Hein Schumacher (FrieslandCampina) en Dimitri de Vreeze (DSM) over visie, samenwerking en koeienboeren

Hein Schumacher (ceo FrieslandCampina) en Dimitri de Vreeze (co-ceo DSM) stonden zo’n jaar geleden samen in een koeienstal. Zouden melkveehouders aan de slag willen met een middel dat methaanuitstoot van koeien vermindert?  Die vraag stelden de leiders van twee van Nederlands grootste multinationals aan de boer.

Pilot met methaanremmer

Een paar maanden later kondigden DSM en FrieslandCampina groot nieuws aan: zo’n 200 boeren die lid zijn van de zuivelcoöperatie gaan praktijkervaring opdoen met methaanremmer Bovaer van DSM. ‘Een belangrijke stap in verduurzaming van de zuivelsector’, zegt De Vreeze. ‘We combineren het ambachtschap van de boeren en dat van de wetenschappers van DSM. Het is een duurzame samenwerking.’

DSM werkte meer dan tien jaar aan het veevoeradditief om de methaanuitstoot van koeien te verminderen. Methaan (CH4) is verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de huidige opwarming van de aarde. Het komt onder andere vrij bij olie- en gasproductie en bij de spijsvertering van koeien. Als ze boeren en winden laten, stoten de koeien dus methaangas uit.

Bovaer onderdrukt het enzym dat verantwoordelijk is voor de vorming van methaangas. Als boeren een kwart theelepel van dit middel toevoegen aan het eten van hun melkkoeien, stoten de dieren gemiddeld 30 procent minder methaan uit.

Gezamenlijk doel

Daarmee draagt Bovaer bij aan de missie van DSM en FrieslandCampina: op een duurzame manier gezondere voeding voor de wereldbevolking realiseren. Het is een groot doel, weten ze. En ze weten ook dat ze het niet in hun eentje voor elkaar krijgen.

‘Er bestaat geen magische pil om te verduurzamen,’ zegt Schumacher, ceo van FrieslandCampina. ‘Binnen de voedingsbranche alleen al moeten we namelijk met veel zaken aan de slag: van het opwekken van groene energie tot reductie van de broeikasgasuitstoot van koeien.’

Toen DSM in Nederland een partner zocht voor het onderzoeks- en ontwikkelproject rondom koeien was FrieslandCampina een logische keuze. ‘Onze twee bedrijven werken al lang samen’, vertelt Schumacher. ‘We zijn klant, leverancier, concurrent. En we zitten samen in de Dutch Sustainable Growth Coalition met nog zes Nederlandse multinationals die bedrijfsmodellen voor duurzame groei ontwikkelen en promoten.’

Visie bepalen als Young Captain

De twee ceo’s kennen elkaar al lang. Zo wonnen ze allebei ooit de Young Captain Award, een prijs en ontwikkelprogramma voor de meest talentvolle jonge bestuurders. Nu zijn ze respectievelijk voorzitter en jurylid van de prestigieuze award.

Tijdens het traject ontstaan samenwerkingen en vriendschappen, ook tussen de jaargangen. ‘We hebben nu een alumnigroep van 17 generaties’, vertelt De Vreeze. ‘Het is ontzettend waardevol, zowel voor ons als oudgedienden als voor de jongere lichting. We delen regelmatig feedback en ervaringen.’

Schumacher, Young Captain 2012: ‘Je hebt het niet over de omzet van je club, maar over je visie. Zo moest ik tijdens de selectie beschrijven hoe de wereld er in 2030 uit zou zien en wat mijn rol zou zijn.’ Hij gaf toen al leiding in de voedselbranche, namelijk bij Heinz. ‘Ik schreef over wereldwijde problemen in de voedselketen. Ik bedacht me hoe ik kon bijdragen aan de oplossing. Wat wordt mijn verhaal? Welke rol wil ik spelen in de wereld? De visie die ik toen bepaalde, is nog steeds relevant.’

