Begin deze zomer fietst Ramona met haar zoontje van anderhalf achterop de fiets als ze frontaal in botsing komt met twee tieners op een opgevoerde fatbike.
De jonge moeder ziet de jongens ineens op zich afkomen. Ze rijden zo snel, dat ze geen tijd heeft om te anticiperen. Wat volgt, is een ‘enorme klap’. Zij op de grond, de jongens op de grond, een van de fatbikes doormidden.
‘Het was een ravage’, blikt ze terug. ‘Ik dacht: mijn tanden zijn eruit of mijn neus is gebroken. Ik was bont en blauw, had overal blauwe plekken.’
Een van de tieners wordt met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Ramona’s zoontje komt er gelukkig zonder kleerscheuren vanaf. ‘Het had veel erger kunnen zijn, ik heb wel echt geluk gehad.’
Dodelijke ongevallen
Met het groeiende aantal fatbikes op de weg nemen ook de problemen in rap tempo toe. Ongeveer de helft van alle slachtoffers die na een ongeluk met een fatbike op de Spoedeisende Eerste Hulp belanden, is tussen de 10 en 14 jaar oud. De eerste dodelijke ongevallen hebben al plaatsgevonden.
De meeste fatbikes zijn opgevoerd, wat illegaal is. Maar op TikTok gaan de filmpjes over hoe je dat doet viraal en voor een paar tientjes koop je al een setje op AliExpress of Bol. Als je een fiets van Chinese makelij koopt is het nog makkelijker, dan haal je de begrenzer er simpelweg vanaf. Weet je niet hoe dat moet, dan helpt de verkoper graag een handje.
Veelkoppig monster
Zo is een probleem gecreëerd als een veelkoppig monster, waar iedereen een rol heeft, maar niemand de verantwoordelijkheid pakt. In plaats daarvan blijven partijen naar elkaar wijzen.
Toezichthouders ruziën onderling wie de handsschoen moet oppakken. Organisaties als De Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland verwijten fatbike-producenten dat de fietsen veel te makkelijk opgevoerd kunnen worden. Fabrikanten wijzen op hun beurt naar de Chinese concurrentie en op de bestaande regelgeving; de regels zijn duidelijk, gemeenten moeten gewoon handhaven.
Lees ook: Deze 5 Nederlandse fatbikes rollen uit met dikke banden
Gemeenten kijken weer naar de overheid voor landelijke maatregelen. De overheid richt zich met opgeheven vinger tot de burgers, want fatbikes opvoeren, dat mag niet. Burgers kijken ook naar elkaar. Want: ‘Welke ouder koopt nou zo’n ding voor zijn kinderen?’
Zo blijven we rondcirkelen, zonder dat iemand opstaat en eigenaarschap over het probleem neemt.
Schreeuw om actie
Het hele land schreeuwt om actie. Artsen op de eerste hulp worden moedeloos van het vele letsel dat ze als gevolg van ongelukken met fatbikes voorbij zien komen en delen hun frustratie op social media. Die berichten krijgen enorme steun. Het lijkt wel of heel Nederland er klaar mee is en toch gebeurt er niets.
Jaren geleden worstelden we met een soortgelijk vraagstuk: toen waren snorfietsen hét gevaar op de weg. Na lang gesteggel werd de helmplicht ingesteld en verdween het probleem als sneeuw voor de zon.
Voor even dan, want niet lang daarna kwamen de ‘Van Moofjes’, op de voet gevolgd door fatbikes. Nu is het probleem groter dan ooit, vanwege de enorme aantrekkingskracht op jongeren en het ontbreken van een leeftijdsgrens.
Lees ook: Fatbikes blijven booming business, ondanks dat ANWB stopt met verzekeren
Fatbike-producenten zijn massaal in dat gat gesprongen en hebben al hun creativiteit aangeboord om de mazen van de wet op te zoeken, en het zo (schijnbaar) onmogelijk te maken om in te grijpen. Schijnbaar. Want het is juist het gebrek aan diezelfde creativiteit bij de overheid, waardoor de kwestie maar voort blijft slepen.
Niets is onoplosbaar
Makkelijk is het vast niet, want anders was het probleem vast allang opgelost. Maar echt moeilijk lijkt het nou ook weer niet te zijn. De situatie is alleen nodeloos complex gemaakt.
Nu mag rijden op een fatbike op iedere leeftijd, zonder rijbewijs en zonder helm. Dat komt omdat het vervoersmiddel voor de wet gelijk is aan een elektrische fiets. Maar kijk naar scooters, snorfietsen en fatbikes en dan zie je meer overeenkomsten dan verschillen. En waar een wil is, is een weg.
Er zijn dus rebellen nodig. Mensen die eindeloos veel vragen stellen en de problematiek daardoor tot in de puntjes kennen. Mensen die het lef hebben om eigenaarschap te nemen over een taai onderwerp waar niemand anders z’n handen aan durft te branden.
Die verbindend werken en alle betrokken partijen samen kunnen brengen om vervolgens met creatieve oplossingen te komen. En die dan vooral ook doorpakken en niet bang zijn om impopulaire maatregelen te treffen.
Daar waar de fatbike een statussymbool is voor sommigen, is het misschien wel juist het symbool voor alles wat er tegenwoordig misgaat en exemplarisch voor hoe er met nijpende problemen wordt omgegaan. Typisch denken in onmogelijkheden en de boel afschuiven in plaats van de vraag stellen: ‘Wat hebben we nodig om het wél voor elkaar te krijgen?’
Lees ook deze columns van Simone van Neerven:
- Fosburyflop laat zien hoe de magie van het innoveren nog altijd wordt onderschat
- Iedereen loopt weg met AI, maar niemand heeft het over de prijs die we betalen
- Wat heeft Taylor Swift met innovatie te maken? Meer dan je denkt
