De Amerikaanse president Donald Trump gaat er al dik twee maanden met gestrekt been in. Van het bedreigen van bedrijven die hun diversiteits- en klimaatbeleid niet terugschroeven tot importheffingen voor bijna heel de wereld, inclusief onbewoonde eilanden.
Voor leiders die zakendoen met de VS zijn het geen onzekere tijden meer, maar extreem wispelturige tijden. Hoe deal je hier nu mee? MT/Sprout vraagt het aan drie experts.
#1 Word geen slaaf van de gebeurtenissen
Blijf vooral niet bang toekijken, reageert Leon Schaepkens, psycholoog, bestuurskundig jurist, leiderschapsexpert en medeauteur van het recente boek Blablabla management. Dat is de sleutel.
‘Word geen slaaf van wat er gebeurt, laat Trump niet bepalen wat je voelt, denkt en doet. Dat bepaal je nog altijd zelf. Natuurlijk doet Amerika pijn, maar shit happens.’ Wat je dan wel kunt doen? ‘De regie pakken, jij bepaalt hoe je je bedrijf runt, niet Trump.’
Even belangrijk is het om in verbinding blijven met je Amerikaanse collega’s of klanten. ‘Ga niet met ze in discussie over wat Trump goed of fout doet, of het een goede of slechte leider is, dan begeef je je op een hellend vlak.’
Grenzen trekken
‘Spar met je collega’s over hoe zij dingen doen. Ga op zoek naar het gezamenlijke gevoel, zoals de pijn van die tarieven. Vanuit die verbinding kun je samen iets slims bedenken rond de prijzen, zoeken naar oplossingen of tot heel nieuwe ideeën komen. Zie of je daar samen naartoe kunt bewegen.’
Moet je dan alles maar over je kant laten gaan? Nee, grenzen trekken behoort ook tot het arsenaal van een leider. ‘Wanneer iemand met amorele voorstellen komt, of gewoon te ver gaat, dan kun je op zoek gaan naar andere afzetmarkten of leveranciers.’
#2 Reageer pragmatisch en beweeg mee
Riet buigt mee en komt vanzelf weer omhoog wanneer de storm voorbij is. Zo’n pragmatische reactie ziet Janka Stoker bij diverse leiders en organisaties. De hoogleraar leiderschap en organisatieverandering aan Rijksuniversiteit Groningen maakt met haar collega Harry Garretsen de tweewekelijkse podcast Leiderschap in onzekere tijden.
Zij wijst op de Amerikaanse inmenging rond onder meer diversiteits- en duurzaamheidsbeleid. Leiders die daar de mond vol van hadden, veranderen onder die externe druk het geweer van schouder.
‘Ze bewegen vooral snel mee wanneer ze erg afhankelijk zijn. Afhankelijkheid is macht, dus ze moeten wel. Maar hun medewerkers en hun klanten zullen daar wel wat van vinden.’
Intern en extern
Meta, Google, McDonald’s, Amazon en Accenture hebben hun diversiteitsbeleid bijvoorbeeld al teruggedraaid. Dat geldt ook voor de Amerikaanse tak van Deloitte, terwijl de Nederlandse tak daar juist afstand van doet.
Leiders kiezen soms dus ook voor het compromis, en dat is eveneens een strategie die kan werken. ‘Daarbij maken ze een onderscheid tussen intern en extern. We zetten het extern niet meer in ons jaarverslag of op onze website, maar we gaan intern gewoon door met ons diversiteits- of duurzaamheidsbeleid.’
Aan deze strategie kleeft wel een risico, geeft Stoker aan. ‘Dat kun je nu wel zeggen, maar wie weet over één of twee jaar nog hoe duurzaam of divers jij bent of wilt zijn als je het nergens meer verkondigt?’
Voor veel aanstormend talent op de arbeidsmarkt is diversiteit en duurzaamheid belangrijk. En ook steeds meer klanten kiezen voor hun aankopen bedrijven uit op die waarden.
Lees ook: Corporate Amerika maakt knieval in diversiteitsbeleid
#3 Buig niet en maak je onafhankelijker
Importheffingen gaan over concrete producten, maar de eisen over het terugdraaien van duurzaamheids- of diversiteitsbeleid gaan over normen en waarden. ‘Daarmee bemoeit Trump zich in feite met hoe jij je bedrijf inricht. Dat is veel fundamenteler’, zegt Stoker.
Niet meegaan met de eisen van Trump is dus wel degelijk een optie. Daarmee kunnen bedrijven zich juist positief onderscheiden en daar ook de vruchten van plukken. Philips doet dat bijvoorbeeld, maar ook EY Nederland en &samhoud. Stoker: ‘Leiders houden dan juist expliciet vast aan waar ze voor staan, omdat ze duurzaamheid en diversiteit heel belangrijk vinden.’
