Dit artikel is eerder gepubliceerd op 17 december 2019
Kortdurende stress is zeer efficiënt: je hartslag, je spieren zetten zich schrap, je ademhaling gaat sneller. Het stelt je in staat om te vechten of te vluchten. Maar als dat mechanisme te lang aanhoudt maakt dat je absoluut ziek, vertelt huisarts Juriaan Galavazi. ‘De snelle hartslag gaat over in hartkloppingen of hoge bloeddruk, je kan klachten krijgen met je spieren of gewrichten en ook je afweersysteem gaat minder goed functioneren.’
We zíjn ons werk
Waar het misgaat is dat we ons vaak zo sterk identificeren met de rollen die we onszelf hebben aangemeten. Galavazi: ‘Er is niets mis met presteren, de lat hoog leggen of perfectionistisch zijn. Het kan heel erg waardevol zijn om het maximale uit jezelf te willen halen. Totdat je het nodig hebt om je goed te voelen. Dan heeft die rol, de prestatie en het perfectionisme, leiding gekregen over jou in plaats van dat jij nog leiding hebt over het perfectionisme.’
Daarmee maken we de relatie met onze identiteit en onze prestaties die daarmee verbonden zijn belangrijker dan de relatie met onszelf. We hangen ons gevoel van eigenwaarde en erkenning op aan de resultaten die we behalen. Als alles goed gaat voelt dat fantastisch, maar wat als het tegenzit? Wat als je weet dat het beter voor je zou zijn om voor de verandering op tijd naar huis te gaan, maar tegelijkertijd staart een berg werk je aan?
Op de korte termijn werkt het
Je voelt je verantwoordelijkheid, dus doe je wat je altijd doet: je werkt de stapel weg. Dan ben je daar in ieder geval vanaf, dan heb je het weer wat rustiger. Galavazi: ‘Dat werkt ook, maar voor de korte termijn. Op de lange termijn ondermijnt het je. Het holt je uit, zuigt je leeg – en misschien kom je wel in een burn-out terecht.’ Terwijl we daar constant voor gewaarschuwd worden. Want dat is hoe we veel van onze fysieke en mentale ongemakken, mogen zien. Onze moeheid, de spanningshoofdpijn: als signalen dat er iets moet veranderen.
Het komt dikwijls voorbij in Van klacht naar kans, het boek dat Galavazi heeft geschreven dat aankomende week verschijnt: je lijf is slimmer dan je hoofd. ‘Je hoofd is niet geïnteresseerd of je daadwerkelijk gelukkig bent, die is vooral op zoek naar veiligheid en zekerheid.’ Het bewijs daarvoor: zijn we niet allemaal op zoek naar dat ene ideale plaatje en zodra we die hebben bereikt, houden we daar niet angstvallig aan vast?
Alleen, is dat wel wat we écht willlen? Galavazi: ‘Daar waar je met je kop geen nee kunt zeggen, doet je lichaam het voor je. In plaats van op zoek te gaan naar een pilletje om de symptomen de kop in te drukken, zou je je eigenlijk moeten afvragen: wat wil mijn lijf hier vertellen? Wat zou ik mogen veranderen in mijn leven zodat ik weer kan doen of laten wat daadwerkelijk goed en kloppend is voor mij?’
Onzekerheid
Maar luisteren naar wat je écht wilt is spannend, weet de arts. ‘Ook al levert de bekende weg ongemak op, het voelt vertrouwd. Daartegenover staat de leegte van de onzekerheid. De ruimte buiten je comfortzone.’ Terwijl dat juist is waar de winst te behalen valt, vervolgt hij. Niet alleen voor jezelf op persoonlijk niveau, maar ook als het gaat om prestaties en de toekomst van je carrière.
‘Daarbij, je maakt jezelf het meest geloofwaardig door te doen wat je verkondigt. Uiteindelijk word je gedrag gekopieerd. Dus als je van je werknemers verwacht dat ze goed voor zichzelf zorgen, heb je dat als leidinggevende ook zelf te doen.’ Laat bijvoorbeeld zien dat je er tussen de middag een of twee uur tussenuit knijpt, omdat je wil sporten. Of dat je later op de afdeling verschijnt omdat je de files wil vermijden. ‘Laat zien dat het leven geen keurslijf is, maar dat je het zelf kunt bepalen en dat je zo zelf veel waarde kunt toevoegen. En ook dat er fouten gemaakt mogen worden, door onder meer zelf je fouten te benoemen. Laat zien dat er zaken zijn die je spannend vindt, en dat dit oké is.’
