Van virtual naar mixed reality: ‘Wat er nu gebeurt raakt álles’

VR-bril en het Zwaard van Damocles

De eerste Virtual Reality (VR)-bril — of iets dat erop lijkt — werd in 1968 ontwikkeld door Universiteit van Utah-computerwetenschapper Ivan Sutherland en zijn student Bob Sproull. De naam, het Zwaard van Damocles, verwees naar het uiterlijk van de bril, die bestond uit twee tubes ter grootte van frisdrankflessen, gemonteerd aan weerszijden van het hoofd van de gebruiker, met spiegels om het beeld voor de ogen te projecteren. De hele opstelling was zo zwaar dat de bril aan het plafond opgehangen moest worden.

Van VR en AR naar MR

Je kunt virtual reality intussen dus geen nieuwe trend meer noemen, maar technologische ontwikkelingen op het gebied van VR en AR (Augmented Reality) staan allesbehalve stil, ziet Sven Fase, trendexpert bij VodafoneZiggo. ‘We gaan nu van álleen het virtuele, binnen een VR-headset, naar mogelijkheden om ook virtuele elementen terug te zien in de werkelijkheid. Een voetbalwedstrijd op een virtueel megascherm in je eigen tuin, of een virtueel whiteboard op je zolderkamer of op kantoor.’

Daar is de volgende afkorting voor gereserveerd: MR, Mixed Reality. Daardoor wordt die grote bril op je hoofd steeds minder een barrière, zegt Fase. ‘De brillen worden beter, lichter en prettiger om te dragen. We zijn niet ver verwijderd van een toepassing die écht lijkt op een normale bril. Apple met de Apple Vision Pro, Meta met de Meta Quest en Microsoft met de HoloLens: je ziet dat iéder groot technologiebedrijf er nu mee bezig is. Er is al zoveel meer mogelijk dan menig ondernemer weet.’

Met een headset door het gebouw

Want, zoals Fase stelt, de toepassingen zijn er al volop. Zo zijn er bouwbedrijven die klanten nieuwe gebouwen instuurt met een VR-headset, gemonteerd op een veiligheidshelm, om zo ruimtes exact te visualiseren. ‘De drager van de bril ervaart zo een gecombineerde weergave van de realiteit én de virtuele weergave van de beoogde bouw en inrichting.’

Of het nu een nieuw object tussen twee bestaande panden, of een uitbouw betreft: MR maakt het mogelijk om het bestaande gedeelte te combineren met een virtuele toevoeging. Daardoor kunnen architecten en bouwbedrijven bijvoorbeeld klanten uitnodigen om door hun toekomstige woningen of kantoren te lopen, waardoor feedback en aanpassingen in een vroeger stadium mogelijk zijn. 

‘Je maakt jouw plannen voelbaarder dan dat ze ooit waren. Voordat je een investering gaat doen, kun je al direct verbeterpunten eruit halen om tot een optimaal design te komen. Het is bijna niet meer van deze tijd om een gebouw neer te zetten, zónder dat je jouw klant of afnemer hebt laten rondlopen door het beoogde design.’

Meubels bekijken met MR

Ook in de retailsector ziet Fase kansen voor dezelfde soort designmentaliteit, met behulp van AR en VR. ‘Stel dat je een winkel optimaal wilt inrichten, dan ging je héél vroeger aan de deur bij mensen vragen hoe hun ideale winkel eruit ziet. Dan kreeg je vaak oppervlakkige antwoorden, zoals je nu nog in een enquête krijgt. Waarom zou je mensen het niet in een virtuele wereld zelf laten ervaren? Je kunt daarna veel kritischer kijken naar je ideeën en ze aanpassen waar nodig.’ 

En als je online producten aan klanten verkoopt, geeft het een nóg beter beeld van de aankoop, weet Fase. ‘IKEA maakt het geruime tijd mogelijk om met MR meubels te plaatsen in jouw virtuele woning. Het maakt de aankoop daardoor persoonlijker én tastbaarder. Sportschoenen wil je als consument bijvoorbeeld ook niet meer als 2D-plaatje te zien: je wilt gewoon zien of het je staat.’

Minder angst tijdens operaties met VR

De laatste sector die Fase noemt is de gezondheidszorg. ‘Daar worden al jaren VR en MR-technologieën gebruikt om jonge chirurgen en dokters op te leiden’, vertelt hij. ‘Maar het gaat verder dan dat. Het wordt bijvoorbeeld ook in de pijnbestrijding gebruikt, waar door virtuele omgevingen te gebruiken, patiënten worden afgeleid van pijn en stress tijdens een operatie.’ 

Uit onderzoek van Michigan State University blijkt dan ook dat VR een groot verschil maakt in de manier waarop mensen operaties ervaren. Mensen met angstaanvallen kozen tijdens operaties ook vaker voor VR, zo merkt het Amerikaanse onderzoek op. Bij hen hielp VR om de angst te verminderen: 79 procent was minder angstig met VR. Ook vond 9 op de 10 ondervraagden de operatie prettiger met VR.

Intrinsieke motivatie

Ondanks de vele voordelen ziet Fase ook uitdagingen. ‘Voor veel mensen is het nog letterlijk een black box’, zegt hij. ‘Maar de kosten om bijvoorbeeld een VR-headset aan te schaffen zijn tegenwoordig minimaal. Vroeger waren IT-projecten áltijd grootschalig. Nu kun je er eigenlijk gewoon zelf mee aan de slag. Je hebt geen technologische kennis nodig om zelf in VR of MR iets te maken.’

Het vraagt alleen wel om een bepaalde mentaliteit, zegt Fase. ‘Het moet intrinsiek vanuit een ondernemer zelf komen. Het is dan ook beter voor joúw bedrijf om het niet uit te besteden, want dan blijft het alsnog op afstand. Het moet onderdeel worden van wie of wat je bent als bedrijf. Maar ik zie het als een basisvraag voor ondernemers. Een ondernemer van deze tijd vraagt zich af: wat kan ik hiermee? Niet: wat moet ik hiermee?’

Pizzasessies

En daar is ook geen enorm innovatieteam voor nodig. ‘Zoek een paar collega’s of mede-ondernemers uit — en ga ééns in het kwartaal op een vrijdagmiddag samen dingen testen en ervaren. Dat soort pizzasessies kunnen meer opleveren dan je denkt. Wat er nu gebeurt is toepasbaar voor élke sector. Of je nu in een productie- of kennisberoep zit: het raakt alles. Wie je ook bent, of in welke sector je ook werkt, technologie vraagt van ondernemers om mee te bewegen en te kijken wat het voor je betekent. Overal zit potentie in, maar je moet het wel omarmen.’