Wat is een sociale onderneming?
Social Enterprise NL is een community, die informatie biedt over sociaal ondernemen. Social Enterprise NL gaat uit van de definitie die de Europese Commissie hanteert voor ‘sociale onderneming’. Ook de Sociaal Economische Raad (SER) gebruikt deze. In de definitie staat niets over de rechtsvorm. In Nederland hebben sociale ondernemingen ook geen eigen rechtsvorm. Universiteit Utrecht heeft wel onderzoek gedaan naar een aparte rechtsvorm voor sociaal ondernemerschap.
De Europese definitie van een ‘sociale onderneming’:
- Onderneemt primair vanuit een maatschappelijke missie (impact first).
- Realiseert impact als zelfstandige onderneming die een dienst of product levert.
- Heeft een verdienmodel.
- Ziet winst als middel, niet als doel.
- Is transparant en fair naar iedereen.
- Is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd.
- Baseert bestuur en beleid op evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen.
De code voor sociale ondernemingen geeft handvaten voor het uitwerken van de principes.
Voorbeelden
Sociale ondernemingen maken elk op hun eigen gebied impact. Zo wil Tony Chocolonely een eerlijker productieketen in de cacao industrie. Kromkommer en vier andere startups halen business uit voorkomen van voedselverspilling. En deze 10 bedrijven dragen hun steentje bij aan de werkgelegenheid en groeien dankzij medewerkers met een rugzak.
Financieel gezond
Vanuit het perspectief van financiering en investeren zijn een verdienmodel en winst maken relevante kenmerken. Financieel zelfvoorzienend zijn en het beperkt of niet afhankelijk zijn van giften en subsidies zijn ook belangrijk. Een, vaak eenmalige, subsidie in de startfase is handig, maar biedt geen continuïteit voor de lange termijn. Winst maken mag en is ook nodig om investeerders terug te betalen. Winst biedt financiële ruimte voor extra maatschappelijk impact. Financiers krijgen zo ook financieel rendement naast maatschappelijk rendement of social impact.
Financieringsvormen
Social impact bond (SIB)
Een bijzondere vorm van samenwerking met een investeerder is een social impact bond (SIB). Een gemeente, provincie, ministerie of andere non profit organisatie, een investeerder en een sociale onderneming sluiten een sociaal prestatiecontract. Als de ondernemer de maatschappelijke doelen haalt, betaalt de non profit organisatie de investeerder terug. Deze vorm zet men in bij arbeidsintegratie, maar is mogelijk ook op andere thema’s toe te passen zoals bijvoorbeeld afvalverwerking of energiebesparing. Verschillende gemeenten werken al met deze financieringsvorm vooral voor arbeidsre-integratie.
Onder meer in Enschede, Eindhoven, Hengelo, Utrecht, Amsterdam en Leiden is er een social impact bond voor jong volwassenen. En vanuit de rijksoverheid bestaat er een SIB om recidive onder wetsovertreders te beperken door mensen effectief naar werk toe te leiden. Actief met SIB’s zijn onder meer het Oranjefonds, Socialimpactfinance en Social finance NL. Regionaal is er ook nog het Brabant Outcomes Fund verbonden aan de provincie. KPlusV, partner bij Startupfunding, is betrokken bij move2social in Brabant, Twente en Groningen.
Impactfondsen
Fondsen zoals Stichting DOEN, Start Foundation en het Anton Jurgens Fonds bieden verschillende vormen van financiering: van donaties tot leningen. Sommigen zijn ook betrokken bij Social impact bonds.
Groei
Voor sociaal ondernemers die op zoek zijn naar groeikapitaal zijn er verschillende investeringsfondsen. Si2fund biedt risico kapitaal en begeleiding aan sociale ondernemingen in de opstart- en groeifase, die hun maatschappelijke toegevoegde waarde willen versterken en/of opschalen. Social Impact Ventures biedt groeikapitaal en venture assistance aan Nederlandse social enterprises die willen opschalen, ondernemingen die marktgerichte oplossingen bieden voor sociale- en/of milieuvraagstukken.
