Supersnel Rabokrediet voor Bol.com-ondernemers – Betaal je Tesla in bitcoin

Hij begon bij bol.com toen het nog een kleine speler was en nam 14 jaar lang alle beslissingen op het gebied van marketing. Nu Michel Schaeffer (49) twee jaar weg is, maakt hij de balans op. ‘Het was een absolute achtbaan.’ Loeka Oostra Hij had nog nooit iets besteld bij bol.com Zijn eerste bestelling (‘Ik denk dat het een CD was’) deed Michel Schaeffer (49), tot twee jaar geleden marketingdirecteur van de webwinkel, vlak voordat hij bij het bedrijf kwam te werken. ‘Ik werd gekoppeld door een werving- en selectiebureau, en het leek me een leuk bedrijf. Maar ik had nog nooit iets bij ze besteld, dus dat leek me wel een vereiste voordat ik begon.’ Zijn grootste verwondering? ‘Dat het pakketje überhaupt aankwam na drie dagen. Dat had ik nog nooit meegemaakt.’ Het waren goede verhalen voor feesten en partijen, zijn 14 jaar bij bol.com als marketingdirecteur. Maar had hij ooit nagedacht over het schrijven van een boek? ‘Ik realiseerde me wel dat het heel bijzonder was, maar ik had nooit de ambitie om een boek te schrijven.’ Hij deed het toch, het resultaat verschijnt morgen. In Het geheim van bol.com beschrijft Schaeffer de eerste stappen van het bedrijf, de overnames, de spanningen over koers en vooral: de groei. Dat het bedrijf groeit als kool, mag duidelijk zijn. ‘In 2003 sloten we ons als directie op in een vergaderzaal en besloten we ter plekke dat 250 miljoen omzet in 2015 een mooi ambitieus doel was. We staarden naar het papier en vroegen ons af of dat niet een veel te hoog doel was.’ Uiteindelijk werd het doel bereikt in 2009, inmiddels heeft het bedrijf zelfs als eerste online retailer de magische grens van 1 miljard euro omzet overschreden. ‘We wilden altijd de beste winkel zijn.’ Miljoenen Het avontuur begint voor Schaeffer net nadat bol.com is opgericht, uit frustratie van het Duitse uitgever Bertelsmann als Jeff Bezos van Amazon zijn aanbod om samen te werken brutaal van de hand wijst. ‘Toen Bezos niet met Bertelsmann wilde samenwerken, is het concern zelf maar gaan doen voor de Europese markt.’ Het was 2000, het tijdperk van de internetbubbel en geld was ruimschoots voorhanden. ‘Groei was alles wat telde, veel dingen waren inefficiënt. Mijn voorgangster vroeg me in de laatste drie maanden van ons jaar nog een miljoenenbedrag uit te geven. Alles was gericht op snelle groei.’ Het was een schok voor Schaeffer, zelf afkomstig van AkzoNobel en marketingadviesbureau VODW. ‘Ik was naar bol.com overgestapt omdat ik iets wilde doen met internet.’ Schaeffer kwam terecht in een van de eerste internetbedrijven die ook op tv en radio adverteerden. ‘Dan belden we naar de Free Record Shop en vroegen we of ze CD’s ook thuis wilden bezorgen. Die medewerkers antwoordden altijd geïrriteerd dat ze daar niet aan gingen beginnen, en daar maakten we een reclame van.’ Geheim Het is volgens Schaeffer een van de geheimen van bol.com. ‘In een tijd dat spullen bestellen via internet een noviteit was en het twee minuten duurde voordat je browser überhaupt gestart was, boden wij een scala aan producten die binnen een paar muisklikken thuis bezorgd werden. We waren de menigte voor en bleven onszelf ambitieuze doelen stellen.’ Een andere streep die de webwinkel voor had was de constante vernieuwing die ze van zichzelf vroegen. ‘We wilden de allerbeste winkel worden en reageerden heel snel op ontwikkelingen in de markt.’ De illegale markt en de opkomende digitalisering van films en muziek zorgde voor een onderzoek naar een systeem waarin verhuurmodellen en streaming centraal zou staan. ‘Zoiets als Spotify nu is, maar we kregen het in die tijd niet recht gerekend. We wilden veranderen toen het nog kon.’ Ook het toelaten van andere verkopers in de digitale winkel bleek een schot in de roos. Schaeffer herinnert zich dat hier flink overlegd is. ‘Het was een vrij grote strategiewijziging, maar als we de beste winkel wilden zijn, dan moest het assortiment compleet zijn en moesten we de beste prijs kunnen bieden.’ Concurrenten in de winkel klinkt misschien als het graven van je eigen graf, maar pakte voor de webwinkel goed uit: ‘40 procent van wat bol.com verkoopt wordt inmiddels door externe partijen geleverd.’ Games Een andere reden dat de winkel zo groot is geworden, is volgens Schaeffer de blik die ze hadden op wat er moest in plaats van wat er mogelijk was. ‘Veel bedrijven doen dingen binnen de gebaande paden, omdat ze weten dat dat kan. Ze kijken niet naar wat er nodig is.’ Als voorbeeld noemt hij de introductie van de games-afdeling bij bol.com. ‘We verkochten veel boeken en cd’s, maar wilden ook games gaan verkopen. Alle handelaren die ik sprak keken me glazig aan of lachten me uit als ik vertelde dat ik het grootste assortiment van Nederland wilde. Sommigen raakten zelfs geïrriteerd: ik snapte er niets van en ik kon me maar beter op de tien best verkopende games richtten.’ Hij herinnert zich het telefoontje van een van de handelaren nog goed toen ze toch besloten het assortiment zo breed mogelijk in te steken. ‘Hij belde me in paniek op, waarom er ineens zoveel onbekende spellen werden besteld.’ Breien 2.0 stond drie uur nadat de website gelanceerd was bovenaan, een software waarmee mensen konden leren breien. ‘De hele dynamiek van de markt werd in stand gehouden door een aantal mensen die elkaar na-aapten. Wij bewezen binnen enkele uren dat die hypothese onzin was.’ Software Het is niet alleen maar hosanna wat Schaeffer predikt in zijn boek: ook bij bol.com zijn de nodige fouten gemaakt. ‘We hebben geprobeerd de markt voor mobiele telefonie open te breken. In 2008 wilden we een markt waarbij consumenten een toestel konden kiezen, en vervolgens een abonnement dat bij ze paste. Toentertijd werd dat veelal verkocht in voorgekookte pakketten.’ Het bleek veel te moeilijk voor consumenten om dat zelf te beslissen. ‘En dus kozen ze toch weer een pakket. Bovendien was het heel duur, doordat telecommaatschappijen alleen die bundels zo goedkoop aan konden bieden.’ Binnen een jaar stopte de webwinkel met de verkoop van telefoonabonnementen. Ook de ontwikkeling van de winkelsoftware liep in diezelfde periode een flinke vertraging op. ‘Een paar weken voordat we live wilden, bleek het nog maanden werk om alles goed te regelen.’ Met een flinke vertraging werd het systeem uiteindelijk gelanceerd, wat de webwinkel een belangrijke les opleverde. ‘We hadden veel sneller kunnen werken als de specialisatie in kleine teams was opgesplitst. Doordat je elkaar rechtstreeks kunt aanspreken, kun je veel beter keuzes maken.’ Ook daar was bol.com dus vroeg bij, lacht Schaeffer. ‘Tegenwoordig heet dat agile werken, bij ons ontstond het uit noodzaak.’ Vriendenclub Het boek wekt af en toe de indruk van een bedrijf dat nogal een bij elkaar geraapt zooitje is. CEO Daniel Ropers wordt op een kerstborrel gevraagd om een plan te schrijven als consultant bij McKinsey, maar kan zijn kindje niet loslaten en neemt ontslag om CEO te kunnen worden. De accountant van PricewaterhouseCoopers die Ropers een aantal jaar later het vuur aan de schenen legt over een gammele boekhouding, wordt uitgenodigd om het zelf te komen doen en wordt benoemd tot boekhouder. Schaeffer noemt het liever een onwaarschijnlijke combinatie van toevallige karakters en gebeurtenissen. ‘Maar toch waren ze stuk voor stuk onmisbaar. We waren in dat opzicht echt een start-up. Vraag je nu wie er voor bol.com wil werken, dan gaan alle handen de lucht in. Maar als je klein bent, dan heb je het personeel niet altijd voor het kiezen.’ Het leerde hem een belangrijke les: zaken doen hoeft niet altijd formeel te zijn. ‘Je hoeft niet in een pak om een serieuze opmerking te kunnen maken. Bol.com voelde als een vriendenclub, met wie het een heel stuk leuker was om te werken dan een formeel stel mensen.’ Vanaf de eerste dag was er op de vrijdagmiddagborrel gratis bier en er was altijd een gezellige sfeer. ‘Maar de keerzijde was ook dat iedereen de schouders eronder zette wanneer nodig. Het was een absolute achtbaan.’ Investeringen Maar na 14 jaar leek die achtbaan langzaam tot stilstand te komen. ‘Ik had zo ontzettend veel nieuwe dingen gedaan, dat het nooit in me opkwam om iets anders te gaan doen. Maar langzaam begon ik me af te vragen of de volgende 15 jaar net zo leuk zouden worden als die 14 daarvoor. Bovendien was ik als marketingdirecteur met 200 mensen op m’n afdeling meer aan het besturen dan aan het ondernemen.’ En dus besloot hij te stoppen. Tegenwoordig is Schaeffer Commissaris bij onder andere Q-park en opticien Hans Anders. Ook zit hij vaak om de tafel namens investeringsmaatschappijen om zowel jonge bedrijven als gevestigde namen te helpen. ‘Die afwisseling maakt het leuk. De ene keer gaat het over een miljardeninvestering, de volgende keer ligt de vraag op tafel of er duizend euro uitgegeven moet worden aan marketing.’ Alle geleerde lessen bij bol.com legt hij de jonge internetbedrijven aan de schenen. ‘Zorg dat je niet tevreden bent met de status quo. Ook al ben je nog zo succesvol, het is belangrijk om ontevreden en nieuwsgierig te zijn.’ Niet dat hij zichzelf ziet als een soort guru op het gebied hoor. ‘Bol.com was vast ook wel groot geworden zonder mij. Haal je een iemand uit het team dat we hadden, dan blijft het succes overeind.’ Zijn ze er uiteindelijk in geslaagd om de beste winkel voor iedereen te worden? ‘Nee, en dat zal ook nooit helemaal lukken,’ zegt Schaeffer vastberaden. Het moet een ongrijpbaar doel blijven. Door meer in te zetten op data en personalisatie, verwacht hij dat bol.com de komende jaren toch een aardige stap in de goede richting gaat zetten. ‘Met algoritmes kun je het voor elkaar te krijgen om voor iedereen de beste te zijn, zonder dat je voor iedereen alles bent.’

