Al lang voordat de participatiewet van kracht werd, zetten ondernemers de schouders onder het vooruit helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Laat je inspireren door een kleine selectie van dit soort Nederlandse social enterprises die met succes een markt aanboren en die een businessmodel hebben gevonden door zich te richten op een kwetsbare groep medewerkers.
1. De Prael
Wat: bierbrouwer
Wie: Arno Kooy, Fer Kok
Medewerkers: mensen met psychatrische problemen
Sinds: 2003
Psychiatrisch verpleegkundigen Arno Kooy en Fer Kok begonnen hun Amsterdamse brouwerij De Prael in 2003, waar zij in 2011 een proeflokaal aan toevoegden. Bij de brouwer werken mensen die grofgezegd lastig mee kunnen komen in de maatschappij, bijvoorbeeld door psychiatrische problemen, en die daardoor ergens anders moeilijk aan de bak komen. De ondernemers dachten eerst aan een bakkerij, vertelde Kok eerder aan Misset Horeca: “Maar we bedachten ons op tijd dat je dan om 2.00 uur ’s nachts je bed uit moet om te gaan bakken, en dat konden we niet vragen van mensen waarvoor een ritme heel belangrijk is.”
De Prael opende in 2017 een tweede proeflokaal in de Amsterdamse wijk Houthavens. In april vorig jaar ging de biertjesmaker in Groningen van start met zijn eerste franchisenemer, in december gevolgd door een vestiging in Den Haag. Bij de Prael werken nu 160 mensen.
2. The Colour Kitchen
Wat: cateraar
Oprichters: Bartel Geleijnse, Joske Paumen
Medewerkers: mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt
Sinds: 2007
The Colour Kitchen is een sociaal horecabedrijf met zeven vestigingen in Utrecht, Amsterdam en Eindhoven. Het bedrijf van oprichters Bartel Geleijnse en Joske Paumen leidt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op op tot horecaprofessionals met een diploma. The Colour Kitchen helpt als detacheerder ook andere bedrijven die aan de slag willen met de participatiewet.
3. Heilige Boontjes
Wat: koffie
Wie: Marco den Dunnen. Rodney van den Hengel
Medewerkers: ex-veroordeelden
Sinds: 2015
Met koffiemerk Heilige Boontjes werken politie-inspecteur Marco den Dunnen en voormalig ‘sociaal makelaar’ Rodney van den Hengel aan het weer op op het goede pad krijgen van jongeren die aanraking zijn gekomen met justitie. De begeleiding van jongeren wordt gefinancierd door de gemeente Rotterdam. De opbrengsten van het bedrijf worden in re-integratie gestoken, zoals het financieren van opleidingen. De koffiebrander opende twee winkels in Rotterdam. Het concept van Heilige Boontjes lijkt op dat van zijn Amerikaanse evenknieën Quaker City Coffee en I Have a Bean, die ook met ex-veroordeelden werken.
4. Swink
Wat: marketing
Wie: Niels van Buren, Paul Marschaelt
Medewerkers: mensen met autisme
Sinds: 2008
Best schrikbarend dat van de 190.000 mensen met autisme in Nederland maar 28 procent regulier betaald werk heeft, vonden Paul Malschaert en Niels van Buren. De ondernemers startten in 2014 online marketingbureau Swink, waar de meeste van de elf medewerkers autisme hebben. Die mensen vindt Swink via gemeenten, het UWV, job coaching-bedrijven en via platforms zoals Autspoken.nl.
De aanpak van Swink lijkt op die van het Haarlemse mediabureau Meo, waar minstens de helft van de 34 medewerkers te kampen heeft met een psychische uitdaging (autisme, depressie en angststoornissen) of een fysieke beperking. “Als een opdrachtgever dan twee offertes ziet waarvan een van ons, hebben wij wel het voordeel van de twijfel”, zegt medeoprichter Joost van den Burght in Trouw.
Lees ook: 5 tips om slim samen te werken met mensen met autisme
5. AutiTalent
Wat: detachering
Wie: Paul Vermeer
Medewerkers: mensen met autisme
Sinds: 2008
AutiTalent stort zich op de detachering, werving en selectie en coaching van medewerkers met autisme. Het is een idee dat overgewaaide uit Denemarken, waar ICT’er Thorkil Sonne – vader van een zoon met autisme – in 2004 Specialisterne (‘Specialisten’) oprichtte voor ICT-consultants met autisme. Ook AutiTalent specialiseert zich in mensen met autisme die “nauwgezet werken met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel en oog voor detail”.
