De begrippen masculien en mannelijk worden vaak door elkaar gebruikt, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven en de media. Man-zijn wordt daarbij als synoniem gezien voor masculien.
Hier moeten we vandaag nog mee stoppen. De woorden mannelijk en masculien kunnen elkaar niet vervangen. Simpelweg omdat de woorden een andere betekenis hebben.
Masculiene eigenschappen zijn bijvoorbeeld daadkracht, kortetermijngerichtheid, doorzettingsvermogen, het nemen van risico’s en competitief zijn. Feminiene eigenschappen zijn onder andere empathisch vermogen, langetermijngerichtheid, hang hebben naar harmonie en consensus, en maatschappelijke bewustheid.
Mannelijk zijn betekent niets meer en niets minder dan iets dat ‘betrekking heeft op een man’. Dat is het verschil: masculiene eigenschappen kunnen zowel bij mannen als vrouwen bestaan.
Gedateerde tweedeling wordt in stand gehouden
De topvrouwen in mijn onderzoek beamen dat bij het woord masculien vaak automatisch aan een man gedacht wordt en bij feminien aan een vrouw. Het lijkt een nuanceverschil, maar ik geloof dat dit funest is voor de gendergelijkheid.
Door over mannelijkheid in plaats van masculiniteit te spreken, wordt er vastgehouden aan een gedateerde tweedeling gebaseerd op vooroordelen. Vooroordelen van hoe een man hoort te zijn en wat we verwachten van een vrouw.
Bij iedereen vind je enige mate van masculiniteit en femininiteit terug
Van vrouwen verwachten we dat zij zachtaardig en afwachtend zijn. Mede doordat we vrouw-zijn en femininiteit met elkaar verwarren. Laat een vrouw haar masculiniteit zien door daadkrachtig op te treden – waarschijnlijk een noodzakelijke eigenschap in de top – dan staat dit haaks op de verwachting van haar.
Masculiniteit en femininiteit is een spectrum
Zowel mannen als vrouwen beschikken in meer of mindere mate over masculiene en feminiene eigenschappen. Feminiene eigenschappen hebben dus niet een-op-een betrekking op een vrouw. Het verschilt natuurlijk per individu, maar bij iedereen vind je enige mate van masculiniteit en femininiteit terug.
Masculiniteit en femininiteit vormen een spectrum waarbij mensen zich ergens tussen de twee uitersten bevinden. Maar we zien man-zijn en vrouw-zijn normaal gesproken als elkaar uitsluitende categorieën: je bent het een of het ander. (Al zijn er natuurlijk ook andere gendercategorieën zoals non-binair.)
Feminiene man is niet een beetje vrouw
Toch komt het onderscheid niet helemaal uit de lucht vallen. Neem een groep van 100 mannen en eentje van 100 vrouwen. De kans is aanzienlijk groter dat er meer masculiene eigenschappen aanwezig zijn in de groep mannen dan bij de vrouwen. Mannen vertonen vaker masculien dan feminien gedrag.
De verklaring hiervoor is simpel: wat wij als masculien bestempelen is gebaseerd op welke eigenschappen vaker bij mannen aanwezig waren binnen een bepaalde cultuur. Echter is dit afkomstig uit een andere tijdsgeest en daarmee gedateerd.
Op de apenrots geldt het recht van de sterkste
Bovendien gaat het om een kans, geen gegeven. Als een man naast zijn masculiene eigenschappen ook over femininiteit beschikt, zeggen we niet dat hij daarmee een beetje vrouw is.
Topvrouwen beschikken overduidelijk over doorzettingsvermogen. Toch zou ik dit niet toeschrijven aan de man in hen, want die is er niet. Het zijn vrouwen met masculiene eigenschappen.
Dominante mannen domineren in de top
Dat veel vrouwen zich in de top conformeren naar de heersende masculiene bedrijfscultuur, blijkt uit de praktijk. Daarmee bedoel ik niet dat de top vooral uit mannen bestaat. Dat is wel het geval, maar dat an sich maakt de cultuur niet masculien.
Wel dat de aanwezige mannen de ruimte krijgen om hun masculiniteit te tonen. Voor feminiene eigenschappen is geen plek. De mannen moeten simpelweg ‘voldoen’ aan een mal.
De apenrots is een metafoor voor hoe een organisatie wordt geleid: door dominante mannen. Daar geldt het recht van de sterkste. Wie slaat spreekwoordelijk gezien het hardst op zijn borst.
Met de opkomst van feminien leiderschap groeit de behoefte naar de menselijke maat. En dat is niet voorbehouden aan vrouwen. Ook mannen die feminiene eigenschappen tonen, kunnen dit invullen. Al lijkt hier in de status quo nauwelijks ruimte voor.
Evenwichtige man-vrouwbalans is cruciaal
Een enkele vrouw in de top brengt dus niet automatisch louter femininiteit in de board. Als mannen in de grote meerderheid blijven en daarmee enkel masculiniteit tonen, zullen ‘anderen’ zich hiernaar conformeren. Dus zal de vrouw geneigd zijn vooral de masculiniteit in haar te laten spreken.
Pas wanneer het in de top enigszins in balans is qua aantal mannen en vrouwen, zal er ruimte zijn voor de kracht van feminiene eigenschappen. Met als gewenst resultaat dat de mannen in de top ook volledig zichzelf kunnen zijn. Niet enkel masculien en sterk, maar soms ook met iets meer oog voor de menselijke maat.
