Ze is de eerste om toe te geven dat de wereld sinds haar boek verlamd lijkt door corona. ‘Dat is terecht, dat virus moet ons ook angst aan jagen’, zegt hoogleraar leiderschap Amy Edmondson.
Ze is al vroeg op pad, ze belt vanuit de auto. ‘Die angst zorgt ervoor dat we maatregelen nemen om mensen veilig en gezond te houden. Dat is de productieve kant ervan. Dat we in actie komen, dat we iets doen. Ook al weten onze leiders niet goed hoe ze het moeten aanpakken.’
Haar boek The Fearless Organization (in een Nederlandse vertaling verschenen als De onbevreesde organisatie) ging juist over de onproductieve kant van angst. ‘De angst bij mensen om hun nek uit te steken. Zich uit te spreken over dingen die niet goed gaan op het werk. Of waar ze zich aan ergeren. Omdat ze het niet durven, zwijgen ze liever. Dat kan desastreuze gevolgen hebben. Een bedrijf wordt er in ieder geval nooit beter van.’
Digitaal werken voelt onveilig
Dat we tegenwoordig massaal thuiswerken, maakt de openheid er bij veel organisaties niet beter op, vult Edmondson aan. ‘Je voelt je tijdens een digitale vergadering minder verbonden. Het is bijna alsof je met vreemden werkt. Dat maakt het moeilijk om je ergens over uit te spreken. Hoe langer het duurt, hoe lastiger het wordt. Je kunt je collega’s soms niet zien, in ieder geval hun lichaamstaal niet lezen. Iedereen staat op mute. Waarom zou jij dan het achterste van je tong laten zien?’
Ik vind dat werknemers soms wel meer compassie met hun managers mogen hebben
Voor leidinggevenden is het net zo goed ingewikkeld. Ze worden bijvoorbeeld uitgelachen als ze digitaal niet handig zijn. Via onderlinge chats worden er grappen verspreid, zonder dat ze dat tijdens een zoom-sessie doorhebben.
‘Er zijn een hoop barrières om nu eerlijk en open met elkaar te communiceren’, zegt Edmondson. ‘Wat dat betreft vind ik dat werknemers soms wel meer compassie met hun managers mogen hebben. Je kunt ook samen proberen om er het beste van te maken.’
Die compassie hoef je wat de hoogleraar betreft niet te hebben met leiders die ontkennen dat er een probleem is. Ex-president Donald Trump heeft Amerika met zijn aanvankelijke bagatellisering van de gevaren op een achterstand in de bestrijding van het virus gezet. ‘Hij begreep blijkbaar niet hoe ernstig de situatie was, hoe dodelijk. Ik vind dat het de eerste taak van een leider is om de waarheid te vertellen. Als je daar open over bent kun je vervolgens met de oplossing aan de slag. Het is bij geen enkele leider te rechtvaardigen als hij wegkijkt.’
Lees ook: Zo vergroot jij als leider jouw betrouwbaarheid
Tijd voor nieuwe antwoorden
De wereld is nu een jaar in de greep van corona. Hoewel we overal mensen vaccineren, noemt Amy Edmondson de situatie nog steeds beangstigend. ‘Niemand weet waar hij aan toe is. Niet echt. Dat vraagt om nieuwe antwoorden. Een aanpak die we anders niet zouden durven uitproberen, proberen we nu wel. Ironisch hè? Dat we uit angst openstaan voor nieuwigheden. Dat is weer heel positief.’
Historisch is het ook steeds zo gegaan, aldus de hoogleraar leiderschap. ‘Dat we bij enorme problemen samen onze schouders eronder zetten. Dat kunnen we. Maar dan hebben we wel leiderschap nodig. Leiders die ons de weg wijzen.’
Het is ontzettend belangrijk dat leiders nederig zijn
Ze denkt dat Joe Biden zo’n leider is. Of beter, hij kan het worden. ‘Hij heeft jarenlange ervaring als bestuurder, hij is integer. Hij heeft in ieder geval een overweldigende kans om het goed te doen.’