AutiTalent (waar ongeveer 1.500 mensen staan ingeschreven) plaatste ook mensen bij politie Den Haag, waar zij grote hoeveelheden camerabeelden bekijken in opsporingsonderzoeken. De detacheerder is soortgenoot van it-dienstverleners zoals ITvitae en Specialisterren.
6. GreenFox Social Return
Wat: sociaal uitzendbureau
Wie: Renzo Deurloo
Medewerkers: mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt
Sinds: 2010
Greenfox dook in 2010 op de markt voor zuinige verlichting van bedrijven, gemaakt door mensen met autisme, een lichamelijke of geestelijke handicap. Gaandeweg kreeg spin-off Greenfox Social Return de overhand, een detacheerder met inmiddels 100 medewerkers. “Er zijn zoveel bedrijven die iemand wel een kans willen geven maar vaak niet weten wat erbij komt kijken”, zegt oprichter Renzo Deurloo. “Die mensen willen we ontzorgen.” ‘Afstand’ is een breed begrip bij Greenfox, ook mensen die langer dan drie maanden zonder werk zitten vallen daar bijvoorbeeld onder. “Het doel is niet zoveel mogelijk uren verkopen, maar om mensen terug te brengen naar een vast contract.”
Hoeveel omzet het bedrijf maakt wil Deurloo liever niet kwijt, wel merkt hij op dat het bedrijf vorig jaar verdubbelde in omzet. “We zullen nooit de marges maken die een Manpower of Randstad doet, maar we groeien wel harder.” Klanten zijn onder meer BAM, Strukton, Heijmans, ABN Amro en VolkerWessels.
7. Taxi Electric
Wat: elektrische taxi’s
Wie: Ruud Zandvliet en Edvard Hendriksen
Medewerkers: vijftigplussers
Sinds: 2011
Ruud Zandvliet (eerder werkzaam in private equity) en Edvard Hendriksen runnen met Taxi Electric een taxibedrijf dat enkel rijdt met elektrische auto’s. Die worden bestuurd door chauffeurs van minimaal 50 jaar oud, voor wie het vinden van een nieuwe baan vaak lastig is. “Wat wij willen laten zien, is dat je overal duurzaam kan ondernemen, dus ook in de Amsterdamse taximarkt”, zei Zandvliet eerder bij 7 Ditches TV. De dienst wil uitbreiden naar nog eens tien steden. Afgelopen zomer ging Nijmegen live.
Lees ook: Waarom Ruud Zandvliet private equity verliet om Taxi Electric te beginnen
8. Happy Tosti
Wat: horeca
Wie: Sam Holtus en Jasper Kool
Medewerkers: mensen met een (verstandelijke) arbeidsbeperking
Sinds: 2012
Na de hogere hotelschool in Den Haag openden vrienden Sam Holtus (‘Hotello of the Year’) en Jasper Kool een eigen lunchrestaurant waar klanten een ‘social sandwich’ geserveerd krijgen. Franchisebedrijf Happy Tosti telt inmiddels zeven vestigingen in onder meer Deventer, Breda en Leiden. De ondernemers hebben zich voorgenomen om in 5 jaar tijd vijfhonderd banen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
9. Roetz Bikes
Wat: fietsen
Wie: Tiemen ter Hoeven, Mark Groot Wassink
Medewerkers: mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
Sinds: 2011
De fietsen van Roetz worden (basis van hergebruik van materialen van afgedankt fietsen) met de hand gemaakt in de Roetz Fair Factory, waar mensen met een ‘rugzak’ designfietsen in elkaar zetten. Bijvoorbeeld mensen die een burn-out of verslaving hebben gehad, of die in de gevangenis hebben gezeten of last hebben van psychische klachten. “Bij Roetz beoordelen we niet op het uiterlijk”, zei Ter Hoeven eerder tegen Nudge.nl. “We geloven erin dat iedereen bruikbare talenten heeft – ook al zijn ze verborgen.”
10. Koeckebackers
Wat: koek
Wie: Joep Langen, Marien Meurs
Medewerkers: mensen in de bijstand
Sinds: 2012
Koekmerk, bakkerij en koffietent Koeckebackers helpt werklozen al bakkend terug de arbeidsmarkt op. “Er zit zo veel talent thuis op de bank”, aldus oprichter Joep Langen in het Parool. Koeckebackers ziet zich als een talentontwikkelingsprogramma. De ‘koeckebackers’ doen – nog in de bijstand – negen maanden werkervaring op in de bakkerij, om zo weer de arbeidsmarkt op te kunnen gaan. De koeken van (New Retail Champion) Koeckebackers liggen onder meer bij Landmarkt, Marqt, Albert Heijn en Stach.
