De steeds verder uitdijende familie der managementtermen heeft er een nieuwe telg bij: blitzscaling. Het begrip staat voor sneller dan het licht opschalen in een genadeloos harde winner-takes-all-markt. Spierballenondernemerschap van de bovenste plank, wat door critici wordt gezien als hyperkapitalisme dat sterk neigt naar monopolisme. De term komt uit de koker van LinkedIn-oprichter Reid Hoffman en mede-ondernemer Chris Yeh, die er oktober afgelopen jaar een boek over publiceerden.
Dit is het tweede – en laatste – artikel in een korte reeks over blitzscaling. In een eerder verschenen artikel gingen we dieper in op de theorie achter blitzscaling. We leggen uit waarom Google er wel geschikt voor was, en Uber-man Travis Kalanick niet.
Is blitzscaling nu cowboy-gedrag voor ondernemers of wordt de soep niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend? En wat kun je als bedrijf nu precies met blitzscaling? Om meer over de blitz-filosofie te leren, bezoekt Sprout een blitzscaling-workshop in innovatiehub Epicenter, te Amsterdam-Zuid. De rechterhand van Yeh en Hoffman, Jeff Abbott, vertelt er over de techniek. Abbott is partner bij consulancyfirma Blitzscaling Ventures, waarmee hij bedrijven helpt om, eh, te blitzen. Ons verslag over de sessie publiceerden we eerder op Sprout. Ook kregen we de kans om Abbott te spreken. Samen met Epicenter-mede-oprichter en blitz-adept Mahesh Kumar vertelt hij waarom blitzscaling nodig kan zijn voor bedrijven.
Blitzscaling, het is een nieuw begrip, al helemaal in Nederland. Waarom zou je als startup moeten ‘blitzscalen’?
Blitzscalen kan niet alleen in Silicon Valley – ook in Nederland
Abbott: “Het is een manier om erg snel te kunnen groeien als bedrijf. Wel zijn er wat voorwaarden. Om te blitzscalen, moet je bijvoorbeeld een heel grote markt voor ogen hebben. Ben je een Nederlands bedrijf, dan moet je misschien grootser denken dan je nu doet. Je moet toewerken naar een businessmodel dat het niet alleen goed doet in Nederland, maar wereldwijd. Vraag je ook af of je een businessmodel kunt vinden dat een blitzscaling-bedrijf nodig heeft. Als je dat kunt vinden, dan kun je erg snel schalen – of je nu in Nederland of Silicon Valley woont.”
Kumar: “We hebben het nu over startups, maar vergeet ook niet het midden- en kleinbedrijf; ondernemingen met tien tot vijftien werknemers. Voor de meeste Europese landen vormen zij de motor van de economie; zij creëren een heleboel banen. Technologische ontwikkelingen zetten hun marges onder druk, dus is het voor hen ook noodzakelijk om te zoeken naar manieren om op te schalen.”
“We willen voorkomen dat startups straks niet meer groeien omdat zij de blitz-mindset missen, terwijl de marges van mkb-bedrijven onder druk blijven staan, zodat dat corporates alles naar zich toe kunnen trekken. Dat zou het worstcasescenario zijn. In een stad als Amsterdam zouden daarom meer kleine bedrijven in grote bedrijven moeten veranderen. Het is niet de meest risicoloze vorm van schalen, maar dat is de prijs die je betaalt voor een wereldmarkt die door technologie snel verandert.”
Welk Nederlands bedrijf heeft de blitz te pakken?
Abbott: “Ik zou zeggen: Booking, want dat bedrijf is heel snel gegroeid. Maar ik moet erbij zeggen dat ik niet super bekend ben met de Nederlandse markt. Menno (Van Dijk, red.) van Scaleup Nation (accelerator, red.), dat hiernaast zit, heeft onderzoek gedaan naar dit thema en telde tweehonderd bedrijven die momenteel opschalen. Geen blitzscaling, maar gewoon schalen. Blitzscaling is natuurlijk altijd een keuze en voor de meeste bedrijven zal het niet de juiste zijn. Wil je echter sneller groeien, dan is een blitzscaling-mindset nuttig.”
In Silicon Valley zijn er zeeën aan kapitaal, met al jullie vc’s en angels. In Nederland is een investering van een paar miljoen al heel wat. Toen Picnic een paar jaar geleden 100 miljoen euro ophaalde, was dat groot nieuws. Kapitaal ophalen, is echter nogal belangrijk om te blitzscalen. Kunnen Nederlandse bedrijven dus wel blitzscalen?
Abbott: “Maar natuurlijk! We hebben onderzoek gedaan naar alle bedrijven die in 2010 een waardering van meer dan een miljard dollar hadden. We kwamen erachter dat maar 30 procent van de bedrijven had geblitzscalet, maar dat die wel 70 procent van de waarde vertegenwoordigen.”
“Als geldschieter weet dat van alle tien investeringen er zeven mislukken. Een tot twee bedrijven draaien break-even en als je geluk hebt, wordt er één groot. Dat betekent dat je iets aan je portfolio moet toevoegen wat kan blitzscalen. In Silicon Valley weten we dit al een lange tijd, maar veel andere investeerders missen deze ervaring. Ze komen bijvoorbeeld uit de gas- of chemiebranche en zijn meer gericht op zekerheid.”
