De naam Markus Jooste mag misschien in Nederland niet direct een belletje doen rinkelen, in Afrika is hij een bekend man. Met een geschat vermogen van 400 miljoen dollar is hij een van de rijkste mannen van het land, in de Forbeslijst met de rijkste mannen van het continent stond hij in 2015 op nummer 46.
In 1988 trad hij aan bij Steinhoff, nadat hij ervoor zorgde dat een grote Zuid-Afrikaanse retailer verkocht werd aan het van oorsprong Duitse Steinhoff. Sinds 2000 is hij CEO van het bedrijf. Onder zijn leiding groeide het bedrijf uit tot de op een na grootste woningretailer van Europa. In 2014 kocht het bedrijf het Zuid-Afrikaanse Pepkor Holding, waardoor naast woonaccessoires ook kleding werd verkocht bij de winkel, die bekend kwam te staan als de Afrikaanse IKEA.
Afrikaner Maffia
Als student accountancy aan de prestigieuze Stellenbosch Universiteit leerde de Zuid-Afrikaanse Jooste bondgenoten kennen die hem later hielpen in het bedrijfsleven; in de wandelgangen gingen zij onder de naam ‘Stellenbosch Afrikaner Maffia’ door het leven. ‘Om in een bedrijf te werken waar de andere leidinggevenden je beste vrienden zijn, dat is uniek’, zei hij over de groep in een interview met Biznews.
Een van zijn gevierde uitspraken is kenmerkend voor het motto van deze groep rijke, witte mannen. ‘We kunnen niet rijk worden door een salaris’, bleef Jooste zijn managers voorhouden. Hij liet zich het liefst in aandelen uitbetalen, evenals hij managers op die manier uit liet betalen via speciale regelingen. Op die manier maakte hij ze afhankelijk, volgzaam en zorgde hij dat ze vooral niet teveel vragen stelden. Wie dit wel deed, vond zichzelf snel terug zonder werk.
Jooste verwierf in zijn werk de bijnaam De Meeuw: niet vanwege zijn vrije aard. Hij stond achter gesloten deuren bekend om zijn harde managementstijl: hij kwam de kamer binnengevlogen, scheet op al zijn managers en vloog vervolgens weer verder, zo vertelt een oud-medewerker van het bedrijf.
Onregelmatigheden
Zijn bijzondere werkwijze kwam begin deze maand aan het licht, waarna PwC een onafhankelijk onderzoek startte. Op 5 december werd Jooste de laan uitgestuurd, maar zijn laatste formele bericht aan medewerkers is doordrenkt van dezelfde branie waar hij decennia het bedrijf mee leidde. Hij had geen spijt, enkel van het feit dat hij gepakt was, zo liet hij zijn ex-medewerkers weten. ‘Ik onderga de consequenties van mijn daden als een man.’
Het aandeel van de woongigant zakte vorige week 80 procent nadat bekend werd dat er sprake was van ‘boekhoudkundige onregelmatigheden’. Vandaag werd bekend dat die onregelmatigheden zich niet alleen dit jaar voordeden, maar dat ook de cijfers van 2016 herzien moeten worden.
Het verhaal dreigt ook nog een Nederlands staartje te krijgen: sinds 2016 is Deloitte Nederland accountant van Steinhoff, dat in 2015 een holding vestigde in Amsterdam. Beleggersvereniging VEB, die vorige week het bestuur van Steinhoff aansprakelijk heeft gesteld voor de schade van beleggers, heeft ook Deloitte in het vizier. VEB-directeur Paul Koster in het FD: ‘Er moet gekeken worden naar de verantwoordelijkheid van alle relevante spelers, en de accountant is er daar een van.’
