Wat doet u als één van uw medewerkers in het weekend zoveel drinkt dat hij of zij de helft van de maandagen ziek is? Dwingen om af te kicken? Ontslaan? Vergeet het maar. Zonder gedegen verslavingsbeleid heeft u geen poot om op te staan.
Managers die te maken krijgen met verslaafde werknemers lopen vaak tegen een muur op. De meeste bedrijven hebben nauwelijks een verslavingsbeleid. Zonder dat zijn uw handen gebonden, waarschuwt verslavingsconsultant Dick Trubendorffer van GGZ CrisisCare Trubendorffer.
Gemiddeld heeft één op de tien werknemers een verslavingsprobleem. Dat kan van alles zijn. Alcohol komt het meest voor. Maar liefst een vijfde van de werknemers drinkt excessief. Die medewerkers zijn een kwart minder productief op het werk. Bij een bedrijf met honderd werknemers betekent dat al snel een kostenpost van honderdduizenden euro’s, zegt Trubendorffer.
Drank, seks en cannabis
Niet alleen drank is een probleem. In de top vijf van verslavingen staat seks op twee en cannabis op drie. Daarna volgen partydrugs en gokken/beleggen. Roken is daarbij nog buiten beschouwing gelaten. Ongeveer dertig procent van de Nederlanders rookt. Dat is sociaal min of meer geaccepteerd, maar ook roken gaat ten koste van de productiviteit en de gezondheid van medewerkers.
Werkgevers hebben niet altijd last van een verslaafde werknemer. Trubendorffer: ‘Het wordt een probleem als de verslaafde of zijn of haar omgeving het zo ervaart’. Maar iemand die niet van de drank of drugs kan afblijven, of de hele dag met seks of sociale media bezig is, vormt op de werkvloer al snel een probleem. Mensen met een verslaving melden zich vier keer vaker ziek. Ze sluiten zich af van hun collega’s of proberen ze te ontwijken. Dat frustreert de onderlinge samenwerking.
Herken een verslaafde werknemer
Wilt u de problemen aanpakken? Dan is het eerst zaak te constateren of uw werknemer verslaafd is. Deze vijf tips kunnen helpen om een verslaafde eruit te pikken:
-
Werknemer meldt zich vaak ziek, vooral op maandag en dinsdag. Gemiddeld vijf keer zo vaak als gezonde medewerkers.
-
Fysieke verschijnselen (vooral bij alcohol, drugs): rode ogen/neus, verzorgt zichzelf slecht.
-
Relaties met collega’s en klanten komen onder druk. De werknemer is humeurig en snel geïrriteerd, maakt een vermoeide indruk.
-
Fysiek ontwijkgedrag. Verslaafden proberen contact met collega’s of hun chef vaak zoveel mogeljik te vermijden, door altijd onderweg te zijn, veel thuis te werken, of hun bureau af te draaien van de rest.
- Mimiek om afstand te creëren. Medewerker straalt agressiviteit uit en is door collega’s nauwelijks te benaderen. Cynische humor of snauwen kan die afstand ook creëren.
‘Maar let op’, zegt Trubendorffer, ‘het tegenovergestelde komt ook voor’. Sommige mensen met een verslavingsprobleem doen er juist alles aan om niet door de mand te vallen. Ze zijn juist vreselijk aardig en joviaal, in de hoop dat niemand ze durft aan te spreken op hun probleem. Die types verzorgen zichzelf meestal extra goed.
Wat te doen bij verslaving op het werk?
Op het moment dat een manager herkent dat een medewerker verslaafd is, is het eigenlijk al te laat om adequaat te reageren, zegt Trubendorffer. Verslaafden laten zich over het algemeen niet zomaar naar een afkickkliniek sturen. En dreigen met ontslag heeft weinig zin, omdat ontslaan bijzonder moeilijk is. ‘Ik heb meegemaakt dat een alcoholverslaafde op de werkvloer met drank werd betrapt, maar van de kantonrechter niet mocht worden ontslagen. Bedrijven zonder verslavingsbeleid kunnen zich de gang naar de rechter sowieso besparen.’ Maar ook als het beleid er wel is, is het vaak nog te summier. De regels moeten glashelder zijn, en de consequenties van overtreden moeten duidelijk worden uitgelegd. Alles moet worden ondertekend door de werknemer en periodiek worden gecommuniceerd. Pas dan kan een kantonrechter akkoord gaan met ontslag’.
De consultants van Trubendorffer helpen bedrijven om die stappen te implementeren. ‘Helaas worden wij er vaak pas bijgeroepen als een incident zich al heeft voorgedaan. Dat is jammer, want dan zijn de kosten hoger dan nodig. Soms zijn er zelfs al (dodelijke) ongelukken gebeurd.’ Zijn advies aan managers is dan ook: stel een gedegen verslavingsbeleid op en communiceer dat op periodieke basis. Alleen dan kunt u een verslavingsprobleem daadwerkelijk aanpakken wanneer het zich aandient, en kost het u uiteindelijk minder geld.
Lees ook:
- Te hard werken is slecht voor de gezondheid
- Loon tijdens ziekte niet altijd verplicht
- Stoom uit de oren bij niet-rokers
