Nieuwe technologie als smartphone en tablet maakt dat we flexibel zijn en overal kunnen werken. Daarmee loert ook gevaar: hoe houd je werk en privé
in evenwicht? Podium-redacteur Arjan Hamberg legt uit.
Als je overal kunt bellen en gebeld kunt worden door klanten en je baas. Als je altijd je mail kunt beantwoorden, een advies kunt schrijven of de administratie kunt bijhouden (en je ook ‘s avonds de 137+ pagina’s aan vergaderstukken kunt lezen en bestellingen kunt afhandelen), dan ben je wel flexibel, maar is het een verbetering?
Het Nieuwe Werken (HNW) maakt slim gebruik van technologische mogelijkheden die in de afgelopen jaren zijn ontstaan: de mobiele telefoon, draadloos internet, cloud computing, laptop/smartphone/tablet, VPN. Je bent overal bereikbaar en kunt altijd werken. Bovendien lijkt HNW een hogere productiviteit te beloven: we gaan immers ‘slimmer’ werken. Dat is handig, omdat we met minder mensen dezelfde welvaart willen houden. Sterker nog, met HNW gaan mensen misschien wel meer werken, omdat werk en privé makkelijker te combineren zijn. Maar zijn werk en privé makkelijk te combineren?
Mensen voelen zich opgejaagd
Nee, niet zoals werk nu georganiseerd is. Dat lijkt op hoofdlijnen het antwoord dat het SCP vond in zijn onderzoek ‘Tijd op orde?’ van november 2010. Het onderzoek toonde aan dat ruim de helft van de mensen tussen de 20 en 65 jaar tijdsdruk ervaren en meerdere malen per maand zich opgejaagd voelen. Mensen gaven ook aan dat ze eerder minder dan meer willen gaan werken en het gevoel hebben dat ze thuis tekortschieten. Er zit dus spanning op de werk-privé balans en dit kan volgens de respondenten worden opgelost als:
1. er meer flexibel gewerkt kan worden.
2. er meer zeggenschap over de werktijden is.
3. er meer thuis kan worden gewerkt.
Voor alle drie deze punten lijkt HNW een goede oplossing. Bovendien kan de productiviteit op peil blijven en daarmee de welvaart. Technisch kan het ook allemaal, dus waarom zouden we HNW niet willen. We kunnen ons werk beter afstemmen op privé en we kunnen meer werken zonder meer te hoeven reizen.
Werk in privédomein
Wat betekent het dat met de komst van HNW werk zich binnendringt in huis, dichterbij het gezin, vrienden, sportverenigingen? In dit privédomein doen we allerlei dingen waarvoor we niet betaald worden. Je krijgt niet betaald om de was te doen, de wc schoon te maken, je bed op te maken, je kinderen naar school te brengen, met je moeder mee te gaan naar de huisarts of de specialist, met je lief op de bank te zitten voor de tv of met vrienden uit te gaan. Je doet al die dingen omdat de liefde, het respect en de waardering je een goed gevoel geven.
Geen stampvolle treinen meer
Nu gaat daar je werk tussendoor lopen. Daar heb je als medewerker in principe niet zelf voor gekozen. Je werkgever heeft het HNW-concept omarmd en nu moet je het maar leuk vinden. Zo moeilijk is het ook niet om HNW leuk te vinden: nooit meer in de stampvolle forenzentrein naar Rotterdam, in de file op de ring van Amsterdam en zo min mogelijk tijd in dat mistroostige kantoorpand op het brainpark. Nee, dan kun je beter in je eigen huis werken en zelf je momenten kiezen om te gaan werken. Vind je leuk!
Werk naar de mensen toe
In Het Oude Werken kwamen de mensen naar het werk. Het Nieuwe werken draait dit om: het werk wordt naar de mensen toegebracht. En dat heeft een enorme impact op het privédomein. In dat domein gelden andere regels dan op kantoor. Activiteiten waar we geld voor krijgen, moeten nu gaan concurreren met activiteiten waar we liefde en respect voor krijgen. Werk en privé zijn totaal verschillende werelden. Zolang die werelden niet met elkaar concurreren is er nog weinig aan de hand. Maar wat als het belangrijke telefoontje van je klant niet komt als je thuis aan het werk bent, maar als je op het schoolplein op je kinderen staat je wachten of in het ziekenhuis met je moeder wacht op de uitslag van dat ene belangrijke onderzoek?
