Het nut van een hazenslaapje

Een korte nachtrust is ongezond. Maar slaap overdag en de productiviteit vliegt omhoog. Dus na de lunch: welterusten?

Naar haar eigen zeggen was mijn moeder vanaf mijn geboorte ontevreden over mijn slaapgewoontes. Was ik blijkbaar als baby al een lastpak, in het vervolg van mijn leven is het niet veel beter geworden. Ik ga er niet prat op, maar vroeg naar bed en lang slapen is een van mijn minst ontwikkelde kwaliteiten. Hoewel, iets meer genuanceerd, slapen aan één stuk lukt mij niet echt goed. Ik beweer dan ook doodleuk dat ik maar een paar uur slaap nodig heb. Soms zijn de reacties op mijn slaapbehoefte positief afgunstig, dan weer zijn de reacties puur negatief. Slecht voor mijn gezondheid, zeggen ze dan: je wordt er dik van en je verstand gaat ervan achteruit. Dat is waarschijnlijk waar. Maar feitelijk is mijn slaapbehoefte niet geringer dan die van anderen, maar het kent een ander patroon.

Goed gezelschap

Edison beweerde dat hij extreem weinig slaap nodig had om voldoende uitgerust te zijn. Goed gezelschap, toch? Zeker, maar er is nog een overeenkomst met Edison. Niet dezelfde vasthoudendheid, creativiteit en zijn doorzettingsvermogen. De overeenkomst ligt meer in de het ‘zo nu en dan’ even wegvallen. Ik zou het zelf liever niet 'even wegvallen' noemen, maar tussendoor met een spurt even wat slaap inhalen, dat is mij niet vreemd. Als de volgende afspraak pas over een half uur komt, zet ik de wekker op 15’ en rust ik uit.

Verstandelijke vermogens

Uit veel onderzoeken blijkt dat nog niet zo’n gekke aanpak. Als je tegen overspannenheid aanschurkt, je slaapritme en de kwaliteit van je slaap al enige tijd verstoord is, zul je het herkennen. Je concentratie, planningsvermogen, overzicht, geheugen en humeur gaan er drastisch op achteruit. Slaaptekort beïnvloedt je cognitieve vermogens negatief. Om deze negatieve consequenties te dempen, blijkt een specifieke slaapaanpak heel effectief.

'Her-starten' van de hersenen

Er zijn inmiddels diverse onderzoeken die met gelijkluidende conclusies komen over het effect van de hazenslaapjes, de zogenoemde ‘power nap’. De 10 tot 20 minuten slaap herstelt je energie en maakt je weer alert. Bij 30 minuten slapen ontstaan nog wat betere effecten, maar je moet er wel rekening mee houden dat de effecten bij deze langere power nap pas een half uur na het ontwaken optreden. Direct na het ontwaken uit deze 30 minuten slaap zul je je juist eerst eerder slechter voelen. Een slaapje van 60 minuten levert een beter vermogen om feiten, namen en gezichten te herinneren.

Enige tijd beneveld

Nadeel is dat je ook bij deze slaaplengte eerst nog enige tijd wat beneveld zult zijn. Bij een slaapje van 90 minuten heb je een volledige slaapcyclus doorlopen. Daardoor ontstaat een verbetering van de emotionele stabiliteit en creativiteit. Bij het wakker worden na 1,5 uur zul je minder slaapdronken zijn dan bij de kortere varianten, omdat door het geheel doorlopen van een hele slaapcyclus ook de REM-slaapfase (rapid eye movement) doorlopen is. Maar of we bij zo’n lange slaap tussendoor nog wel van een ‘power nap’ moeten spreken? Het is een forse onderbreking van de werkdag. Dan is het misschien toch te prefereren om voor een betere nachtrust te kiezen.

Telefoon uit

Ik ga de power nap inpassen. Hazenslaapjes inplannen in mijn agenda. Ik ga bij een cognitief lastige taak vooraf een uur inplannen voor rust. Mijn aandacht erbij moeten houden, minstens een half uur niets. Telefoongeluid uit, computer op stand-by, goeie stoel en rust. Dr. Sara Mednick beweert dat het je leven kan veranderen. Ik ben benieuwd of het systematisch toepassen van dagelijkse hazenslaapjes ook bij mij een werkelijk verbetering oplevert.

Lees ook: Waarom moderne bedrijven 'snoozen'

Meer columns van Cees Schenk?

• Huil niet om de participatiesamenleving
  
• Het is gelukkig altijd de schuld van de ander
  
• Het druk hebben met werk is iets anders dan werkdruk
  
• Beter presteren? Begin met lummelen