Visie, passie en executie

Ook de co-ceo van DSM geeft leiding vanuit zijn passie en droom. ‘De Young Captain Award hielp me een visie te vormen en versnelde zo mijn carrière’, vertelt De Vreeze. Hij won in 2006. ‘Het ontwikkeltraject ging niet alleen over mij en niet alleen over DSM. Het ging over normen, waarden en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het zette mij aan het denken over wat ik belangrijk vind en wie ik ben als leider.’

Hij wil zijn bedrijf ‘naar een volgende toekomst brengen’, met duurzaamheid als kernwaarde. ‘Mijn bevlogenheid is ook mijn valkuil’, vertelt hij. ‘Als ik echt enthousiast ben, dan bel ik zelf mensen op, of sta ik bijvoorbeeld in het weiland bij de boer. Dan bemoei ik me soms te veel met alles. Als leider van een groot bedrijf moet je namelijk ook anderen de ruimte geven.’

Gedurfde keuzes

De leiders bewonderen elkaars durf en focus op executie. Volgens de ceo van FrieslandCampina bestaat leiderschap uit drie componenten: resultaat halen, motiveren van anderen en denken in langetermijnoplossingen. ‘Een visie stelt je in staat anderen te inspireren en gedurfde keuzes te maken.’

De pilot rondom de methaanremmer is een voorbeeld van zo’n dappere zet. De Vreeze: ‘We willen hiermee laten zien wat gezamenlijke innovatie in Nederland kan betekenen voor een duurzame wereld. Daarom investeren we zelf in de pilot.’ Ze hopen dat de resultaten leiden tot meer samenwerkingsverbanden tussen bedrijven, overheid en wetenschap om de zuivelsector verder te verduurzamen.

Lees ook: 7 kritische succesfactoren van impactmakers

Boer staat open voor verandering

Er is nog een onmisbare schakel in het project: de boer. Om te ontdekken wat er nodig was om hem te overtuigen Bovaer te gebruiken, ging De Vreeze samen met de ceo van FrieslandCampina naar de boerderij. ‘Melkveehouders zijn innovatieve mensen die actief nadenken over duurzaam boeren’, merkte De Vreeze. ‘Ze doen wat ze kunnen op basis van hun eigen vakmanschap en staan open voor nieuwe ontwikkelingen.’

Maar je moet ze wel genoeg informatie geven, vertelt Schumacher. ‘Ze werken al generaties lang op hun manier. Ambacht staat hoog in het vaandel. Je moet zo’n verandering en de gevolgen dus wel rustig met ze doorspreken. Daarom gaan onze mensen persoonlijk naar de leden-melkveehouders toe.’

Financiële beloning

De melkveehouders willen weten hoe het product werkt, wat het doet met hun koeien en wat het oplevert. Hoe milieubewust ze ook zijn, boeren kunnen het product alleen gebruiken als er een duidelijk verdienmodel is voor milieuvriendelijke melk. ‘We werken aan een systeem waarbij de vergoeding van de melk omhoog gaat bij reductie van uitstoot’, vertelt Schumacher. ‘Ik geloof in belonen van goed gedrag.’

Dat model is er nog niet. Tijdens de pilot krijgen deelnemers daarom een vergoeding voor deelname en kosten, grotendeels bekostigd door FrieslandCampina. DSM gaat een kwart van de vergoeding betalen.

‘Duurzamer produceren moet lonen’

Bovaer is in februari dit jaar goedgekeurd voor gebruik in de Europese Unie. Meteen daarna kondigden Schumacher en De Vreeze deze pilot aan. De praktijkproef begint dit najaar en duurt ongeveer een half jaar. Tijdens de pilot verzamelen ze gegevens over de praktische toepassing en de kosten voor de boer.

In 2023 hopen de bedrijven het gebruik van Bovaer flink op te schalen. ‘Uiteindelijk moeten we naar een economisch systeem waarbij duurzaam produceren loont’, zegt De Vreeze.

Binnen de hele keten zoeken FrieslandCampina en DSM een manier om de prijs te bepalen die de waarde vertegenwoordigt van de milieuwinst die Bovaer oplevert. ‘Daar hebben we de overheid hard bij nodig. Niet straffen, maar belonen voor duurzaamheid en innovatie. Zover is het nog niet, maar daar kunnen we niet op wachten. Ik ben trots dat we het lef hadden de eerste stap te zetten.’