Nieuws Startups & Scaleups

Supersnel Rabokrediet voor Bol.com-ondernemers – Betaal je Tesla in bitcoin

En verder: Optiver-oprichter Chris Oomen wil Bronovo kopen, Sympower haalt 5,2 miljoen op, instant delivery-gekte in de VS, Print.com ruilt...

author Philip Bueters

Management & Leiderschap

‘Rond je 50e moet je een plan hebben voor je aftreden’

Jeff Bezos treedt op 57-jarige leeftijd af als topman van Amazon en dat is precies op tijd. De meeste leiders...

author Connie de Jonge

Startups & Scaleups

Bezos is ‘vertrokken’. Kan Amazon dus worden opgesplitst?

Jeff Bezos doet een stapje terug bij Amazon. Hij laat de dagelijkse leiding over aan Andy Jassy. Die kan de...

author Philip Bueters

Nieuws Management & Leiderschap

Kabinet verlengt lockdown, Ikea opent drive-thru – Apple lijft Porsche-topper in voor iCar

En verder in deze nieuwsupdate: Jeff Bezos doet stapje terug, eurozone zakt in recessie, cloudleveranciers boeren goed, Brocacef-ceo : 'Nederland...

author Ewald Smits

Nieuws Startups & Scaleups

Revue overgenomen door Twitter – Parcls haalt 1,7 miljoen op

En verder: meldpunt voor late betalingen grootbedrijf, Amazon opent pakketcentrum in Nederland en Elon Musk laat weer een aandeel omhoog...

author Tim Jansen

Nieuws Startups & Scaleups

‘WeTransfer wil naar de beurs’ – New York Pizza groeit lekker dankzij corona

En verder: 2,5 miljoen voor golfbaanboeker, Amazon trekt stekker uit zorg-disruptor, Nederland nummer 7 scaleup-land en AI for good-opleider krijgt...

author Philip Bueters

Nieuws Startups & Scaleups

Designwinkels Hutspot failliet – Amazon loopt snel in op Bol.com

En verder: marktplaats Etero stopt met crypto, Jumbo casht op panden,scaleups haalden 400 miljoen op en ondernemer verliest zaak tegen...

author Philip Bueters

MT/Sprout

2020: een jaar dat we het liefst zo snel mogelijk vergeten

Er was die steunmaatregel en een bedrijvensoap. En waar in Duitsland een unicorn kopje onder ging, meldden zich bij ons...

author John van Schagen

Nieuws Management & Leiderschap

Klaas Knot: ‘Tweede golf is turbo op crisis’ – Nederland weer gedeeltelijk op slot

En verder: Waarom Amazon maar moeizaam voet aan Hollandsche bodem krijgt, winkeliers wijten 'bloedbad in grote steden' aan mondkapje en...

author Ewald Smits

Nieuws Management & Leiderschap

Staatsaandeelhouder steunt ontslag CFO Volksbank – David ‘Bullshit Jobs’ Graeber overleden

En verder: Rabobank claimt 150 miljoen in fraudezaak, Amazon verwijdert recensies en burgerinitiatief wil zich aansluiten bij Hema-bod.

author Tim Jansen

Nieuws Management & Leiderschap

Weer meer vrouwen in bedrijfstop – CEO Volksbank geeft greencard op

En verder: Burger King-medewerker werd terecht ontslagen, Tesla-fabriek Berlijn gaat vernieuwde Model Y maken en zo gaat Facebook een nieuw...

author Eva Schram

Startups & Scaleups

Hoe de techgiganten hun miljarden binnenharken

De vijf grote technologiebedrijven realiseren gezamenlijk zo'n 900 miljard dollar aan inkomsten. Een duizelingwekkend bedrag dat het BBP van Nederland...

author Redactie MT.nl

Startups & Scaleups

Zo klom Amazon.com uit de dotcombubbel op tot oppermachtige wereldspeler (podcast)

Het had niet veel gescheeld of het toenmalige boekenimperium van Jeff Bezos had de internetbubbel niet overleefd. Met behulp van...

author Redactie MT

Nieuws Management & Leiderschap

Boekhoorn in Hema-soap terug aan de onderhandeltafel – ING maakt nieuwe ceo bekend

En verder: Erasmus MC in zwaar weer, Fransen liggen dwars bij steunmaatregelen KLM en kan Amazon zijn onstuimige groei blijven voortzetten?

author Remy Gieling

Mark Cuban webinar scaleup groei groeigoeroes

Management & Leiderschap

De scaleup-lessen van Mark ‘Shark Tank’ Cuban en zes andere groeigoeroes

Een Harvard-professor, een Amazon-expert, een investeerder en een miljardair: Verne Harnish, auteur van het boek Scaling Up, had voor een...

author Remy Gieling

Winkelmand

Amazon

Nieuws Startups & Scaleups