Je hebt je nog niet in de ene managementtrend kunnen verdiepen of een nieuw gedachtegoed is alweer booming. De maatschappij ontwikkelt zich in rap tempo, dus zo gek is dat niet. Toch zorgt het er ook voor dat waardevolle ideeën onterecht afgeserveerd worden in het kader van ‘vólgende!’
‘Zonde’
Mindfulness is een van die thema’s waar veel van ons gemakkelijk overheen lijken te stappen. Heel zonde, vindt Robert Bruggeman, ook wel bekend als Robert Bridgeman. Hij is medeoprichter van Human Potentials, dat professionals begeleidt op het gebied van bewustzijnsgroei en persoonlijk succes. Ook is hij auteur van het boek Start vandaag met lichter leven, waarin hij vertelt over de omslag na zijn carrière als directeur in de bouw. Een belangrijk onderdeel van zijn gedachtegoed, dat onder meer is gebaseerd op het boeddhisme, is mindfulness. Hoewel bedrijven in de rij staan om met hem samen te werken, merkt hij dat hij een stuk minder gevraagd wordt om te spreken over dit onderwerp dan enkele jaren geleden. ‘Alsof het nu niet meer interessant is.’
Niets is minder waar. Als je goed kijkt wordt mindfulness nog steeds veel binnen organisaties toegepast, aldus Bridgeman. ‘Op dit moment worden 7000 managers van SAP getraind in mindful leiderschap en de grote banken hebben allemaal een programma lopen. Zelfs in Nederland hebben veel gemeenten het onderwerp in hun pakket zitten.’ Maar ook organisaties als Samsung en American Express hebben wereldwijde programma’s lopen met wervende slogans als ‘Help your employees unlock their potential’ en ‘Enable lasting success and wellbeing at work and in life’.
Aandachtigheid voor de dingen om je heen
Het begrip mindfulness is door de Amerikaanse wetenschapper Jon Kabat-Zinn in het westen geïntroduceerd. Hij ontwikkelde in 1979 het programma ‘Mindfulness-Based Stress Reduction’ (MBSR), een acht weken durende training die effectief bleek te zijn in het verlichten van onder meer stress, angst en zelfs pijn. Mindfulness betekent simpelweg: volledig bewust zijn van de huidige ervaring, aldus het Nederlandse Centrum voor Mindfulness. Je zou het ook ‘opmerkzaamheid’ of ‘aandachtigheid’ kunnen noemen. Manieren om het in de praktijk te brengen zijn meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen.
MBSR heeft zijn sporen in de gezondheidszorg verdient. Voor het organisatieleven is er sinds enige tijd MBE, mindfulness based emotional intelligence. ‘We leven in een tijd waarin door een toegenomen werkdruk best veel mensen onder hoogspanning staan’, vervolgt Bridgeman. ‘Dat vraagt om mentale veerkracht. Daarbij komt dat onze manier van werken veranderd. In plaats van hiërarchisch aangestuurd te worden, werken mensen steeds meer in matrixvormen. Dat vereist een bepaalde mate van zelfmanagement en flexibiliteit. En ook een tactisch empathisch vermogen: je moet beter dan ooit met mensen om kunnen gaan.’
Hersenonderzoek
Bridgeman: ‘Uit hersenonderzoek blijkt dat mindfulness van invloed is op delen in het brein die te maken hebben met die thema’s. Hoe meer je bijvoorbeeld meditatie beoefent, hoe beter die delen zich ontwikkelen.’ Mindfulness is zelfs zo populair dat het afgelopen jaar tegen de duizend onafhankelijke studies zijn uitgevoerd om te onderzoeken wat precies het effect ervan is. Veel universiteiten, waaronder Harvard, Stanford en Oxford maar ook het Radboud UMC, hebben speciale onderzoekscentra hiervoor opgericht.
Toch komt Robert Bridgeman nog altijd mensen tegen die het als ‘zweverig’ bestempelen. Best gek als je bedenkt dat Google al in 2006 een eigen mindfulness-programma ontwikkelde en ‘thought leaders’ zoals Jeff Weiner van LinkedIn erbij zweren.
Mindfulness op het werk? Iedereen is bang dat de ander het niet snapt
Meetbaar effectief
Daarbij zouden de effecten direct meetbaar zijn, stelt Bridgeman. ‘Niet alleen voelen medewerkers zich beter, wat leidt tot betere prestaties. Ook neemt het commitment toe, wat ervoor zorgt dat het ziekteverzuim daalt en het verloop minder wordt. Dat scheelt dus niet alleen in ziektekosten, maar ook in werving- en selectiekosten en inwerkprocedures.’ De Amerikaanse verzekeraar Aetna, met 50.000 medewerkers, heeft uitgerekend dat het intern beoefenen van mindfulness hen 3000 dollar per medewerker per jaar oplevert, aldus Bridgeman.
De enige valkuil is wellicht de ogenschijnlijke simpliciteit ervan. ‘Je moet echt weten wat je doet. Zeker als je het een plek binnen je werk wil geven.’ Gelukkig zijn er al tal van goede trainingen, aldus Bridgeman. ‘Die zijn doorontwikkeld en toegespitst op wat jij wil bereiken met je team.’
Taboe?
Over die zweverigheid, rust er een taboe op mindfulness? Robert Bridgeman begint te lachen: ‘Het grappige is dat zoveel mensen zich ermee bezighouden, maar dat ze het niet van elkaar weten. Als ik ergens spreek en vraag wie er mediteert dan steken er genoeg mensen hun hand op. Vervolgens zie ik hen naar elkaar kijken: huh, jij ook?’
Of neem die keer dat een manager een cursus bij hem had gedaan en hem wilde voorstellen aan twee medewerkers van HR, voor het ontwikkelen van een programma. Bridgeman: ‘Die manager zei: doe wel een beetje rustig aan, want op bewustwordingsgebied zijn ze nog niet zo ver. Maar vervolgens bleek dat de ene net terugkwam van een vier weken durende yogareis op Bali en de ander was bezig met een opleiding shamanisme. Waarop ik mijn verhaal vertelde en zij enthousiast reageerden. Maar wel zeiden: pas op, we moeten dit terugkoppelen aan onze managers en die zijn nog niet zo ver.’ Lachend: ‘Iedereen is bang dat de ander het niet snapt.’
Zeker met de aanwas van jonge medewerkers zou een vorm van mindfulness niet meer weg te denken mogen zijn op de werkvloer, vindt Bridgeman. Per slot van rekening maken zij zich als geen ander druk om zaken als zingeving en persoonlijke groei. ‘Gelukkig maken steeds meer managers aan den lijve mee hoe waardevol het kan zijn, en dat het meer is dan stilzitten met je ogen dicht.’
