Geen producten in de winkelwagen.
Protestantse managers zijn minder mensgericht. Zo vertrouwen ze hun medewerkers minder dan katholieke en ongelovige managers.
Afgelopen jaar is door de economische crisis de belangstelling voor onderwerpen als bedrijfsethiek alleen maar gegroeid. Nu blijkt dat de manager niet moreel neutraal is. Organisatiekundigen Tom van den Belt en Joop Moret concluderen dit in hun proefschrift 'Management en levensbeschouwing in Nederland', waarop ze op 14 januari promoveren aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De onderzoekers hebben gekeken naar de managementopvattingen van vijf groepen managers: modern-protestanten, orthodox-protestanten, modern-katholieken, behoudend-katholieken en niet-christenen.
Minder gericht op commitment
"We dachten van tevoren dat de orthodox-protestantse managers, vanwege hun arbeidsethos en ascetische levenshouding, sterk prestatiegericht en minder mensgericht zouden zijn", vertelt Van den Belt. "Moderne protestanten zouden, dachten we, meer mensgericht of commitmentgericht zijn. En die laatste houding verwachtten we ook bij de katholieke en niet-christelijke managers."
Alle managers bleken echter ongeveer even sterk gericht te zijn op prestaties, effectieve aansturing en controle van werknemers. Maar ging het om commitmentgericht hr-management en mensgericht leiderschap, dan bleken de opvattingen van de protestantse managers wel af te wijken van de rest. Moret: "Ze werken meer met gezag en minder met gelijkwaardigheid, hechten aan de hiërarchie en met vertrouwen geven aan medewerkers hebben ze ook meer moeite dan katholieke en niet-christelijke managers."
Orthodox versus modern
De managementopvattingen van de orthodox-protestantse managers bleken niet harder of ascetischer dan die van de modern-protestanten, terwijl hun levensbeschouwing wel veel strenger is. Moret: "Orthodoxen hebben bijvoorbeeld een pessimistisch mensbeeld: de mens is geneigd tot alle kwaad. Als manager denken ze echter wel positief over hun medewerkers – zij het dus minder positief dan een katholieke of niet-christelijke manager. Ook geloven ze dat alle gezag van God komt, waarbij zij zichzelf opvatten als de aangewezen gezagsdrager die de hiërarchie moet bewaken en uitdragen. Alleen, dat is de leer, en in het dagelijks leven blijkt dat niet te werken en wil men ook niet zo werken."
Spanning kerk en werk
In de gesprekken met protestantse managers bleken zeker de orthodoxe managers spanning te voelen tussen wat zij ‘s zondags in de kerk belijden en wat ze ‘s maandags op het werk in de praktijk brengen. Een uitweg uit die spanning vinden zij, stellen Van den Belt en Moret, in de leerstelling van de algemene genade. Van den Belt: "Door de algemene genade kan de samenleving ordelijk en harmonieus functioneren. Het is een leerstelling of dogma die het mogelijk maakt om enigszins af te wijken van de geloofsleer. Zo kan een manager levensbeschouwelijk menen dat de mens geneigd is tot alle kwaad, maar als manager ook overtuigd zijn dat zijn medewerkers de goede dingen willen, verantwoordelijkheid kunnen dragen en goede mensen zijn, dus dat vertrouwen op z'n plaats is."
Christelijk management
Uit de vergelijking van de vijf groepen managers bleek wel dat de waardenoriëntatie – bij het ontwikkelen van beleid te rade gaan bij je levensbeschouwing – bij protestantse managers een stuk hoger ligt dan bij katholieken en niet-christelijken. Volgens de onderzoekers kunnen protestantse managers vanuit die oriëntatie ook mensgerichter gaan denken en werken – iets wat zij zelf desgevraagd aan zouden bevelen.
Moret: "Zeker in een tijd van crisis heb je het meest aan een manager die niet eerst aan het bedrijf denkt en daarna aan de medewerkers, maar die inziet dat juist betrokken medewerkers het bedrijf maken – en het bedrijfsresultaat, overigens. Zo'n opvatting valt prima te motiveren vanuit een christelijke levensbeschouwing. Christus heeft immers gezegd dat je op moet komen voor de zwakkeren. En dat je je naasten lief moet hebben als jezelf."
