Als Marlous Marsman (37), executive manager bij werving en selectiebureau Michael Page, op woensdagmiddag om twaalf uur haar kinderen van school haalt, staat ze regelmatig met haar telefoon in de hand. ‘Nog even een telefoontje plegen of m’n mail beantwoorden. Het zijn dit soort dode momenten, net als in de rij bij Albert Heijn, die ik gebruik om mijn werk zo soepel mogelijk te laten verlopen.’
Marsman werkt parttime in haar functie. Dat wil zeggen: op papier. ‘Op woensdag ben ik thuis voor mijn twee dochters van zes en vier jaar. Het aantal uur dat ik werk varieert van dertig tot vijftig uur per week.’ Ook op de momenten dat ze thuis is, wordt er gewerkt. ‘Ik ben graag schoolplein- of luizenmoeder, maar m’n telefoon is altijd in de buurt. Ook heb ik een tijdje in de bibliotheek geholpen, maar daar ben ik mee gestopt omdat het een chaos was. Als ik m’n mail tussendoor beantwoordde, gingen de kinderen keten.’
Het is een constante worsteling voor veel mensen aan de top van het bedrijfsleven. Ga je voor je carrière en laat je de zorg aan iemand anders, of ben je vaker thuis met het gevaar van een telefonische vergadering met jengelende kinderen op de achtergrond? Naarmate de balans tussen werk en privé belangrijker wordt, neem de tweestrijd toe.
Nooit klaar
Eenduidige cijfers over het aantal mensen dat parttime aan de top werkt zijn er niet, maar Mattijs Kropholler, partner bij executive searchbureau Maes & Lunau, vermoedt dat het aantal de komende jaren zal toenemen. Een half jaar geleden plaatste hij een commissaris van begin dertig bij een groot bedrijf. ‘Die nam zijn kind soms mee naar kantoor. Die zat dan met een broodje hagelslag bij z’n vader op schoot, terwijl hij een vergadering bijwoonde.’
Het is volgens Kropholler tekenend voor de nieuwe generatie, voor wie de scheiding tussen privé en werk steeds vloeibaarder wordt. ‘Daarbij past dat je parttime op kantoor aanwezig bent, maar dat betekent niet dat je parttime werkt,’ benadrukt hij. ‘Wie de leiding heeft over een bedrijf, is nooit klaar in 36 uur. Parttime werken is nooit parttime.’
Halsstarrige organisaties
Wie vier dagen op kantoor aanwezig is, wordt vaak gezien als parttimer, stelt Claartje Vinkenburg, universitair hoofddocent de Vrije Universiteit. ‘Ambitie koppelen we nog steeds aan het aantal uren dat je fysiek aanwezig bent. Ook al werk je zeventig uur in de week, zodra je uit het zicht bent zullen mensen denken dat je minder ambitieus bent. En dat verkleint je kans op een functie aan de top.’
Joost Fortuin, Managing Director Nederland bij PageGroup (waar Michael Page onderdeel van is): ‘Nu zie je nog vaak dat mannen in directieposities degenen zijn die op zondag het vlees komen snijden. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt zullen bedrijven eerder moeten toegeven aan de wensen van een kandidaat. Zij moeten kandidaten overtuigen dat ze aantrekkelijk zijn, niet andersom.’ De wens naar flexibiliteit kan daarbij een belangrijke rol spelen. ‘Veel bedrijven realiseren zich wel dat de arbeidsmarkt voor topmensen erg krap is, maar ze handelen er nog niet naar. Zodra bedrijven zichzelf moeten gaan verkopen aan kandidaten, zullen flexibiliteit en tijd voor andere zaken naast werk urgenter worden,’ voorspelt Fortuin. ‘Ook in de topfuncties.’
Ondersteunende bedrijfscultuur
Vinkenburg ziet vooral in de laag onder de top dat parttime eigenlijk niet mogelijk is. ‘Daar is de druk om je te bewijzen een stuk hoger, er is nog volop ambitie om hogerop te komen. Tegelijkertijd is dat ook de tijd dat de meeste mensen nog thuiswonende kinderen hebben of voor ouders moeten zorgen, dat botst geregeld.’ In de absolute top van het bedrijf is het volgens Kropholler dan weer een stuk makkelijker om minder aanwezig te zijn. ‘Door de juiste mensen om je heen te verzamelen, kun je met minder tijd en energie betere resultaten bereiken.’
Ook Floris de Bruin (37), senior consultant bij adviesbureau &samhoud, maakt dankbaar gebruik van zijn team. Toen hij vier jaar geleden aan een MBA begon, ging hij een dag minder werken. De Bruin is onderdeel van het leiderschapsteam dat het Nederlandse bureau van &samhoud aanstuurt. Binnen de projecten waaraan hij werkt geeft hij leiding aan zo’n tien consultants. ‘Zitten daar niet de juiste mensen, dan zou ik aan alle kanten moeten bijspringen en kan ik die vrije dag wel vergeten.’
Volgens Vinkenburg is een ondersteunende bedrijfscultuur een van de voorwaarden om parttime werk mogelijk te maken. Een andere rol voor de CEO is luisteren naar wensen van medewerkers als het gaat om flexibiliteit. Ze ziet deeltijd werken als een typisch Nederlandse oplossing voor het combineren van werk en privé. ‘We zijn het enige land waar het een wettelijk recht is om parttime te mogen werken.’ We grijpen er volgens haar dan ook maar al te graag naar. ‘Geeft iemand aan dat er kinderen op komst zijn of dat er ruimte nodig is voor mantelzorg, dan wordt direct geïnformeerd hoeveel dagen er minder gewerkt wil worden. Terwijl er heel andere behoeften kunnen zijn.’
Parttime werkende mannen
Voor De Bruin zijn de wensen in ieder geval duidelijk: binnenkort wordt hij voor het eerst vader, na drie maanden betaald vaderschapsverlof gaan hij en zijn vrouw allebei vier dagen werken. ‘Niemand doet daar in mijn omgeving moeilijk over. Zowel mannen als vrouwen begrijpen heel goed dat ik als jonge vader ook aandacht voor het thuisfront wil hebben.’
Toch wijst onderzoek uit dat er een taboe heerst op mannen die parttime werken. Uit onderzoek van Claartje Vinkenburg en Marloes van Engen van de Universiteit van Tilburg blijkt dat vaders die parttime werken worden gezien als minder ambitieus, minder competent, minder succesvol en beperkter beschikbaar dan moeders met hetzelfde aantal uren.
De Bruin denkt niet dat het zijn carrière schaadt. ‘Integendeel, ik help klanten om tot fundamenteel nieuwe inzichten te komen. Die hebben veel meer aan mij als ik ruimte heb in mijn hoofd voor rust en reflectie.’
Vinkenburg heeft goede hoop dat het verhoogde aantal dagen vaderschapsverlof verandering gaat brengen in het negatieve vooroordeel over parttime werken voor mannen. Ook het mantelzorgverlof dat steeds meer werkgevers bieden, stemt haar positief. ‘Het zijn dit soort maatschappelijke veranderingen die een belangrijke boodschap afgeven. We krijgen allemaal vroeg of laat met een zorgtaak te maken, door slim plannen is dat te combineren. Normen en opvattingen over wat gebruikelijk is, veranderen mee met dit soort beleid.’
