Kapitaal om te kunnen groeien. Voor de meeste startups prijkt dat bovenaan het lijstje met uitdagingen. Extra lastig wordt het als je nog niet echt tractie maakt. Een halte waar je in deze fase misschien nog niet aan gedacht hebt, is de regionale ontwikkelingsmaatschappij.
Nederland telt negen van deze zogeheten ROM’s, verdeeld over heel Nederland. Ooit werden ze in het leven geroepen om iets te doen aan de economische achterstand in gebieden buiten de Randstad. Tegenwoordig is hun taak vooral het stimuleren van innovatie, helpen groeien van bedrijven, verbeteren van businessmodellen en bouwen van ecosystemen. De regionale ontwikkelingsmaatschappijen fungeren in dat proces als oliemannetje.
Impact maken
Brigit van Dijk-Van de Reijt is nu ruim een jaar directeur van zo’n ROM, de BOM geheten, oftewel de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. Die heeft z’n wortels in de vroege jaren ’80, toen de provincie nog kampte met economische neergang en stijgende werkloosheid.
Van Dijk: ‘Onze rol zit nu veel meer in het bijdragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Impact maken geldt hierbij als ons speerpunt. Dan gaat het om zaken als de energietransitie, slimme mobiliteit, gezonder voedsel, smart industry en een duurzame landbouw.’
‘We ondersteunen bedrijven die werken aan sleuteltechnologieën voor dit soort grote vraagstukken. Dat doen we met kennis, financiële middelen, bedrijfsontwikkeling en een uitgebreid netwerk van partners in binnen- en buitenland.’
Venture building
Eén van de bekendste wapenfeiten van de BOM is het Investor Readiness Program. Een wasstraat voor founders die hun startup willen klaarstomen voor een Series A- of B-ronde. Kapitaal dat ze kunnen gebruiken voor productontwikkeling of bijvoorbeeld personeel.
Drie maanden lang volgen de deelnemers in totaal tien workshops, legt Van Dijk (foto r.) uit. ‘Door één-op-één coaching en een serie praktijkopdrachten wordt gaandeweg steeds beter duidelijk wie je klant nou eigenlijk is, welke oplossing die nodig heeft en hoe je geld kunt verdienen aan het concept.’
COL-leningen
Nederlandse ROM’s zijn een onmisbare schakel voor startups. De fondsen zijn betrokken bij ongeveer de helft van alle early stage-investeringen. Tijdens de coronalockdown zorgden ROM’s voor de verdeling van noodkredieten (COL) over startups. In totaal kregen bijna 1000 bedrijven zo’n lening om coronacrisis te kunnen doorstaan.
Een typisch staaltje venture building, dus. De afgelopen jaren namen meer dan 250 startups deel aan het programma, 86 procent van hen had drie maanden later een investering op zak. Dat succes is niet onopgemerkt gebleven, want inmiddels wordt het programma ook in andere regio’s aangeboden.
Vroegefasefinanciering
Verder werpen de regionale ontwikkelingsmaatschappijen zich op als financier. Daarbij gaat het meestal om kapitaal voor in de vroege fase van een bedrijf. De startup heeft al wel een prototype of minimum viable product, maar nog geen werkend product. Laat staan een duidelijke klantpropositie. ‘Het is een fase die voor veel investeerders nog te vroeg komt. Als BOM participeren we enkel in start- en scaleups die – ook nu weer dus – de potentie hebben om duurzame impact te maken.’
Wij zitten er voor the long run in
Voor deze vroege fase doet de BOM dat tot een bedrag van 5 miljoen euro en altijd samen met andere partijen, stelt Van Dijk. ‘We zitten er bovendien voor the long run in. Doel is niet winstmaximalisatie, maar een bedrijf achterlaten dat op eigen benen staat en kan uitgroeien tot een top-5 speler in de markt.’ Zo’n 60 procent van de venture capital-deals in ons land komt inmiddels voor rekening van regionale ontwikkelingsmaatschappijen.
Succesvolle exits
Zo investeerde de BOM eerder in PeelPioneers, door MT/Sprout in 2020 nog uitgeroepen tot challenger. Met een bedrag van 1 miljoen euro wist het bedrijf in 2018 haar eerste fabriek te openen in het Brabantse Son. Inmiddels staat even verderop in ’s Hertogenbosch de grootste schillenfabriek van Europa. Hier worden tegenwoordig 120.00 kilo schillen per dag verwerkt tot oliën, als ingrediënt voor onder meer schoonmaakmiddelen en veevoer. Een consortium met BOM Brabant Ventures investeert 10 miljoen euro in de nieuwe fabriek.
De grootste klapper maakte de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij met de exit van Acerta Pharma uit Oss. Het Zweeds-Britse AstraZeneca betaalde zeven jaar geleden maar liefst 3,5 miljard euro voor een belang van 55 procent in het biotech-bedrijf. Dat ontwikkelt medicijnen tegen kanker. Van Dijk: ‘Met de opbrengsten van dit soort deals kunnen wij andere start- en scaleups weer helpen groeien naar een volgende fase. Met programma’s, financiering en ons netwerk van bedrijven en wetenschappers.’
Vestigingsklimaat
Regionale ontwikkelingsmaatschappijen spelen ook een rol bij het aantrekken van buitenlandse bedrijven. Bouwt Tesla een fabriek in Tilburg of vestigt Google zich in de Eemshaven? Dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat de ROM in die provincie op de achtergrond een rol heeft gespeeld.