Investeerders moeten meer risico durven te nemen
“Zoek je echter naar blitzscaling-bedrijven, waarbij één investering al je andere deelnemingen in één keer compenseert, dan moet je uitgaan van een aantal karakteristieken. Zo moeten ze opereren in een wereldwijde markt en netwerk-effecten kunnen veroorzaken. We proberen investeerders hier ook in te trainen. Niemand zal immers ooit blitzscalen als investeerders niet met hen meegaan. Zij moeten risico durven te nemen, door vol te investeren.”
Kumar: “Nederland heeft ook een domino-effect nodig, waarbij er in navolging van Booking steeds nieuwe bedrijven uit jullie land komen die razendsnel groeien. Als er straks zo’n tien blitzscaling-bedrijven uit jullie land zijn gekomen, kunnen zij het gezicht van het nieuwe Nederland worden, in plaats van Philips en Shell. Voor investeerders wordt het dan ook weer interessanter om te participeren.”
“In Stockholm heb je zo’n domino-effect al gehad: je hebt er Spotify, Candy Crush (-Saga: game, van bedrijf King, red), Minecraft (game, van bedrijf Mojang AB, red.) en ga maar door. Zij worden bovendien rolmodellen voor nieuwe founders, die hopen ooit ook zo ver te komen.”
Het verhaal van blitzscaling lijkt niet enkel over rozen te gaan. Neem Amazon, dat door zijn snelle groei monopolistische trekjes begint te krijgen. Minder felle concurrentie heeft juist ook veel voordelen. Het kan leiden tot lagere prijzen en betere arbeidsomstandigheden..
Abbott: “Ik begrijp waar je naartoe wil. De Eurocommissaris van Mededinging creëert momenteel een dialoog over bedrijven zoals Google en Facebook, die te veel invloed zouden krijgen. In de Verenigde Staten voeren we daar momenteel ook discussies over. Een erg bekende journalist, Tim O’Reilly, schreef onlangs een artikel op Quartz, waarin hij erg kritisch over blitzscaling was, vanwege dezelfde redenen.”
Door Amazon zijn er veel bedrijven bijgekomen
“Er zijn meerdere manieren om naar blitzscalende bedrijven te kijken. Het scenario dat jij omschrijft, gaat uit van het feit dat ze te veel macht krijgen. Ze maken kleine ondernemers kapot en elimineren competitie. Vergeet echter niet dat de komst van Amazon, Google en Facebook ook de weg vrij heeft gemaakt voor veel nieuwe bedrijven, die zonder hun platforms geen markt hadden gehad. De App Store van Apple is hier een mooi voorbeeld van: Apple verdient er 2 miljard dollar per jaar mee, maar er gaat 8 miljard naar andere partijen.”
“Of neem Facebook. Dat bedrijf heeft veel kleine spelers overgenomen. Je zou kunnen beargumenteren dat Instagram nog succesvoller was geweest als het bedrijf zelfstandig was doorgegaan. Dan had het bedrijf met Facebook moeten concurreren. De overname schepte echter ook de mogelijkheid voor de oprichters van Instagram om een exit te maken. Er is niet de garantie dat zij anders ook zo’n mogelijkheid zouden hebben gehad.”
“Blitzscalende bedrijven voegen veel mensen met kapitaal toe aan het ecosysteem. Facebook heeft zo’n 10.000 miljonairs geschapen. Veel van hen verlaten het bedrijf weer en beginnen een nieuw bedrijf met iemand die nog niet zo’n founder experience heeft gehad. De rijkdom die is gecreëerd, gaat zo terug het ecosysteem in en zorgt voor nieuwe innovatie.”
“Laten we ook eens met de bril van een investeerder naar Amazon kijken. Je kunt beargumenteren dat het zonde is dat er nog maar zo weinig boekenwinkels zijn. Als jij echter een investeerder was, had je dan geïnvesteerd in een kleine boekenwinkel die geen potentie had om te groeien, of toch liever in Amazon?”
Blitzscaling voegt zelfverzekerde miljonairs toe aan het ecosysteem
“Het is gemakkelijk om kritiek te hebben op de consequenties van de komst van grote nieuwe spelers. Je moet echter niet vergeten dat hier vele rationele beslissingen aan vooraf zijn gegaan, waarbij iedereen tevreden investeerde. Wat er mis is met de meeste ecosystemen, is dat ze nog geen groot succes hebben gehad. Eén succes maakt al het verschil. Het creëert zelfverzekerde miljonairs.”
Kumar: “Het is creatie en destructie, maar dat is wat technologie doet. Sommige ondernemers gaan mee met de bandwagon. Als consumenten zijn we blij met onze elektrische fietsen en wachten we niet op een taxi van een lokaal bedrijf. We willen betere service. Als je wil dat een ecosysteem dat voortbrengt, moet je blitzscalen.”
Abbott: “Vergelijk het met Europees voetbal. Sommigen vinden het jammer dat Real Madrid en Barcelona telkens winnen, omdat ze al het talent aantrekken en niemand ze meer kan verslaan. Deze clubs maken echter alle teams die tegen hen spelen beter. Als de voetballers bovendien ouder worden, verlaten ze de club omdat ze bij een ander team meer geld kunnen verdienen. Bij een nieuwe club maken zij weer een andere markt enthousiast. Succes creëert succes. Dit is niet dezelfde situatie als die van de spoorwegen of de oliebedrijven van 100 jaar geleden, waarbij monopolies door anti-trusts werden opgebroken. Dit is geen situatie waarbij de vakbonden worden bestreden (Amazon lijkt overigens weinig op te hebben met vakbonden, red.). Dit is transformatief.”
