Voor de meeste ondernemers geldt dat contracten niet hun grootste hobby zijn. Maar aansprakelijkheid kan leiden tot hoge schadeclaims. Hoe kan je dit uitsluiten? Het antwoord op die vraag moet volgens Annelieke Fenstra van advocatenkantoor CMS worden gevonden in de zogeheten exoneratieclausule.
Als je dit beding in een contract of algemene voorwaarden opneemt, kun je aansprakelijkheid aanzienlijk beperken en soms zelfs geheel uitsluiten. Hoe het precies werkt, lees je in dit artikel.
Aansprakelijkheid uitsluiten en schadeclaims vermijden met een exoneratieclausule
Volgens Fenstra ligt het antwoord dus in een exoneratieclausule, maar wat is dat? Een exoneratieclausule is een (schriftelijk) beding in een contract of algemene voorwaarden om aansprakelijkheid uit te sluiten of te beperken. Daarmee kun je voorkomen dat je schadeplichtig bent en schadevergoeding moet betalen.
Waaraan moet een exoneratieclausule voldoen?
Aansprakelijkheid uitsluiten met een exoneratieclausule is aan verschillende wettelijke regels gebonden. Allereerst moet de andere partij bekend zijn met het exoneratiebeding. Het is vanzelfsprekend niet mogelijk om iemand te binden aan een eenzijdige mededeling zonder instemming. Is het exoneratiebeding opgenomen in de algemene voorwaarden? Dan moeten deze dus door de andere partij zijn aanvaard.
Inhoudelijk mag de beperking of uitsluiting van aansprakelijkheid niet in strijd zijn met de wet, openbare orde, of goede zeden. Indien dat wel het geval is, dan is het beding nietig. Schade door opzet of bewuste roekeloosheid mag nooit worden uitgesloten in de algemene voorwaarden. Wie schade berokkent onder die omstandigheden, is altijd aansprakelijk voor die schade.
Moet ik rekening houden met wie mijn contractspartij is?
Ja. Welke beperkingen en uitsluitingen zijn toegestaan, hangt sterk af van wie de contractspartij is. Je moet extra opletten als je contracten sluit met consumenten. De regels voor een geldig exoneratiebeding bij een consumentenovereenkomst zijn namelijk strenger dan voor een overeenkomst met een onderneming.
Bedingen die de aansprakelijkheid uitsluiten in consumentenovereenkomsten staan op de zogeheten ‘zwarte lijst’ in het Burgerlijk Wetboek. Zulke bedingen zijn ‘onredelijk bezwarend’ en niet geldig. Er is ook een grijze lijst. Indien een exoneratieclausule onder de grijze lijst valt, wordt deze vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Als ondernemer mag je tegenbewijs leveren, maar dat is wel lastig.
Mag ik in zakelijke contracten aansprakelijkheid volledig uitsluiten?
Ja, dit mag. Professionele partijen hebben veel vrijheid in het maken van afspraken. Volledige uitsluiting van aansprakelijk is mogelijk bij zakelijke overeenkomsten, mits beide partijen dat accepteren natuurlijk.
Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden besliste in 2013 nog dat een exoneratieclausule waarbij alle (mogelijke) schade in alle mogelijke gevallen werd uitgesloten niet onaanvaardbaar was in de omstandigheden van het geval. Dit was dus toegestaan.
Hoe formuleer ik een exoneratieclausule?
Van belang is dat een exoneratieclausule zo concreet en expliciet mogelijk moet zijn. De rechter toetst in abstracto of de uitsluiting of beperking van aansprakelijkheid door de beugel kan. Als dat niet zo is, wordt de bepaling ongeldig verklaard.
Is het slim om de aansprakelijkheid te beperken tot het uitkeringsbedrag van mijn aansprakelijkheidsverzekeraar?
In algemene voorwaarden wordt vaak een beding opgenomen als: ‘De aansprakelijkheid is beperkt tot de dekking die de verzekering biedt.’ Dit is op zich goed, maar beperk de aansprakelijkheid niet alleen tot het uitkeringsbedrag van de verzekeraar.
Als de verzekeraar niet uitkeert, moet je namelijk mogelijk alle schade van de andere partij zelf betalen. Noem dus altijd een maximum bedrag, dat bijvoorbeeld gelijk is aan de nettoprijs van de opdracht, of de nettoprijs van de fase/werkzaamheden waar de schade direct of indirect uit voortvloeit.
De aansprakelijkheid uitsluiten middels een beding is aan dus aan verschillende regels onderworpen. Als je de grenzen van het redelijke opzoekt, neem je het risico dat het beding mogelijk ongeldig wordt verklaard.
Je kunt dan niet meer op de exoneratieclausule als vangnet terugvallen als het nodig is met alle juridische en financiële gevolgen van dien. Het is verstandig om altijd juridisch advies in te winnen wanneer je een exoneratiebeding wenst op te nemen in een contract of in algemene voorwaarden.
Meer van Annelieke Fenstra: 7 manieren om van een contract af te komen
Het is niet gemakkelijk om van een contract af te komen, want afspraken moeten worden nagekomen. Als je dat toch doet, levert dat vaak problemen op en moet je mogelijk een schadevergoeding betalen.
Er zijn echter manieren om op een rechtsgeldige manier een contract te beëindigen. Juridisch expert Annelieke Fenstra deelt de belangrijkste 7 manieren om van een contract af te komen.
Contracten: hoe kun je aansprakelijkheid uitsluiten en schadeclaims vermijden?
Wat is een exoneratieclausule?
Juridisch expert Annelieke Fenstra: ‘Een exoneratieclausule is een (schriftelijk) beding in een contract of algemene voorwaarden om aansprakelijkheid uit te sluiten of te beperken. Daarmee kun je voorkomen dat je schadeplichtig bent en schadevergoeding moet betalen.’
Hoe formuleer ik een exoneratieclausule?
Juridisch expert Annelieke Fenstra: ‘Van belang is dat een exoneratieclausule zo concreet en expliciet mogelijk moet zijn. De rechter toetst in abstracto of de uitsluiting of beperking van aansprakelijkheid door de beugel kan. Als dat niet zo is, wordt de bepaling ongeldig verklaard.’
Mag ik in zakelijke contracten aansprakelijkheid volledig uitsluiten?
Juridisch expert Annelieke Fenstra: ‘Ja, dit mag. Professionele partijen hebben veel vrijheid in het maken van afspraken. Volledige uitsluiting van aansprakelijk is mogelijk bij zakelijke overeenkomsten, mits beide partijen dat accepteren natuurlijk.’
