo laat je zien dat je grip hebt op je cashflow
Eerste lening al verstrekt
Het nieuwe programma van FNO wordt in oktober gepresenteerd op het Social Enterprise World Forum in Amsterdam. En daar moet het al over meer gaan dan alleen maar voornemens, vindt Florijn. ‘We willen echt al wat gedaan hebben voor we erover beginnen te communiceren.’
En dus is de eerste lening al verstrekt, aan Fun Forest. ‘Die exploiteren klimbossen voor jongeren in een kwetsbare positie. Ze kunnen daarheen als ze eenzaam zijn, ze kunnen daar werken en ook gezinnen met een kleine portemonnee kunnen daar terecht. Dat zijn allemaal doelgroepen die voor ons belangrijk zijn.’
Hoe meer impactondernemers aanschuiven aan de juiste tafels, hoe meer invloed
Met een ander bedrijf zijn ook al serieuze gesprekken aan de gang. Het programma wil met het verstrekken van meerdere leningen vooral het doorgroeien ‘aanjagen’ en een portfolio opbouwen van succesverhalen. Zo wordt aan de wereld van de finance getoond dat investeren in impact een veilige en gewenste optie is.
Ook moeten impactondernemers automatisch worden uitgenodigd voor aanbestedingen en inkooptrajecten van de overheid. Dat gaat FNO natuurlijk niet allemaal zelf trekken. Hoe meer impactondernemers aanschuiven aan de juiste tafels, hoe meer invloed ze zelf kunnen uitoefenen. ‘Als ze eenmaal in het systeem zitten, krijg je ook meer systeemverandering.’
Lees ook: Stop met die mystiek rond founders. Ze moeten gewoon een bedrijf bouwen
