De twee grootste Nederlandse werkgeversorganisaties, VNO-NCW en MKB-Nederland, vinden dat werkgevers hun personeel op de werkvloer moeten kunnen vragen naar een coronabewijs. Dat zeiden zij dit weekend in een reactie op de uitspraken van de voorzitter van het Veiligheidsberaad, burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen.
Bruls verklaarde in het tv-programma Buitenhof voorstander te zijn van een verplicht coronabewijs op de werkvloer. Hij voegde eraan toe dit ‘eerder vandaag dan morgen’ te willen zien. Volgens Bruls werken ‘robuuste maatregelen ‘beter tegen de verspreiding van het coronavirus dan ‘hele kleine’.
De coronapas op de werkvloer ligt als serieuze optie op tafel bij het kabinet. Of het er daadwerkelijk van komt, zullen we pas horen tijdens de nieuwe persconferentie van premier Rutte en zorgminister de Jonge. Maar stel dat het zover komt: hoe werkt dat precies, zo’n coronatoegangsbewijs tot de kantoorjungle? En wat heb je er eigenlijk aan?
Hoe werkt het precies?
Stel dat de QR-check er komt, dan moet je daar als bedrijf iedere werknemer die binnenkomt dagelijks om vragen. QR-codes van je personeel opslaan is niet toegestaan, omdat dit strijdig is met de privacywet. Het systeem zou net zo werken als in het uitgaansleven: je krijgt een QR-code – in de app of uitgeprint – als je gevaccineerd bent tegen Covid-19, een recent herstelbewijs hebt of een negatieve pcr-test kunt laten zien. Het zou dus betekenen dat niet-gevaccineerde medewerkers continu naar de teststraat moeten. Een andere optie is dat zij vaker thuiswerken. Als dat tenminste kan.
Welk nut dient het?
Het inzetten van een QR-bewijs op de werkvloer is één van de maatregelen die op tafel ligt om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Het aantal besmettingen neemt al enkele weken flink toe. Zondag was er zelfs sprake van ruim 8.200 nieuwe besmettingen. Er lagen op zaterdag 1.042 covidpatiënten in het ziekenhuis, waarvan 218 op de IC. Wie gevaccineerd is tegen Covid-19 heeft minder kans de ziekte op te lopen en er ernstig ziek van te worden. Zo’n vier op de vijf coronapatiënten op de IC blijkt niet-gevaccineerd.
Coronapatiënten liggen vaak wekenlang op de IC, terwijl de capaciteit beperkt is. Patiënten met een andere ziekte, zoals kanker of hartproblemen, moeten na een operatie doorgaans één of meer nachten op de IC liggen. Tijdens de coronacrisis zijn veel reguliere operaties daarom uitgesteld. Omdat er nu opnieuw een grote toestroom is van – met name niet-gevaccineerde – coronapatiënten, neemt de druk op de zorg weer toe. Dit betekent concreet dat de reguliere zorg opnieuw wordt afgeschaald en eerder uitgestelde operaties weer op de lange baan dreigen te worden geschoven.
Op dit moment is bijna 82 procent van alle Nederlanders van 12 jaar en ouder volledig tegen het coronavirus ingeënt. Kennelijk is deze vaccinatiegraad te laag om de druk op de zorg te voorkomen. Het kabinet streeft er daarom naar de vaccinatiegraad verder te verhogen. Een QR-code op de werkvloer zou kunnen helpen om de kans te verkleinen dat het virus zich op de werkvloer verspreidt.
Wat is er nu al mogelijk?
Werkgevers mogen hun personeel nu al vragen of zij gevaccineerd zijn. Als werkgever moet je daarvoor wel een goede reden hebben. lus een plan de campagne voor ongevaccineerde medewerkers. Je kunt hierbij denken aan het werken met een aangepast werkrooster of het aanbieden van een andere werkplek. De werknemer heeft overigens het recht om de vaccinatievraag onbeantwoord te laten.
Als werkgever mag je een werknemer die niet gevaccineerd is, of die vragen hierover niet wil beantwoorden, voorstellen een ander takenpakket op zich te nemen. Dat werk kan dan bijvoorbeeld op een alternatieve locatie uitgevoerd worden. Het idee is dat je als werkgever en werknemer een gesprek voert over het risico op de besmetting van collega’s. Werkgevers hebben wettelijk gezien immers de taak om een veilige werkomgeving te creëren. Als werkgever en werknemer er niet uitkomen, is de gang naar de rechter ook een optie.
Wie doen het al?
De coronapas voor de werkvloer geldt binnen West-Europa alleen nog in Italië en Oostenrijk. Italië is het enige Europese land dat momenteel groen kleurt op de coronakaart. In Nederland is de situatie rondom de QR-code op de werkvloer momenteel een beetje een wildwesttafereel. In de schoonmaak- en bouwsector wordt al veelvuldig gevraagd naar een geldende QR-code, meldde BNR Nieuwsradio. Werknemers die er geen kunnen laten zien, zouden soms niet eens naar hun werk mogen komen. Voor de duidelijkheid: dit gaat in tegen de wet.
Autoconcern LeasePlan was in augustus het eerste bedrijf in Nederland dat aankondigde alleen gevaccineerde medewerkers toe te laten op kantoor. Maar het bedrijf zei er bij dit niet te gaan controleren. Accountants- en adviesbureau Deloitte vraagt medewerkers steekproefsgewijs naar een geldige QR-code. Als medewerkers die niet willen laten zien, wordt hen gevraagd thuis te werken. Deloitte kreeg kritiek op zijn aanpak, maar houdt eraan vast omdat het het personeel een veilige werkomgeving wil bieden.
Omroep Max-baas Jan Slagter maakte afgelopen maand bekend dat hij naast bezoekers nu ook zijn personeel wil vragen naar een vaccinatie- of testbewijs. Hij verdedigde zijn standpunt door te wijzen op de veiligheid van medewerkers en hun familieleden. ‘We gaan het ook bij medewerkers doen, omdat ik ook een aantal mensen bij me heb werken, zoals een medewerker wiens vrouw ernstig ziek is. Als die corona krijgt, gaat ze dood, om het maar even heel zwart-wit te stellen.’
Komt het er ook echt?
Dat weten we pas morgen officieel. Het is één van de maatregelen die besproken wordt, maar volgens RTL Nieuws zal het er waarschijnlijk voorlopig nog niet van komen. Er is een wetswijziging voor nodig en dat kan vele weken duren.
Het is bovendien de vraag of er een Kamermeerderheid voor een QR-check op het werk te vinden is. Voor de coronapas in de horeca en op festivals lukte het Rutte-III maar net om voldoende steun te vinden. Coalitiepartij ChristenUnie stemde tegen, maar dankzij de steun van de Partij voor de Arbeid kwam de maatregel er toch. Sinds de PvdA uit zicht is als partner voor het komende kabinet, lijken de relaties verzuurd.
Het is onzeker of de PvdA opnieuw in de bres zal springen voor Rutte en De Jonge. Mocht het kabinet met niet-toereikende maatregelen komen – waardoor de druk op de zorg blijft toenemen – dan kan er bij QR-kritische partijen wellicht alsnog steun ontstaan voor een coronapas op het werk. Dit laatste scenario kost in potentie wel extra levens. Voorlopig neemt het aantal coronapatiënten op de IC immers toe. Ook zullen er op korte termijn meer behandelingen van bijvoorbeeld kankerpatiënten worden uitgesteld.
