Werknemers, managers en ceo’s staan momenteel voor grote uitdagingen. De manier waarop zij hierop reageren, heeft effect op onder meer hun (geestelijke) gezondheid, hun productiviteit en zelfs op het voortbestaan van hun baan. Het ontwikkelen van mentale weerbaarheid zorgt ervoor dat zij moeilijke en onvoorziene situaties veel beter het hoofd kunnen bieden.
Oorsprong
De term mental toughness vindt zijn oorsprong in de sportwereld van de jaren tachtig en werd voor het eerst gebruikt door prestatiepsycholoog Jim Loehr. In zijn boek The New Toughness Training for Sports definieert hij mentale weerbaarheid als volgt: ‘het vermogen om consequent op het hoogste niveau van je kunnen te presteren, ongeacht competitieve omstandigheden’. Volgens Loehr was je als sporter dus mentaal weerbaar als je ondanks grote tegenslag, stress en druk toch overeind bleef.
Sindsdien staat mentale weerbaarheid volop in de belangstelling, ook binnen de wetenschappelijke wereld. Met name het werk van professor Peter Clough en Doug Strycharczyk, ceo van AQR International, krijgt veel aandacht. Zij zien mentale weerbaarheid als ‘het persoonlijkheidskenmerk dat voor een groot deel bepaalt hoe een individu omgaat met uitdagingen, stress en druk, ongeacht de omstandigheden’. Een mentaal sterk persoon is volgens hen iemand die lekker in zijn vel zit, openstaat voor nieuwe ervaringen en uitdagingen niet uit de weg gaat.
Waarom het zo belangrijk is
Uit de vele onderzoeken die er inmiddels op dit gebied zijn uitgevoerd, blijkt onder meer dat mentale weerbaarheid nauw gerelateerd is aan een aantal kenmerken die van essentieel belang zijn voor werknemers en organisaties. In dit artikel zet Strycharczyk deze kenmerken op een rijtje en geeft daarbij voorbeelden van het gedrag van mentaal sterke personen.
- Prestaties
Ze lijken harder te werken, meer focus te hebben en meer te bereiken. De mentale weerbaarheid van een persoon kan tot wel 25 procent van de variatie in prestaties kan verklaren.
- Welbevinden
Ze gaan beter en effectiever om met tegenslagen, moeilijkheden en onzekerheid. Ze zitten beter in hun vel en hanteren vaker een oplossingsgerichte aanpak.
- Positief gedrag
Ze hebben een positievere kijk op het leven en zien kansen waar anderen bedreigingen zien, vooral in een snel veranderende wereld. Ze reageren positiever wanneer gebeurtenissen verandering vereisen en gedijen prima in uitdagende situaties.
- Ambitie
Ze zijn eerder geneigd zichzelf te verbeteren en te ontwikkelen.
- Opbouwen van relaties
Ze bouwen sneller en efficiënter relaties op met collega’s. Geestelijk minder weerbare personen zijn gevoeliger voor onderlinge verschillen, waardoor ze juist minder makkelijk contact leggen. De mensen met een hogere mentale weerbaarheid gaan hier relaxter mee om.
Mentale weerbaarheid brengt dus veel voordelen met zich mee, waaronder betere prestaties, een positievere instelling, een sterkere teamspirit en meer flexibiliteit en veerkracht. Daarom is het ontwikkelen van mentale weerbaarheid ook zo belangrijk, zeker in tijden van grote verandering en onzekerheid.
De mentaal gevoelige persoon heeft stressfactoren veel eerder in de gaten dan mentaal sterke personen
De belangrijkste vraag is nu natuurlijk: hoe zorg je er dan voor dat je jouw mentale weerbaarheid vergroot? Strycharczyk benadrukt dat dit voor iedereen anders is, afhankelijk van je huidige mindset. Misschien ben jij mentaal al behoorlijk strijdlustig. Het kan ook zo zijn dat je juist heel gevoelig reageert op stressvolle of uitdagende situaties.
Volgens Strycharczyk hebben beide ‘kanten’ hun voor- en nadelen en is het echt geen schande om mentaal wat minder sterk in je schoenen te staan: ‘De mentaal gevoelige persoon heeft bepaalde stressfactoren veel eerder in de gaten dan mentaal sterke personen. Ook uiten gevoelige personen hun creativiteit op andere, soms betere manieren. Mensen die geestelijk erg sterk zijn, kunnen in hun enthousiasme bovendien iets te ver doorschieten en nemen daardoor vaak te veel hooi op hun vork.’
Hoe maak jij jezelf mentaal weerbaar(der)?
Leren omgaan met veranderingen en tegenslagen heeft echter voor iedereen nut. Juist nu. Zelfbewustzijn en zelfreflectie spelen hierbij een cruciale rol. Clough en Strycharczyk geven aan dat het belangrijk is jezelf af te vragen welk effect het vergroten van je mentale weerbaarheid heeft op de manier waarop je in het leven staat. Wat zijn de gevolgen voor je relaties met anderen, je welzijn of je prestaties? Kijk daarbij ook naar je sterke en je zwakke punten.
Als je dit voor jezelf op een rijtje hebt gezet, kan je je vervolgstappen gaan bepalen. Kies je bijvoorbeeld voor het versterken van al aanwezige eigenschappen of ga je voor volledige verandering?
Sta je al te trappelen om aan de slag te gaan? Dan volgen hieronder een aantal strategieën die bewezen effectief zijn gebleken bij het ontwikkelen van je mentale weerbaarheid.
- Positief denken
Op dit gebied zijn er vele bruikbare technieken, waaronder het creëren van een ‘can do’-mentaliteit, het gebruiken van positieve affirmaties of het herformuleren (reframen) van negatieve gedachten. Dit helpt je denkprocessen te ontwikkelen die gericht zijn op kansen en niet op bedreigingen.
- Stressmanagement
Ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken stellen je in staat om beter om te gaan met de paniekmomenten die ontstaan op het moment dat dingen uit de hand dreigen te lopen.
- Werken aan aandacht en focus
Ontwikkel technieken die je helpen om beter en langer te focussen. Mindfulness kan hierbij een belangrijke rol spelen.
- Visualisatie
Door je bepaalde situaties of gebeurtenissen mentaal voor te stellen, ben je beter voorbereid op alles wat er in het echte leven op je af kan komen.
- Het stellen van doelen
Leer om doelen te stellen en te bereiken, bijvoorbeeld door middel van een persoonlijk stappenplan.