Edmondson: ‘Ik vind Biden ook een nederige leider. Het is ontzettend belangrijk dat leiders nederig zijn, dat ze luisteren, openstaan voor kritiek. Want alleen dan voelen medewerkers van hoog tot laag zich veilig genoeg om zich uit te spreken, zonder dat ze bang zijn voor de mogelijke consequenties.’
Angst om je baan kwijt te raken
Als je je baan dreigt kwijt te raken, of je zit al maanden thuis omdat het restaurant waarin je werkt in lockdown zit, dan laat je dat toch wel uit je hoofd om kritisch te zijn?
Edmondson zucht hoorbaar. ‘Covid heeft de grote verschillen die er al waren in dit land alleen maar groter gemaakt. De verschillen zijn bovendien zichtbaarder dan ooit. We zitten er zeker niet met z’n allen hetzelfde in. Voor sommige groepen is het lastig om zich nu bij hun baas uit te spreken over dingen die fout gaan of waarmee ze het niet eens zijn. Dat blijkt raciaal bepaald.’
Cijfers tonen aan dat zwarte Amerikanen vaker ernstig ziek worden door corona. Ook verliezen ze eerder hun baan, iets wat trouwens ook geldt voor andere minderheden en voor vrouwen. Met name in de horeca en de detailhandel zijn honderdduizenden werknemers – al dan niet tijdelijk – naar huis gestuurd.
Tegelijkertijd bleven vooral mensen in de zorg aan het hun werk. Zonder massaal protest aan te tekenen tegen de soms zelfs levensgevaarlijke manier waarop ze dat moesten doen. Ze deden het voor de patiënten, maar ook omdat ze bang waren dat ze anders op straat werden gezet.
Ik blijf hopen dat bedrijven openheid belonen
‘Er is nog heel veel te doen’, zegt Edmondson. ‘Niet alleen in Amerika, ook in Nederland is racisme een probleem. Ik noem het een onderwijscrisis, we kunnen hier met zijn allen iets aan doen door bewustzijn te creëren. Dat het niet deugt dat agenten racistische appjes sturen. Dat het onacceptabel is dat Amerikaanse agenten zwarte jonge mannen harder aanpakken dan witte. Maar hoe we dat precies moeten doen weet ik niet. We hebben veel volwassenen die zich onvolwassen gedragen.’
Tegelijkertijd hoopt ze dat bedrijven werknemers die openlijk de vinger op de zere plek leggen, of die eerlijk zeggen dat ze het ergens niet mee eens zijn, daarvoor belonen. ‘Je zou als manager blij moeten zijn dat ze het doen. Luister naar ze. Ze willen bijdragen aan de organisatie. Juist dit soort mensen zou je moeten houden, in plaats van ze als eersten de deur te wijzen.’
Lees ook: Oh jee, een rebel in je team! Maar is dat wel zo’n ramp?
Meer begrip voor politieke leiders
Edmondson noemt het een rare tegenstelling dat we op het werk vaak onze mond niet open durven doen, maar dat onze politieke leiders tijdens deze coronapandemie zwaar onder vuur liggen. ‘We zouden wel wat meer mededogen met ze mogen hebben, zeker als ze het organisatorisch niet goed doen tijdens deze pandemie. Ze maken die fouten over het algemeen niet bewust. Het is ook heel moeilijk, de situatie is messy.’
We zijn heel uitgesproken als het ons niks kost
Ze vindt het bovendien te makkelijk. ‘We zijn heel uitgesproken als het ons niks kost. Kritiek op de overheid is wat dat betreft een stuk simpeler dan op je baas. Er is in het eerste geval geen sprake van mogelijke gevolgen. Natuurlijk, leiders die corrupt zijn, die zichzelf verrijken en die profiteren van de coronacrisis, die moet je aanpakken. Maar met de rest moeten we meer geduld hebben. We kunnen hier met zijn allen uitkomen. We hebben daar de capaciteiten voor. Het is aan onze leiders om dat uit ons te halen.’
