Het idee van een zelfsturend team is populair, maar de praktijk is soms weerbarstig. Auteur, spreker en bestuurskundige Tica Peeman geeft in dit artikel 7 tips om als leidinggevende een zelfsturend team te creëren.
Wat bedoelen we met een zelfsturend team?
Als we die vraag willen beantwoorden, is het handig om eerst even te kijken wat zelfsturing is. Zelfsturing kun je uitleggen als: verantwoordelijkheid nemen in het eigen werk, sturen op de eigen prestaties en samen problemen oplossen. De leidinggevende bij zelfsturende teams komt daardoor meer op afstand te staan en houdt medewerkers slechts aan afspraken en aan de plicht tot samenwerking.
Het is belangrijk dat er in een zelfsturend team sprake is van informeel leiderschap, daarmee wordt leiderschap persoonlijk leiderschap bedoeld dat niet gebonden is aan status en hiërarchie (positie in de organisatie). En dat is weer van invloed op belangrijke processen binnen het team. Informeel leiderschap in het team draagt bij aan het teamproces, omdat dan meer mensen betrokken zijn bij de ontwikkeling ervan.
7 tips voor het creëren van een zelfsturend team:
Stap #1 – Begin met het Management Team
De term ‘voorbeeldfuntie’ is voor jou waarschijnlijk al zo oud als de weg naar Rome. Toch blijft het een essentieel onderdeel om mee bezig te zijn volgens Peeman.
“Als je als managementteam niet aan je eigen teamontwikkeling werkt, laat je feitelijk de hele organisatie in de steek.” Dus als er een conflict speelt binnen het MT, snel aanpakken en zorgen dat deze niet doorsijpelt naar de andere lagen van de onderneming.
Stap #2 – Juist zelfsturende teams hebben regels nodig
Het idee van een zelfsturend team is dat je als manager niet de hele dag bezig bent om op micro-niveau taken uit te delen. Om te zorgen dat je mensen zelf een invulling kunnen geven aan de taken is het juist van belang om helder te maken wat de buitengrenzen zijn van hun beslissingsvermogen.
Als zowel manager en als teamleden zich aan die grenzen houden dan zijn er een stuk minder beslissingen waar discussie over hoeft te ontstaan.
Stap #3 – Omarm het zwarte schaap
Wanneer iedereen binnen uw team het eens is over bepaalde onderwerpen maar doorlopend één persoon het oneens is met de rest of zelfs buiten het team valt is het taak om uit te zoeken wat dat teamlid vertegenwoordigd.
Peeman: “Ik begeleidde een team dat veel meer resultaatgericht wilde werken. Er was een teamlid die daar duidelijk het meeste talent voor had en die werd juist buitengesloten. Hij representeert feitelijk iets dat het team moet leren. Zo lang zij het op die persoon projecteren hoeven de anderen er niet mee aan de slag.
De les is dan om te herkennen welk thema een zwart schaap representeert en dan het onderwerp los te koppelen van de persoon en er als groep mee aan de slag te gaan.”
Stap #4 – Houd jouw kennis van de werking van een team up to date
Het samenwerken van je team is geen vanzelfsprekendheid. Die samenwerking dien je te koesteren, stimuleren en met een warme mantel van liefde te bedekken. Toch is het een onderdeel dat in de meeste management-opleidingen nog te weinig wordt besproken volgens Peeman. Zorg dus dat je eigen kennis uitgebreid genoeg is.
Stap #5 – Denk aan de oermenselijke instincten
Ook in jouw teamleden zijn nog steeds reacties ingebakken die zijn gebaseerd op tijdperken die zij zelf nooit hebben meegemaakt. Eén daarvan is dat het veilig is om bij een groep te horen. Zorg dan ook dat je teamleden allemaal daadwerkelijk onderdeel zijn van het team en er een situatie is waarbij de individuen zich veilig voelen.
Stap #6 – Behandel juist de ongemakkelijke dingen
Zijn er teamleden die op een kinderachtige manier met elkaar omgaan? Of die weigeren los te komen van hun eigen eilandje en daarmee geen team-speler zijn? Juist de zaken waarvan je het ongemakkelijk vindt om erover te beginnen zijn het belangrijkste. Dergelijk gedoe weghalen versterkt het team als geheel.
Stap #7 – Leer van de beste teams
Wanneer dat gedoe van punt zes achter de rug is, dan komt er een gouden tijd voor je teamleden aan. De problemen zijn uit de weg geruimd, nu kan iedereen zich bezig houden met het gezamenlijk bereiken van het doel. Daarbij is diversiteit een groot pluspunt, mits je teamleden die verschillen omarmen en zo van elkaar leren.
Welk leiderschap is er nodig bij zelfsturende teams?
Er is echt een ander type leiderschap nodig bij zelfsturende teams. Bij het leidinggeven aan zelfsturende teams komt namelijk veel meer kijken dan je denkt.
Wat er in zelfsturende teams veel meer nodig is in plaats van formeel leiderschap is informeel leiderschap, ook wel persoonlijk leiderschap genoemd. Daarmee wordt bedoeld dat de leden in een zelfsturend team zelf leiderschap ontwikkelen.
Dit gedeelde leiderschap draagt bij aan het teamproces, maar kan het soms ook ingewikkeld maken. Het zou kunnen voorkomen dat er meerdere kapiteins op één schip komen te staan. Als leidinggevende heb je hierin een coachende rol, jij bent verantwoordelijk om eventuele conflicten in goede banen te leiden. Lees meer over het leidinggeven aan zelfsturende teams.
Nieuwe leiders gevonden – De essentie en dagelijkse praktijk van het nieuwe leiderschap is geschreven door Tica Peeman. Het boek is onder meer te koop bij managementboek.nl.
Vragen over zelfsturende teams:
Wat is zelfsturing?
Met zelfsturing wordt bedoeld het nemen van verantwoordelijkheid in het eigen werk, het sturen op de eigen prestaties en samen problemen oplossen.
De leidinggevende bij zelfsturende teams komt daardoor meer op afstand te staan en houdt medewerkers slechts aan afspraken en aan de plicht tot samenwerking.
Wat zijn de kenmerken van een zelfsturend team?
De drie belangrijkste kenmerken van een zelfsturend team zijn:
- Alle teamleden nemen verantwoordelijkheid in het eigen werk;
- Er wordt gestuurd op de eigen prestaties van de teamleden;
- Problemen worden samen opgelost.
Wat is informeel leiderschap?
Informeel leiderschap wordt ook wel persoonlijk leiderschap genoemd. Daarmee wordt bedoeld dat teamleden zelf leiderschap ontwikkelen.
Als leidinggevende heb je een coachende rol, jij bent verantwoordelijk om eventuele conflicten binnen het team in goede banen te leiden.
