Te laat komen doe je niet (expres)

Zijn laatkomers niet-punctuele, nonchalante aandachttrekkers met wie je geen afspraak kunt maken? Waar ligt de maatschappelijk aanvaarde grens rond te laat komen? Is te vroeg komen niet nog irritanter? De vooroordelen zijn soms zo sterk dat een sollicitant de kans op een topfunctie bij een multinational miste, omdat hij bij de eerste kennismaking te laat kwam. Het bedrijf vond dit een enorme tekortkoming voor een CEO in wording en besloot de kandidaat geen kans te geven. Te laat komen doe je niet als directeur.

Standaard te laat

Mijn vader grapt regelmatig dat ik maar eenmaal in mijn leven op tijd gekomen ben: tijdens mijn geboorte, precies op de uitgerekende dag. Op tijd komen is niet mijn gewoonte en mijn omgeving hanteert vaak allerlei irritante trucs om niet op mij te hoeven wachten. Zo geeft mijn moeder nooit de juiste tijd door voor een afspraak, maar altijd een kwartier te vroeg. Of ze verzet de wijzers van de klok naar een eerder tijdstip. Allemaal slimmigheidjes om mij op tijd op een afspraak te laten verschijnen. Ik kan daar flink kwaad om worden. Ze doen net alsof ik expres te laat kom, maar dat is gewoon niet zo. Ik kom mijn afspraken echt wel na en het heeft niets met respect te maken als ik iets te laat verschijn op een afspraak. Ik wil gewoon te veel dingen tegelijk doen en kom regelmatig tijd tekort. Mijn tijdsbesef is gewoon anders, ik kan het niet anders verklaren.

Ik moet eerlijk opbiechten dat ik mijn vliegtuig al een keer heb gemist, over de pechstrook ben gereden om een trein te halen en ook voor de regeringslunch tijdens het staatsbezoek Nederland-België bijzondere capriolen heb uitgehaald. Als je in de lente twee strepen ziet in het prachtige, paarsgekleurde tulpenplantsoen op het Lange Voorhout: mijn excuses, dat was ik die hier als een idioot doorheen reed om op tijd bij Máxima in de Ridderzaal te komen. Het is echt geen onwil, het voelt gewoon alsof ik er niks aan kan doen. Het is heel gênant om te laat binnen te komen op een vergadering terwijl dertig keurig geklede mannen in pak je aanstaren. ‘Sorry, heren. Ik stond voor een dichte brug.’ ‘Oh,’ zegt een van de heren, ‘toch raar dat op het hele traject van uw bedrijf tot hier geen enkele brug voorkomt.’ Oeps… Dit doe je gewoon niet expres.

Wat is waar over te laat komen?

Wat zegt te laat komen nu eigenlijk over mij? Over ons? Zijn we niet serieus met ons werk bezig? Stellen we de verkeerde prioriteiten? Of hebben we gewoon te veel werk? Let wel, ik heb het hier over de structurele laatkomers. Incidenteel een keer vertraging oplopen doordat er echt een brug dicht is, telt niet.

Jeff Conte, professor aan de universiteit van San Diego, deed onderzoek naar laatkomers. Uit de studie blijkt dat multitaskers vaak telaatkomers zijn. Mensen die multitasken geven er de voorkeur aan om verschillende taken tegelijk uit te voeren en activiteiten te combineren. Ze hebben er geen problemen mee als ze hun werk moeten onderbreken en houden zich minder dan hun tegenpolen aan vaste schema’s en strakke deadlines. Mensen van dit type lezen de krant terwijl ze hun boterhammen opeten en ondertussen telefoneren. De niet-multitasker, die een grote kans heeft om op tijd te komen, werkt taak voor taak af in één bepaald tijdsblok. Hij houdt er niet van om onderbroken te worden tijdens het uitvoeren van die ene activiteit. Deze niet-multitasker verandert zijn schema liever niet, houdt zich aan een meer gedetailleerde planning en is minder tot weinig flexibel. Het gevolg? Hij verschijnt perfect op tijd op een afspraak.

Verschillende types

Je kunt er dus niet altijd iets aan doen dat je structureel te laat komt. Volgens professor Conte is het wetenschappelijk bewezen dat het afhankelijk is van je persoonlijkheidstype of je de neiging hebt tot te laat komen of niet. Het zit in ons systeem, als iets oncontroleerbaars. Zo heb je volgens Conte twee typen persoonlijkheden: type A heeft een tijdsdrang (time urgent) en is gefocust op tijd. Mensen van dit type kijken continu op hun horloge en werken onder druk om deadlines te halen. Type A maakt lijstjes, is zeer punctueel en houdt zich strikt aan een deadline.

Type B is relaxter, minder gefocust op tijd en houdt zich minder aan deadlines. Door dit gedrag maakt type B minder kans om op tijd te komen dan type A. Wel zijn mensen met dit persoonlijkheidstype creatiever, geduldiger, meer onderzoekend en hebben ze een groter inlevingsvermogen. Ook zijn type B-personen grotere optimisten, doordat ze altijd denken meer tijd te hebben dan ze werkelijk hebben.

Structureel te laat komen heeft niets met luiheid, egoïsme of onbeleefd gedrag te maken. Het hangt af van het persoonlijkheidstype dat jij bent. Absolute wetenschap is het echter niet. Het wil dus niet zeggen dat lijstjes maken de kans vergroot dat je op tijd komt. Het is afhankelijk van je totale persoonlijkheid en je tijdsbesef of je een laatkomer bent of niet.

Kristel Groenenboom schreef een boek over vooroordelen tegen vrouwen aan de top: ‘Mag ik meneer Kristel even spreken?’ Je kunt het boek hier bestellen.