Banken
Ook banken bieden financiering voor sociale ondernemingen. De Triodos Bank biedt zakelijke leningen aan ondernemers die positief willen bijdragen aan de wereld met aandacht voor duurzaamheid en eerlijke economie. De Rabobank Foundation biedt mogelijkheden voor activiteiten in Nederland maar ook internationaal. De Foundation doet ook mee met het Brabant Outcomes Fund. Het Social Impact Fonds van ABNAMRO doet investeringen tussen de 500.000,- en 1,5 miljoen euro in sociale en duurzame ondernemingen.
Qredits
Banken bieden ondernemers kredieten. Alternatief voor de bank kan Stichting Qredits zijn met microkrediet, MKB-krediet, zakelijke hypotheek en flexibel krediet. Qredits is een sociale kredietverstrekker. Via een sociaal jaarverslag laat men de economische en sociale impact zien. Denk aan de creatie van banen en het verminderen van uitkeringen.
Crowdfunding
Crowdfunding is een alternatieve manier om geld bij elkaar te krijgen voor de financiering van een product, dienst, idee of onderneming. Via de presentatie op een online platform vraagt je mensen om te investeren in profit of non profit concepten. Omdat sociale ondernemingen een (extra) gunfactor hebben, lijkt de feelgood investeerder de voor de hand liggende doelgroep. Zo haalde duurzame smartphoneproduct Fairphone maar liefst 2,5 miljoen op met een crowdfunding campagne.
Business angels
Een business angel is iemand, die vanuit privé of als ondernemer investeert in bedrijven. Deze financiers worden ook wel particuliere of informele investeerders genoemd. Naast financieel rendement kunnen affiniteit met een branche of met een maatschappelijk doel ook redenen zijn om te investeren. Naast geld nemen ze ook een netwerk, kennis en ondernemerservaring mee, dat ze actief inzetten.
Overheidsregelingen
Duurzaam ondernemen: RVO, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, voert subsidies en financieringsregelingen uit onder meer op het thema duurzaam ondernemen. Nieuw geopend in maart 2019 is het Fonds Verantwoord Ondernemen (FVO). Dit fonds biedt ondersteuning bij internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) om samen met maatschappelijke organisaties de risico’s en misstanden aan te pakken in de waardeketen.
Innovatie: Als er een technische innovatief aspect zit aan je onderneming, zijn er specifieke regelingen interessant. In de Startup Box zitten vijf financieringsregelingen voor innovatie. Via een scan kom je uit bij een regeling die bij jouw situatie past.
Subsidies: Op ondernemersplein.nl staat een subsidiewijzer, waarin jezelf kan zoeken op regio, soort regeling en thema zoals Energie en milieu en Onderzoek en innovatie.
Culturele en creatieve ondernemers
Speciaal voor creatieve ondernemers en cultuurinstellingen zijn er cultuurleningen tegen gunstige voorwaarden. Er is een landelijk microkrediet en in diverse regio’s zijn er extra regelingen. Meer informatie bij de Stichting cultuur+ondernemen. Ook het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie stelt financiering beschikbaar.
Circulaire economie
Voor ondernemers in de circulaire economie biedt het Nationaal Groenfonds kansen.
Netwerken en communities
Landelijk ondersteunen netwerken als Social Enterprise NL, de Social Impact Factory en de Impact Hub sociaal ondernemers. Ook zijn er veel regionale netwerken actief zoals de SocialClub Den Haag, Brabant DC en Betekeniseconomie Twente, die sociale ondernemers in de regio met elkaar in contact brengen en de betrokkenheid van lokale partijen aanwakkeren.
Bekijk ook het overzicht sociaal ondernemen met meer dan 80 bronnen over duurzaam ondernemen met aandacht voor people, planet, profit en tools.
Lees ook:
Financiering voor je slimme innovatie, dit zijn de opties
Financiering ophalen voor nieuwe energie, zo doe je dat
Zorginnovaties: hier vind je financiering om de valley of death te overbruggen
Er is extreem veel alternatieve financiering beschikbaar, kijk maar
