Beter beslissen? Vertrouw niet op je eigen beoordeling, maar verplaats je in andermans schoenen. Dat scheelt.
In veel gezegdes zit de waarheid van generaties vervat. Denk aan: ‘De beste stuurlui staan aan wal’, een uitspraak die wat cynisch is bedoeld, maar toch vaak feitelijk waar blijkt. De toeschouwer ziet het namelijk ook écht vaak scherper dan degene die de actie zelf verricht.
Beter weten
De meeste mensen zijn bijvoorbeeld tamelijk slecht in het opvolgen van goede adviezen. We vinden het vaak nog niet eens zo erg om een advies te krijgen, maar zulke adviezen opvolgen is dan weer een ander verhaal. Psychologen hebben daar een mooie term voor: de ‘egocentrische bias’. Het is – kort gezegd – de overtuiging dat we het uiteindelijk zelf altijd beter weten.
Schaap verdronken
De overwaardering van het eigen oordeel maakt dat elke generatie weer zijn eigen fouten moet maken. Luisteren naar advies doen we doorgaans pas als het kalf verdronken is (nog zo'n mooi gezegde dat op waarheid berust). Zelfs als het advies dat je krijgt gebaseerd is op feiten, slaan we het liever in de wind. Zo volgde de universiteit van Groningen de beoogde besparing bij gefuseerde gemeentes na de fusiegolf van de jaren 90. Weinig verrassend blijken de besparingen de verwachtingen niet te hebben waargemaakt. De kosten van de fusiegemeentes blijken telkens hoger dan de optelsom van de kosten van de afzonderlijke gemeentes.
5 provincies
Dat die slimme minister Plasterk geen kennis heeft van deze teleurstellende resultaten, lijkt me sterk. Toch heeft hij de ambitie om nog meer gemeentes te laten fuseren, totdat ze allemaal minimaal 100.000 inwoners tellen. Tegelijk wil hij de 12 provincies terugbrengen naar 5. Mogelijk heeft hij ook last van de ‘egocentrische bias’, een houding waar we allemaal gevoelig voor zijn. Maar juist bij bestuurders en leidinggevenden heeft deze opstelling verstrekkende gevolgen. Zij besluiten immers niet louter voor zichzelf, maar hebben met hun beslissing invloed op velen. 
Assessment
Het zijn niet alleen ministers die bij voorkeur het wiel zelf uitvinden. Veel leidinggevenden bezitten deze kwaliteit zeker ook. Zo ken ik een assessmentrapport dat sterke twijfels beschreef over de potentieel geschiktheid van de kandidaat. Toch werd deze kandidaat aangenomen. Bij navraag naar de overwegingen, vertelt de leidinggevende die hierover besloot: 'Ik heb de twijfels gelezen, maar zag toch veel potentie in de kandidaat'. Drie maanden later belt dezelfde leidinggevende mijn collega met de vraag of het gebrek aan inlevingsvermogen van de nieuwe medewerker te ontwikkelen is. Zou hij nog coaching kunnen krijgen? De collega houdt het verzoek af. Maanden later spreek ik de betreffende leidinggevende weer. De medewerker is inmiddels vertrokken. Diverse ontwikkelingsinitiatieven hadden niet het gewenste resultaat geleverd en er is ten langen leste maar een vertrekregeling getroffen. Zo kon het niet langer…
Valkuil
Het is een voorbeeld dat helaas exemplarisch is voor de manier waarop zelfs het oordeel van de gevraagde en deskundige stuurman gewaardeerd wordt. Het is enerzijds een begrijpelijke reactie. Je bent als manager tenslotte eindverantwoordelijk en die verantwoordelijkheid durf je ook te nemen. En verantwoordelijkheid nemen is toch goed? Ja, dat is het ook. Maar het is nog beter om dan niet in de valkuil van de ‘egocentrische bias’ te lopen. En dat is zeker mogelijk.
Perspectief van de ander
Hoe? Er is een oplossing om de vertekening van het eigen oordeel te verminderen. In een experiment werd aan de deelnemers gevraagd om een door henzelf te nemen besluit nog eens te bekijken vanuit het perspectief van een ander. Het bleek tot betere afwegingen te leiden.
Schoenen van de collega
Wat dus als je volgende keer zelf voor een belangrijke beslissing staat? Weet precies wat je bij voorkeur zal beslissen, maar stel je beslissing nog even uit. Neem vervolgens een bekwame collega in je gedachten. Probeer jezelf in de schoenen van die collega te verplaatsen en weeg vervolgens alle aspecten van het te nemen besluit nog eens. Door vanuit een ander perspectief op een serieuze wijze naar hetzelfde vraagstuk te kijken, vermindert de ‘egocentrische bias’. Besluiten zullen beter afgewogen worden. Je creëert feitelijk je eigen stuurman aan wal. En zoals het spreekwoord je geleerd heeft: daar staan de beste.
Foto Plasterk via Flickr.com, Roel Wijnants
