Komend jaar wordt het in vrijwel alle sectoren minder. Om niet meegezogen te worden in de mondiale turbulentie moeten Nederlandse bedrijven nu in actie komen. Kansen en de stand per sector.
Lichtpuntje: de uitgangspositie van onze economie is relatief goed. Het bedrijfsleven is nog vrij stevig uit de recessie van 2009 gekomen, zeker in mondiaal perspectief. Positief is ook dat de overheidsfinanciën er internationaal gezien goed voor staan. Met een tweede recessie in aantocht, is het zaak de goede uitgangspositie te behouden, en per sector de knelpunten, kansen én antwoorden te formuleren.
De economen van de Rabobank deden dat. Hun analyse:
Knelpunten
De algemene risico's zijn voor een groot deel bekend. De Nederlandse economie, die sterk afhankelijk is van de export, zal de komende tijd last krijgen van een lagere groei van de wereldhandel. De economische ontwikkeling zal in 2012 matig zijn. Neerwaartse risico's zitten met name in de eurocrisis, de huidige grote onzekerheid, bezuinigingen en beperkte internationale groei. De consument blijft bovendien uiterst terughoudend in zijn bestedingen. In Nederland vertaalt zich dat volgens de Rabo-economen volgend jaar in dalingen van de omzetten in vrijwel alle sectoren. Met name sectoren die afhankelijk zijn van uitgaven door de Nederlandse consument krijgen het zwaar.
Aanpak
De vraag is nu hoe het bedrijfsleven de huidige relatief goede uitgangspositie in haar voordeel kan gebruiken. Drie aspecten zijn hierbij cruciaal: bedrijven moeten zorgen voor een heldere strategie, die ook herkenbaarheid in de markt geeft, meer aandacht besteden aan innovatie en inzetten op een perfecte klantbediening. Om in te kunnen spelen op meerdere marktscenario's moeten bedrijven bovendien op alle fronten flexibel en lean and mean zijn. Het is nu zaak voor ons bedrijfsleven om juiste en duidelijke keuzes te maken om deze tweede ronde van turbulentie net zo goed te doorstaan als de recessie van 2009, aldus de Rabobank.
De stand per sector:
Industrie
Extra vraag genereren door innovatie
De Nederlandse industrie heeft in het eerste halfjaar van 2011 goed gepresteerd. In het tweede kwartaal begon de motor achter het herstel, de groei van de wereldhandel, echter te haperen. Voor 2012 wordt nog wel een groei van het wereldhandelsvolume voorzien, maar de toename zal aanmerkelijk minder sterk zijn dan in de afgelopen twee jaar. Ook de binnenlandse vraag blijft vooralsnog beperkt. Cruciaal is daarom dat bedrijven hun innovatie-inspanningen op peil houden. Met nieuwe producten of productgeneraties kunnen zij extra vraag genereren én hun marktpositie versterken.
> Eerste teruggang in industrie in ruim 2 jaar
Bouw
De taart is kleiner, strategische keuzes worden belangrijker
Het productievolume in de bouw zal ook in 2012 op een laag niveau blijven. Ondernemingen gaan hier op verschillende manieren mee om. Sommige bedrijven houden hun vakmensen aan boord, andere snijden fors in hun personeelsbestand. Hoe lang kunnen de eerstgenoemde bedrijven dit volhouden? Kunnen de laatstgenoemde bedrijven weer aan vakkundig personeel komen wanneer de markt aantrekt? Welke strategie een onderneming ook kiest, alle bedrijven moeten er rekening mee houden dat de bouwproductie het niveau van voor de crisis niet meer zal halen. De ‘taart’ is kleiner geworden. Goede strategische keuzes, ook naar de markt, zijn noodzakelijk om succesvol te blijven.
> Analyse: De bouw, een sector in verval?
Groothandel
Alert blijven op individuele concurrentiepositie
De export verliest kracht als aanjager van de economie. Dit is direct terug te zien in de verwachte omzetstijging voor de groothandel van ‘maar’ 2,7 procent. Het is vooral volumegroei, want er blijft door forse onderlinge concurrentie zeer beperkt ruimte over om prijsstijgingen door te voeren. Focus op behoud van brutowinst en beheer van kosten blijven ook in 2012 nodig. De vraag is of de stabilisatie of lichte daling van de grondstofprijzen ruimte geeft om de stijgende overige kosten (bijvoorbeeld van automatisering) te compenseren.
> Help, de groothandel verzuipt
Detailhandel
Verkoopkanalen versterken elkaar
In de fooddetailhandel blijft de consument op zoek naar goedkopere producten en aanbieders. Door onderlinge concurrentie kunnen (grondstof-)prijsstijgingen niet geheel worden doorberekend. De supermarkten doen het ook in 2012 beter dan speciaalzaken die marktaandeel en omzet blijven verliezen.
