Klimaatverandering, technologische disruptie, toenemende ongelijkheid en maatschappelijke onrust dwingen organisaties tot fundamentele herbezinning. De klassieke leiderschapsmodellen, gericht op winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde, voldoen niet meer. Het is de hoogste tijd voor impactgedreven leiders. Leiders die niet alleen sturen op financiële resultaten, maar ook op maatschappelijke waarde. Die duurzaam denken én doen. Die weten dat hun succes onlosmakelijk verbonden is met het welzijn van mens en planeet.
Verder kijken
Impactgedreven leiderschap is een manier van leidinggeven waarbij maatschappelijke, ecologische en ethische overwegingen centraal staan in strategische besluitvorming. Het zijn leiders die verder kijken dan kwartaalcijfers. Ze vragen zich af: welke kansen biedt impactgedreven ondernemen? Hoe ben ik langdurig een aantrekkelijke werkgever? Hoe bereiken we de benodigde transformatie? Impactgedreven leiders geven richting aan organisaties die een positieve bijdrage willen leveren aan de samenleving, gepaard met goede economische prestaties. Sterker: steeds vaker blijkt dat organisaties met een duidelijke maatschappelijke missie innovatiever zijn, aantrekkelijker voor talent en weerbaarder in crisistijd.
‘Maar ze zijn ook hard nodig’, stelt Emiel Gieles, impact researcher bij Impact Centre Erasmus (ICE) in Rotterdam. Gieles doet onderzoek naar impactgedreven organiseren. ‘De uitdagingen waar we voor staan – van klimaatverandering tot ongelijkheid, en de energietransitie tot digitalisering – zijn complex en met elkaar verweven. Impactgedreven leiders beschikken over het vermogen om in ecosystemen te denken en te handelen. Ze zien samenwerkingen, ketens en netwerken als een hefboom voor verandering’.
Steeds belangrijker
Ook de omgeving vindt het steeds belangrijker. Overheden, investeerders, klanten en partners stellen steeds strengere eisen op het gebied van milieu, diversiteit en transparantie. Leiders moeten hun commerciële belangen en maatschappelijke verantwoordelijkheid integreren.
En nieuw talent heeft een sterke voorkeur voor impactgedreven werkgevers. De generaties Y en Z – nu al een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking – kiezen bewust voor werkgevers die hun waarden delen. Ze willen werken voor bedrijven die iets betekenen, die bijdragen aan het oplossen van grote vraagstukken. Gieles: ‘Ik vrees dat bedrijven zonder maatschappelijke relevantie hun aantrekkingskracht verliezen en daarmee hun toekomst.’
Naast kennis ook waarden
Volgens impact researcher Gieles heeft de roep om impactgedreven leiderschap grote implicaties voor het onderwijs. Business schools, hogescholen en universiteiten staan voor een belangrijke opgave: zij moeten niet alleen kennis overbrengen, maar ook waarden, kritische denkvaardigheden en maatschappelijke betrokkenheid stimuleren.
‘Verbreding van perspectief is nodig om het bedrijfsleven een force for good te laten zijn’, vindt Gieles. ‘We moeten van winst- naar waardedenken. Dit begint in het onderwijs, waar we de volgende generatie leiders moeten uitrusten met zowel financiële vaardigheden als een diep begrip van maatschappelijke verantwoordelijkheid en duurzaamheid. Daarbij is het belangrijk dat er meerdere perspectieven aan bod komen, dus naast bijvoorbeeld het neo-klassiek economisch gedachtegoed ook het brede welvaart-perspectief, impactdenken en transitiekunde. Dus niet alleen financiële waarde, maar meervoudige waardecreatie. Niet alleen for-profit & not-for-profit onderscheid, maar allerlei vormen van hybride ondernemerschap, zoals sociaal ondernemerschap, impactecoystemen en steward-ownership.’
Zes kenmerken van impactgedreven leiders
- Moreel kompas | Een helder normatief kader is essentieel. Impactgedreven leiders durven ethische dilemma’s te benoemen en keuzes te maken die niet altijd de makkelijkste zijn – maar wel de juiste. Ze zijn transparant over hun motieven en geven ruimte aan twijfel en reflectie.
- Focus op meervoudige waarde | De wereld verandert snel. De impactleider weet dat hij of zij nooit ‘af’ is. Levenslang leren, feedback omarmen en openstaan voor nieuwe perspectieven zijn cruciaal. Leiderschap wordt daarmee minder statisch en meer dynamisch: een continue oefening in aanpassing en groei. Louter het financiële plaatje volstaat niet meer. Focus op meervoudige waarde, die ook sociale en ecologische aspecten meeneemt, is nodig om bestaansrecht op lange termijn te waarborgen. De leider weet hoe hij hierop wil sturen via indicatoren en wat er voor nodig is op gebied van samen werken en cultuur.
