De vorige minister van Infrastructuur en Milieu liet een horrifying scenario achter voor haar opvolger: bij de huidige economische groei van zo’n 2 procent per jaar stijgt de filedruk in 13 jaar met 70 procent. In 2040 staan er 24/7 files op de belangrijke snelwegen en gooien we jaarlijks 6 miljard euro ongebruikt over de vangrail.
Het goede nieuws: als we ons woon-werkverkeer slimmer organiseren hoeven we niet altijd in de file te staan. De maatregel die files het meest doet verminderen is de kilometerheffing, stelt Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft. Waarbij de hoogte van de heffing afhangt van plaats en tijd dat de weg wordt gebruikt: “Maar er is tot op heden onvoldoende politiek draagvlak voor invoering.”
Juiste prikkels
Oplossingen moeten dus vooral uit de markt komen. Werkgevers moeten volgens Van Wee bij voorkeur niet verbieden of gebieden. Hij voelt er meer voor dat ze juiste prikkels geven aan hun medewerkers om een flexibele mix te vinden tussen wonen, werken en reizen.
“Wat ontzettend belangrijk is: werkgevers en managers moeten zelf het goede voorbeeld geven door niet altijd met de auto naar het werk te komen, maar door ook eens de fiets of trein te pakken of thuis te werken.”
Nadenken over huisvesting
Het begint volgens Van Wee met de huisvesting. Zowel van de medewerkers als van de onderneming. “Het is logisch dat je verzekeringskantoren bij stations vestigt, bedrijven met veel accountmanagers aan de rand van de stad en bij minder belangrijke stations en transportbedrijven dichtbij de snelwegen.”
“Bedrijven moeten zich realiseren dat hun medewerkers dat ook graag zo willen. Ze willen niet in de files staan en zijn bereid de fiets te pakken (naar het station red.), maar dan moet de afstand wel overbrugbaar zijn. Ik ken een interessant onderzoek in Engeland waar jonge, hogeropgeleide mensen liever een baan bij een trein- of metrostation kozen dan een baan buiten de stad omdat ze in de stad wonen en geen auto willen.”
Keuze faciliteren
Ook de levensfase van medewerkers speelt een rol. Volgens Van Wee zijn nieuwe, jonge werknemers makkelijker te bewegen om met de fiets of openbaar vervoer te reizen. Ze wonen meestal al in (studenten)steden en zijn gewend om met het OV te reizen.
“Bij oudere werknemers ligt dat duidelijk anders. Zij zijn juist uit de stad verhuisd vanwege kinderen of hoge woonlasten. Om die mensen uit de auto te krijgen, zul je je als werkgever echt moeten inzetten.”
Een mobiliteitskaart zoals de NS-Business Card of een mobiliteitsbudget waarmee de medewerkers per keer kunnen bepalen welke vorm van transport zij voor die dag kiezen, helpt enorm, zo weet Van Wee: “Je wilt toch niet dat je mensen met hun leaseauto Amsterdam centrum inrijden omdat ze het treinkaartje niet kunnen declareren?”
Positieve stimulansen
De auto minder vaak pakken, is ook zo’n gewoonte die je kunt beïnvloeden, vindt Van Wee. Positief door bijvoorbeeld te zorgen voor eerlijke reiskostenvergoedingen. Nu krijgen mensen die heel dicht bij het werk (gaan) wonen vaak geen reiskostenvergoeding omdat ze geen onkosten maken. Van Wee: “Daarmee ontmoedig je fietsen of lopen. Met een e-bike zijn afstanden van 10 of 15 kilometer heel goed te doen.”
Het ontmoedigen van autogebruik kan bijvoorbeeld door het gratis parkeren te beperken. “Je ziet dan wel dat de parkeerdruk op de omgeving soms toeneemt.” Beter is het daarom juist positieve stimulansen te geven: “Stel aan carpoolers de beste parkeerplaatsen beschikbaar. Verplaats het fietsenhok van achter het gebouw naar een prominente plek naast de hoofdingang. En prikkel je mensen door ze bijvoorbeeld eens een week gratis treinvervoer aan te bieden. Dan kunnen ze ervaren hoe het is.”
Flextijden
Van Wee erkent volmondig dat er veel beroepen zijn die flexwerken lastig maken. “De verpleegster moet er gewoon fysiek zijn en in de maakindustrie wordt het ook lastig”, zegt hij. Hoewel uit pilots in de maakindustrie en logistiek blijkt dat flexibele werktijden daar soms ook haalbaar zijn en zelfs leiden tot hogere productiviteit.
“Uit onderzoeken staat vast dat spreiding van werktijden leidt tot minder files, minder stress en ook wel een hogere productiviteit. Er zijn dankzij de ICT talloze varianten mogelijk. Je ziet bijvoorbeeld dat mensen afspraken via Skype doen of thuis eerst de mail wegwerken en dan pas naar het werk gaan.”
“Het grappige is dat werkgevers vaak heel positief staan tegenover deze ontwikkelingen, maar dat het middelmanagement de mensen liever achter hun bureaus ziet zitten. In die hoofden zal ook nog een omslag gemaakt moeten worden.”
Lees ook:
- Deze Duitser werd verliefd op Nederlandse treinen
- Waarom je medewerkers een hogere reiskostenvergoeding verdienen
- Waarom bedrijven de belangrijkste CO2-uitstoters zijn