In de non-fooddetailhandel worden steeds meer producten online verkocht. Dit gaat vaak ten koste van de omzet in de fysieke detailhandel. Maar de consument heeft ook de behoefte om producten te zien, te voelen, te ruiken of te beleven. Daarvoor kan hij terecht in de fysieke winkel. De verschillende verkoopkanalen versterken elkaar en ondernemers die hier gebruik van weten te maken, verbeteren hun marktpositie.
> Bedrijven niet klaar voor grondstofschaarste
Automotive
Omzet stabiel in 2012, mobiliteitsvraag verandert
Het herstel van het aantal registraties van nieuwe auto’s in 2010 heeft zich in 2011 voortgezet. In 2012 zal de omzet in de sector zich naar verwachting stabiliseren. De economische onzekerheid zorgt voor een zwak consumentenvertrouwen en daarmee voor lagere bestedingen. Daarnaast leidt de fiscale regelgeving tot een hoge vraag naar zuinige en milieuvriendelijke auto’s. De opkomst van het mobiliteitsbudget verandert de vraag van de (lease-) markt. Multi-modaliteit en invulling van de totale mobiliteitsbehoefte van de klant worden de nieuwe werkelijkheid.
Transport
Haperend herstel
De aantrekkende wereldhandel zorgde in 2010 en de eerste helft van 2011 voor een groeiende vraag in het wegvervoer. Medio dit jaar is de groei echter afgevlakt, zowel in het nationale als in het grensoverschrijdende vervoer. Ook voor 2012 wordt een lagere volumegroei verwacht. Het pakketvervoer heeft echter weinig te lijden onder deze terugval. De almaar stijgende internetverkopen zorgen voor meer vervoersbewegingen in dit segment.
Ook de binnenvaart pikte een graantje mee van het herstel. Vooral hogere vrachtprijzen door de lage waterstanden verzachtten tijdelijk de pijn van de substantiële overcapaciteit in de markt. Het zal nog wel enkele jaren duren alvorens de markt deze overcapaciteit heeft geabsorbeerd.
> Rem op herstel transportsector
Horeca
Positieve sentiment alweer verdwenen
Het herstel in de sector horeca & recreatie wil maar niet vlotten. Hoewel de omzet dit jaar eindelijk weer stijgt, is het positieve sentiment onder ondernemers van begin dit jaar verdwenen. Ook voor 2012 is geen krachtig omzetherstel te verwachten. Bij
veel bedrijven blijft het kwakkelen omdat zowel consument als bedrijfsleven voorzichtig blijven in hun uitgaven. De regenachtige zomer heeft de sector ook geen goed gedaan. Zowel de verblijfsrecreatie als de ‘natte’ horeca hadden hieronder te lijden. Kinderspeelparadijzen, bioscopen en zwembaden profiteerden juist van het natte weer. Hoewel de algemene teneur mat is, zijn er ook positieve geluiden van ondernemers die nog steeds prima presteren.
> Natte zomer slecht nieuws voor economie
Dienstverlening
Groei verloopt moeizaam
Binnen de zakelijke dienstverlening zijn tekenen van herstel zichtbaar, maar de weg naar overtuigende omzetgroei lijkt nog ver. Er zijn veel kostenbesparingen doorgevoerd. De sector staat nu voor nieuwe uitdagingen. Als gevolg van veranderende marktverhoudingen is het noodzakelijk dat ondernemers blijven innoveren. Dat kan door interne processen te digitaliseren, maar ook door nieuwe bedieningsconcepten in de markt te zetten.
De markt dwingt ondernemers tot een duidelijke klantfocus. De hedendaagse kritische klant verwacht professionaliteit en betrokkenheid van zijn partner in business. Innovatie is inmiddels geen vrijblijvende keuze meer, maar een randvoorwaarde voor toekomstgericht ondernemen.
> Zakelijke dienstverleners optimistisch
Gezondheidszorg
Maken zorgverzekeraars en zorgaanbieders hun plannen waar?
Nederland staat voor de uitdaging de zorgkosten van ruim 75 miljard euro te beheersen. Maatregelen zijn noodzakelijk, anders dreigen de zorgpremies onbetaalbaar te worden. Inmiddels hebben zorgaanbieders, overheid en zorgverzekeraars in de ‘curesector’ hierover afspraken gemaakt. Zij willen de groei beperken door een sterkere inkooprol van de zorgverzekeraars en een ander bekostigingssysteem voor ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. Ziekenhuizen maken keuzes voor specialisatie met gevolgen voor medisch specialisten.
De eerste lijn krijgt te maken met een scherper sturende zorgverzekeraar. Deze vraagt meer inzicht in de activiteiten en past hierop de vergoedingen aan.
> Maatregelen zorg, arbeidsmarkt en infrastructuur noodzakelijk
Prognose per sector:
Lees ook:
- Ondernemer vreest recessie
- Crisis levert Nederland tot nu toe 7,5 miljard op
- Inflatie holt koopkracht uit
- Onze economie en de crisis in 10 vragen
Volg de ontwikkelingen van de Nederlandse economie op OnzeEconomie.nu. Met onder meer de stand van zaken per sector en een handzaam overzicht van macro-economische indicatoren.