- Systemisch inzicht | De nieuwe leider begrijpt hoe zijn of haar organisatie zich verhoudt tot bredere maatschappelijke systemen. Denk aan de arbeidsmarkt, de energieketen, geopolitieke ontwikkelingen of technologische platformen. Deze leiders kunnen oorzaak en gevolg analyseren en anticiperen op ongewenste neveneffecten.
- Empathie en inclusiviteit | Impactvolle leiders zijn in staat om zich in anderen te verplaatsen: klanten, medewerkers, lokale gemeenschappen, toekomstige generaties. Ze bouwen inclusieve organisaties waarin ruimte is voor verschillende perspectieven. Dat vergt actief luisteren, gelijkwaardigheid en het doorbreken van hiërarchieën.
- Innovatief & lerend vermogen | Impact en innovatie gaan hand in hand. De leiders van morgen zijn creatief, experimenterend en niet bang om te falen. Ze geven ruimte aan vernieuwing, stimuleren intrapreneurship en durven afscheid te nemen van verouderde businessmodellen.
- Stakeholdergericht denken | In plaats van primair op aandeelhouders te sturen, kijken impactgedreven leiders naar een bredere groep stakeholders. Ze onderhouden open relaties met klanten, medewerkers, gemeenschappen, investeerders en partners – en betrekken hen bij besluitvorming.
Dit brengt Impact Centre Erasmus zelf ook in de praktijk, door bijvoorbeeld de minor New Economic Thinking & Social Entrepreneurship aankomend academisch jaar voor de negende keer te organiseren. ‘Niet alleen krijgen de studenten hier bredere perspectieven aangeboden, maar moeten ze deze ook daadwerkelijk toepassen op een vraagstuk van een sociale ondernemer uit de praktijk’, aldus Gieles.
Impact Centre Erasmus is om die reden onderdeel van een traject om duurzaamheid in het onderwijs te classificeren. Ook zet academisch directeur prof. dr. Karen Maas zich actief in om vernieuwing te stimuleren via verschillende organisaties die zich richten op mbo, hbo en universitair onderwijs. Dit doet ze onder meer door zitting te nemen in de raad van toezicht van Our New Economy, een denktank die staat voor een economie die goede levens voor alle mensen realiseert binnen de ecologische grenzen van de aarde, en Het Groene Brein, het collectief van bevlogen wetenschappers voor een duurzame samenleving. Ook doet ze in een Europees samenwerkingsverband onderzoek naar de rol en impact van universiteiten.
Ook op masterniveau
Het impactgedreven onderwijs wordt ook op masterniveau aangeboden, waarbij de samenwerking met stakeholders uit de praktijk essentieel is. Zo werken studenten bij de master Economics of Sustainability gedurende een half jaar aan een impact-case, die aangedragen wordt door toonaangevende instanties uit de praktijk. Ook voor het keuzevak Assessing the impact of Culture and Creativity in Society doen studenten onderzoek naar de impact van organisaties in kunst, cultuur en de creatieve sector. ‘Dit type onderwijs, waarbij de praktijk actief betrokken is, wordt door de studenten erg gewaardeerd. Tegelijkertijd is het ook kostbaarder, omdat het niet op massale schaal is én betrokkenheid van de organisaties in de pr vraagt. In het licht van de huidige bezuinigingen op onderwijs dreigt er echter een reëel gevaar.’
Maar ook voor de professional die in de praktijk het verschil kan maken is het essentieel te blijven leren. Zo wordt het Executive Program Corporate Social Responsibility al bijna twintig jaar aangeboden, en wordt het impactgedreven leiderschap onderwezen in het Executive Program Conscious Business voor directeuren en C-level. Jacqueline Scheidsbach, directeur van Impact Centre Erasmus: ‘De toekomst vraagt om business leaders die verder kijken dan het financiële plaatje en de volgende kwartaalcijfers. Daarom moet impact een centrale plaats krijgen in onze benadering van zakendoen.’
Dit artikel wordt u aangeboden door
Impact Centre Erasmus
Ondernemen met je volle bewustzijn, daar staat Conscious Business voor. Je bent je bewust van je positie in de maatschappij en bekijkt relevante thema’s op een holistische manier.
Ontdek
