De wereldwijde kansen in wind- en zonne-energie heeft Nederland aan zich voorbij laten gaan. Laten we die in biotech ook lopen?
We kunnen het best, duurzame technologie in eigen land ontwikkelen en vervolgens exporteren. Er is in elk geval genoeg technologische kennis om natuurlijke materialen om te zetten in grondstoffen en energie. WUR bijvoorbeeld ontwikkelt manieren om suikerbieten om te zetten in bio-ethanol of maïs in biogas. Daarnaast zijn er technieken om afvalstromen als groente, fruit en tuinafval (GFT) en mest om te zetten in biogas.
Alle ingrediënten in huis
Glastuinbouw lukt het wel
Dat Nederland goed kan zijn in duurzame technologie in eigen land ontwikkelen en exporteren, heeft de glastuinbouw bewezen, zegt Vincent Kuypers, kennismakelaar van Alterra, een kennisinstituut van Wageningen University & Research Centre (WUR). Het vergisten van afvalstromen tot biogas en met dit biogas warmte en elektriciteit maken, is al jaren een normale businesscase in de glastuinbouw. De kennis die in eigen land is ontwikkeld wordt nu met groot succes overal ter wereld verkocht.
Eén van de redenen dat deze technologie de weg van universiteit naar ondernemers vond, is dat de ondernemers zelf eigenaar zijn van hun afvalstromen en ze zelf verwerken. Wanneer de producent en de verwerker verschillende partijen zijn, is het veel lastiger om die bij elkaar te brengen. De technologie is voorhanden. We hebben ook genoeg afval, dat hiermee meteen nuttig kan worden gebruikt. En het verwerken van afval kan aardig wat opleveren. Iedere Nederlander gooit gemiddeld een halve kilo GFT in de afvalbak en iedere melkkoe produceert dagelijks zeventig kilo mest. In het rapport Biomassa in de Nederlandse energiehuishouding in 2030 schatten wetenschappers van onderzoeksinstituut ECN en WUR de maximale bijdrage van restproducten die kunnen worden omgezet in energiedragers als biogas, biobrandstof en biomassa, op 300 Petajoule per jaar. Dat is een kleine tien procent van de Nederlandse energieconsumptie.
Ook de methoden zijn bekend. Bijvoorbeeld vergisting, fermentatie, ofwel: rotten, een biologisch proces waarbij bacteriën organische materialen omzetten in onder andere methaan (CH4), hetzelfde molecuul dat in aardgas zit.
De experts zijn het erover eens: “We hebben in dit land de windtechnologie al laten glippen en in de zonne-energie spelen we ook geen rol meer. We hebben nog altijd een duurzame specialiteit: energie uit biomassavergisting”, zegt onder meer Bert Ubachs, commercieel directeur Energy Solutions bij Imtech Nederland.
Kennis naar de juiste plek
Kan het dan niet meer mis gaan? Duurzame technologie moet wel een aantal drempels nemen, zegt Vincent Kuypers, kennismakelaar van Alterra. Ten eerste bij de universiteit. “Wanneer wetenschappers een nieuw proces onder de knie hebben, beginnen ze aan hun volgende onderzoek. Wij willen voorkomen dat slimme technieken op de plank blijven liggen. Anders lekt die kennis vroeg of laat weg en gaan anderen er mee aan de haal.” Kuypers doel als kennismakelaar van de WUR is om de kennis op de juiste plek in bedrijven te krijgen.
Slim samenwerken
Een tweede drempel is het samenbrengen van verschillende partijen. Kuypers probeert bijvoorbeeld boeren rond Schiphol te laten samenwerken met chemische bedrijven. Boeren zouden Olifantsgras kunnen verbouwen en een chemisch bedrijf zou dat kunnen verwerken. “Boeren rond Schiphol hebben veel grond, maar mogen hierop niet langer graan verbouwen, omdat daar vogels op afkomen. In Olifantsgras is geen vogel geïnteresseerd.” Met biotechnologie kan dit snel groeiende gras worden omgezet in verschillende grondstoffen voor de biochemische industrie en kunnen de reststoffen worden vergist tot groen gas.
Juiste schaal
Een derde drempel is schaalgrootte. De technologie werkt weliswaar in het laboratorium, maar moet op industriële schaal worden gebouwd. Chemische bedrijven moeten miljoeneninvesteringen doen. Een economische haalbare biochemische fabriek heeft dezelfde orde van grootte als een gewone chemische fabriek.
Kansen in verpakkingsindustrie
De grootste kansen liggen volgens Kuypers in de verpakkingsindustrie. Veel voedselproducenten en supermarkten willen een groen imago maar verpakken hun producten nog steeds in een aantal lagen plastics. “Consumenten gaan om biologisch afbreekbare verpakkingen vragen.”
Overheid, kennisinstituten en bedrijfsleven hebben onlangs een Green Deal rond Olifantsgras gesloten om dit soort technologie tot een succes te maken. “De overheid moet vooral faciliteren in plaats van reguleren. Een vergunningprocedure van twee jaar is geen uitzondering maar regel in Nederland. Dan haken investeerders af.”
Lees ook:
>>Alles over duurzaam leest u hier
