Een startup onderscheidt zich op een aantal aspecten van een gevestigd bedrijf. Om er een paar te noemen: er is meestal gebrek aan geld, de afhankelijkheid van derden is relatief groot en er wordt continu gespeurd naar dat schaalbare businessmodel.
Mystiek startups
Maar dat rechtvaardigt nog niet de zweem van mystiek die rond startups vaak hangt, zegt Camilla van den Boom, eigenaar van Sturrm, docent strategisch management aan TIAS en steun en toeverlaat voor bedrijven met groeiambities. ‘Als het gaat om het pad naar succes, dan gelden voor elke onderneming dezelfde bedrijfskundige wetmatigheden. Het draait om een vlijmscherpe focus, de nodige capabilities en een continue drive om de ambitie waar te maken.’
Van den Boom put niet alleen uit haar rijke persoonlijke ervaring als bedrijfskundige en ondernemer, maar ook uit het onderzoek dat ze momenteel uitvoert voor haar promotie aan de TU Eindhoven. Net als in haar masterscriptie draait het in haar PhD om belemmeringen voor bedrijfsgroei en ‘de kosten van het niets doen’. Zo wil ze begrijpen waarom bedrijven er vaak niet in slagen hun doelen te bereiken.
Lees ook: Waarom bepaalde startups een succes worden en de meeste falen
‘Het gaat erom hoe mensen in organisaties elke dag werken om de ambitie waar te maken. Waar staat de organisatie? Waar gaat die naartoe? Wat doen we elke dag om daar te komen?’, zegt Van den Boom.
Bij veel van de bedrijven waar ze heeft binnengekeken zag ze dat het noodzakelijke gesprek over de toekomst niet plaatsvindt. ‘Men denkt dan wel een strategie te hebben, maar niemand snapt in detail waar het om gaat. Als je die vlijmscherpe focus niet hebt, dan val je gegarandeerd. Dan ontstaan er subjectieve werkelijkheden, en kun je niet praten over een gemeenschappelijk ambitie of gezamenlijke doelen.’
Dikke stiften
Bedrijven helpen daar doorheen te breken, daar heeft Van den Boom haar missie van gemaakt. Altijd gewapend met dikke gekleurde stiften en grote vellen papier neemt ze haar gesprekspartners op sleeptouw door het strategisch proces.
‘De vraag hoe je komt waar je wilt zijn, ongeacht waar en wat dat doel precies is, die vind ik waanzinnig interessant – en dan vooral in de bedrijfskundige context. Of je nu een startup met een paar mensen hebt of een bedrijf met tienduizend medewerkers, het gaat altijd om op dagelijks niveau de voorwaarden te creëren om succesvol te opereren.’
Lees ook: Julian Jagtenberg (Somnox): ‘Op LinkedIn zie je founders shinen, maar 99 procent zit te grinden’
Een begeleidingstraject van Sturrm heeft meestal drie fases. ‘We kijken eerst naar binnen om te onderzoeken wie deze mensen zijn en wat ze willen bereiken. Wat voor ideeën hebben ze? Wat voor product of dienst willen ze maken? Hoe zit het team in elkaar?’
‘Dan kijken we naar buiten. Hoe gaat de markt hiermee om? Wat betekent het voor de maatschappij? Wie zit erop te wachten? Wat doen andere bedrijven op dit gebied?’
‘Tenslotte kijken we naar voren. Als je weet wat er binnen en buiten gebeurt, wat zou dan je ambitie moeten zijn? En dan bedoel ik niet zozeer de visie en de missie, want dat is de oude wereld. Echt belangrijk is om te weten wat je rol is, en ook voor wie. Dus weten wanneer je relevant bent en wat je daarvoor moet doen.’
Korter opstijgen en landen
Complicerende factor daarbij is dat alles zich vandaag in realtime voltrekt. ‘Toen ik na mijn afstuderen bij Accenture begon te werken, was het normaal om bedrijfsplannen voor vijftien of twintig jaar vooruit te maken. Die wereld bestaat niet meer. Nu is er een veel kortere opstijg- en landingstijd, een veel kortere afstand tot de horizon. En dat heeft ook gevolgen voor de succesfactoren van een bedrijf.’
Die verandering in snelheid was een logisch gevolg van de digitalisering van de samenleving. ‘De oude, lineaire manier van zakendoen werkte niet meer zoals voorheen. Startups sprongen daar sneller en makkelijker op in. Misschien heeft dat er ook wel voor gezorgd dat we founders zijn gaan zien als de ‘übermenschen’ van het ondernemerschap, met hun nieuwe concepten of nieuwe businessmodellen. We zijn in mijn optiek startups te veel als iets aparts gaan behandelen, terwijl het gewoon een beginnend bedrijf is.’
Kijktip: Hans Scheffer (Helloprint): ‘Schaal je team voor de groei uit’
‘Hoe vernieuwend je product ook is, hoe relevant je cause en hoe sterk je drive, je moet ook gewoon een bedrijf bouwen. In die zin is een startup niet meer dan elke andere beginnende onderneming. Laten we de mystiek er vooral van af halen, de wetten van de bedrijfskunde zijn er voor iedereen, oud of jong, gevestigd of startup.’
Vechten voor een groter doel, een tomeloze inzet en een mentaliteit om tot het gaatje te gaan zijn volgens Van den Boom normale, noodzakelijke basiskenmerken van iedere ondernemer. ‘Heel belangrijke aspecten, maar niet uitzonderlijk voor startups. En voor de goede orde: er is veel meer nodig om uiteindelijk succesvol te kunnen zijn.’
Vlijmscherpe focus
Een ‘vlijmscherpe focus’ staat daarbij bovenaan voor Van den Boom. ‘Het klinkt misschien als een open deur, maar zeker bij de startups die ik heb mogen begeleiden zie ik zo vaak dat het aan focus ontbreekt. Daarnaast moet je beschikken over het juiste team, met de juiste capabilities, bijvoorbeeld om de markt goed te kunnen beoordelen, een gezonde organisatie te bouwen of om regie te kunnen voeren. Al die aspecten zijn essentieel. Het is net als in een computergame: je kunt niet zomaar ongestraft een level overslaan.’
Wat een startup natuurlijk wel onderscheidt van andere bedrijven is het gebrek aan kapitaal. ‘Dat maakt een startup afhankelijker dan andere bedrijven. Het zorgt er ook vaak voor dat er naar verschillende raadgevers geluisterd wordt, met alle negatieve gevolgen van dien voor de focus. Iets dat extra gevaarlijk is, omdat de afstand naar de horizon korter is geworden. Je hebt gewoon minder tijd om je zaken op orde te krijgen – je wordt constant op de proef gesteld, in realtime.’
Van den Boom pleit voor de demystificatie van de startupcultuur. ‘Het is geen rock-‘n-roll, echt niet. Het geheim van een succesvol bedrijf ligt in het dag na dag volharden in die ene heldere focus en deze – eveneens dag na dag – met je team waarmaken en dan ook doen wat je belooft. Punt.’
Dit artikel verscheen eerder op Innovation Origins.