Toch is het wel verstandig om te bouwen aan meer veerkracht, Trump is namelijk niet van plan om het Witte Huis te verlaten. Dat betekent de afhankelijkheid van de VS verminderen.
Energiebedrijf Vandebron is bijvoorbeeld net overgestapt naar een Europese cloud. Daarmee slaat het twee vliegen in één klap: minder afhankelijk worden van de Amerikaanse bigtechbedrijven en nadrukkelijk kiezen voor duurzaamheid. Het Franse Scaleway, waar Vandebron nu mee in zee gaat, voorziet zijn datacenters namelijk van 100 procent groene stroom.
#4 Samen sterk: zoek bondgenoten
Een van de belangrijkste remedies tegen destructieve leiders is samenwerken. Collectief in de morele oppositie gaan, zo omschrijft Stoker de tactiek. ‘Je kunt wel zeggen, wij willen dit niet want wij hebben andere normen en waarden, maar het is veel sterker om dat met elkaar te doen.’
Zoek dus bondgenoten en draag samen die boodschap uit. Zie het als een kans. Nederland is daarvoor eigenlijk te klein, nog beter is het om dit in Europees verband te doen. Stel Europa voor als een plek waar diversiteit en duurzaamheid wel belangrijk zijn. Dat is aantrekkelijk voor talenten uit de VS.
Universiteiten lokken zo nu al wetenschappers uit de VS naar Canada en Europa, weet Stoker. ‘Dat kan met de krapte op de arbeidsmarkt dus ook een sterkte worden voor organisaties, al zal dit niet voor elke industrie gelden.’
#5 Stel je visie opnieuw bij
Voor veel leiders is een visie een toekomstbeeld, een stip op de horizon, de richting van de vooruitgang. Maar in turbulente tijden zoals vandaag, hoeft een visie niet altijd vernieuwend of vooruitstrevend te zijn.
Je kunt juist nu ook op een andere manier met visie omgaan, zegt Stoker. ‘Als iets onder druk staat of bedreigd wordt, zoals het belang van diversiteit of duurzaamheid, dan kan jouw visie ook zijn dat je wilt behouden wat voor jou belangrijk is.’
Stoker benadrukt dat het formuleren van je visie niet altijd over iets totaal anders hoeft te gaan, maar dat je juist opnieuw goed beschrijft wat je bent, waar je voor staat en wat je wilt behouden zodat je daarmee eventuele bedreigingen kunt verijdelen. ‘Leiders worden nu wel gedwongen om daarover na te denken.’
Lees ook: Waarom toekomstgerichte leiders minder last hebben van stress
#6 Blijf zorgen voor de basics
Daphne van Roon, adviseur, trainer, coach, expert in veerkracht en auteur van Hoe train ik mijn verdraagspier, ziet leiders in deze turbulente tijden ‘alleen maar harder werken, er nog meer aan trekken om de controle te behouden’.
Ze heeft er alle begrip voor dat ze daar nu behoefte aan hebben, maar leiders moeten juist leren verdragen dat ze onrust hebben. ‘Laat ze hun energie steken in de dingen waar ze wel controle en invloed over hebben.’
Niet harder gaan rennen dus, maar terug naar de basis, voldoende rust nemen en slapen, gezond eten en bewegen, blijven investeren in sociale contacten. Daarmee voorkomen ze dat ze reageren met ‘instinctieve reflexen’, zoals het huidige paniekvoetbal op de beurzen.
Ongemak delen
Uit die impulsbeheersing is ook het begrip ‘verdraagspier’ ontstaan, legt ze uit. Leiders moeten ongemak leren accepteren. ‘Dat kun je trainen, maar omdat we zo rijk zijn in het Westen leren we dat steeds minder.’
‘Life sucks, er is gewoon ongemak. Kunnen we daar even bijblijven in plaats daarvan weg te racen, meteen te gaan vermijden of te veranderen?’ Ga met je directieteam om de tafel en wees open over wat je spannend vindt. ‘Verlies elkaar niet uit het oog, maar breng al die wijsheid bij elkaar en bespreek wat je belangrijk vindt voor je organisatie.’
‘Waar koersen we op aan, doen we nog de juiste dingen? Wees daar ook uitgesproken in en vraag om commitment. Dat is wat we willen. Kan ik op je rekenen? Zitten wij hier samen in? Zorg niet voor ruis, maar voor duidelijkheid en heldere verwachtingen, want die geven zekerheid.’
Lees ook: Waarom je als leider best vaker mag provoceren