Flexibiliteit en zeggenschap
Werken doen we om geld te verdienen zodat we privé leuke dingen kunnen gaan doen. Het is voor veel mensen een noodzakelijk kwaad, alle oproepen tot ‘passie in je werk’ ten spijt. Het eerder genoemde onderzoek van het SCP laat ook zien dat mensen niet meer willen werken. We ervaren tijdsdruk als privé onder het werk lijdt en niet andersom. De tijdsdruk is dus ook niet of nauwelijks op te lossen met verruiming van kinderopvang en uitbreiding van openingstijden. Mensen willen hun werk beter om privé heen kunnen vormen. HNW lijkt die vrijheid te bieden, maar is dat wel echt zo?
HNW is een verplaatsing van werk naar privé. Het aantal conflicten tussen werk en privé neemt daarmee niet zomaar af en zou zelfs kunnen toenemen als mensen wel meer flexibiliteit krijgen maar nog steeds te weinig zeggenschap over de werktijden en de resultaten. En dat terwijl de beloning veelal is afgestemd op die werktijden en de resultaten.
Concurrentie tussen werk en privé
Deze andere verbinding tussen werk en privé, vraagt ook een andere aanpak door HR. HR-professionals moeten niet bezig zijn met aanpassen van het arbeidsvoorwaardengebouw of het herzien van de beoordelingscyclus. Het gaat om het motiveren van medewerkers en het stimuleren van hun betrokkenheid en creativiteit. En dat lukt meestal niet met meer geld, meer salaris, een hogere bonus.
De betrokkenheid en creativiteit is er wel bij veel mensen, alleen gebruiken ze die ook, en soms uitsluitend, in het privédomein. De creativiteit die we inzetten op de school van onze kinderen en de betrokkenheid bij ons gezin en de straat waar we wonen, moet nu gaan concurreren met het bedrijf waarvoor we werken. En dat terwijl we te maken hebben met een medewerker die zo min mogelijk “last” wil hebben van zijn werk en zo veel mogelijk ruimte wil hebben voor persoonlijke ontwikkeling. Het mooie is dat dit over alle werkende generaties heen speelt. Het heeft betrekking op medewerkers in een ‘spitsuurgezin’ en op de mensen in de ‘herfst’ van hun loopbaan, die werken willen combineren met de zorg voor een kleinkind of met een cursus beeldhouwen. Het is een breed gegeven dat vraagt om een individuele aanpak.
Motiveren en belonen
Een nieuwe visie op motiveren en belonen moet een wezenlijk onderdeel uitmaken van de transitie naar HNW. Gelukkig bestaan daar ook inspirerende voorbeelden van, bijvoorbeeld &Samhoud. Dit adviesbureau houdt geen vakantiedagen bij en kent geen vaste werktijden. De organisatie gaat uit van persoonlijke visie van medewerkers:
1. waarvoor ben ik op aarde?
2. voor welk doel wil ik mij inzetten?
3. waarvoor sta ik als mens?
4. waar ben ik goed in?
De antwoorden op deze vier vragen geven richting en vormen de basis voor een persoonlijk contract. Daarbij hoort ook een andere stijl van leidinggeven, waarderen en motiveren. HNW kan uitsluitend een oplossing zijn voor ervaren tijdsdruk als we een nieuwe visie ontwikkelen op motiveren, belonen en waarderen.
Het Nieuwe Werken
Het Nieuwe Werken is absoluut een antwoord op maatschappelijke vraagstukken en maakt gebruik van nieuwe mogelijkheden. Het is geen antwoord op alles, het is een volgende stap in de evolutie van mens en werk. Wie kan er vanuit de praktijk voorbeelden geven over een nieuwe visie op motiveren, belonen en waarderen in relatie tot HNW?
Over de auteur: Arjan Hamberg is strategisch adviseur HR(D) van Lumax Producties
Over het Podium: Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
