The first buddy. Elon Musk heeft de term – CNN kwam er als eerste mee – gretig gemunt. In de weken sinds de verkiezingswinst van Donald Trump, is de techmiljardair niet van de zijde van de president-elect geweken.
Musk werd naast Trump gekiekt tijdens de verkiezingsnacht en mocht diezelfde avond aansluiten bij de familiefoto. Hij ging mee golfen op Mar-a-Lago. Deze week ging een foto viral waarop de twee een McDonald’s-maaltijd weghappen in een vliegtuig, samen met Donald Trump Jr. en een zeer ongelukkig kijkende Robert Kennedy Jr.
Bestie-in-chief
De zelfverklaarde bestie-in-chief schaarde zich na de mislukte aanslag van 13 juli publiekelijk achter de president-elect. Eigenlijk begon die steun al met de overname van Twitter, in oktober 2022. Een van de eerste dingen die Musk als nieuwe eigenaar deed, nog voor de beruchte naamswijziging, was het profiel van Donald Trump en een hele zwik andere extreemrechtse accounts herstellen.
Toen Trump zich in de zomer van 2023 weer op het platform meldde – met een post van zijn mugshot – had X een gigantische ruk naar rechts gemaakt.
Lees ook: Wat trekt mensen aan in zo’n autoritaire leider als Trump? 3 psychologische krachten
Musk heeft volgens Bloomberg minstens 132 miljoen dollar in de campagne van de Republikeinen gepompt. Maar volgens Bloomberg-journalisten Max Chafkin en Dana Hull is zijn grootste verdienste dat hij Trump salonfähig maakte voor een nieuwe doelgroep: jonge mannen voor wie de ceo van Tesla en SpaceX een soort god is.
‘Want het is één ding als Hulk Hogan in Madison Square Garden voor je juicht, maar het is een tweede als de meest succesvolle kapitalist in de geschiedenis dat doet.’
Showman uit Queens
Validatie waar Trump zelf ook naar hunkert, zeggen deskundigen tegen MT/Sprout. ‘Hij lijkt een enorme drang naar erkenning te hebben. Dat heeft hem tot het presidentschap gedreven’, zegt Hans Klis. Hij is voormalig Amerika-correspondent en auteur van Help, de president is gek geworden.
‘Trump heeft veel macht en geld, maar er is één ding dat hij mist: het aanzien bij zijn gelijken. Mijn indruk is dat hij als zakenman altijd enorm zijn best heeft gedaan om bij de elite te horen, bij wat hij als de crème de la crème van de zakenwereld ziet.’
Dat is volgens Klis nooit echt gelukt. ‘In die kringen zien ze hem toch een beetje als een clown. Een vulgaire showman uit Queens. Ik denk dat de steun van de rijkste man ter wereld voor hem de bevestiging is dat hij er wél bij hoort.’
Musk is een soort shiny thing voor Trump, voegt Kenneth Manusama toe, Amerika-kenner en auteur van Democratie van het Wilde Westen. ‘Iets waarmee hij kan pronken.’
Wars van regulering
Musk is niet de enige techbro die zich achter Trump heeft geschaard. Durfkapitalisten Marc Andreessen en Ben Horowitz, cryptomiljardairs Cameron en Tyler Winklevoss en Shaun Maguire, partner in het bekende fonds Sequoia Capital, behoren eveneens tot zijn aanhangers. Peter Thiel, medeoprichter van betaalplatform PayPal, hielp J.D. Vance in het zadel, Trumps tweede man.
Lees ook: Steeds meer techmiljardairs steunen Trump: waarom maken ze zo’n U-bocht?
Zij denken dat hun belangen onder de Republikeinen het beste worden behartigd, legt Manusama uit. ‘Trump is wars van regulering en wil bedrijven vrijlaten om te ondernemen. Als je in de hoek van de innovatie zit – en dat zitten techbedrijven vrijwel altijd – wil je niet te veel regels aan je broek die de groei van je onderneming kunnen belemmeren.’
Bovendien denken techmiljardairs als Thiel en Musk ook betere ideeën te hebben over hoe de maatschappij en overheid eruit zouden moeten zien dan politici, bestuurders en misschien wel het volk. ‘Vanuit het idee: ik heb al zoveel succes met mijn betaaldienst of raketten, laat ik me nu met het landsbestuur gaan bemoeien’, vervolgt Manusama. ‘Ze willen zelf aan de knoppen zitten.’
DOGE
Dat mag Musk in de regering-Trump gaan doen als co-chair van het nieuw op te richten Department of Government Effiency (Doge), samen met Vivek Ramaswamy, die eerder in de race was voor de Republikeinse kandidatuur. DOGE kreeg die naam niet voor niets. Het is een verwijzing naar de gelijknamige meme en de cryptomunt die eruit voortkwam, Dogecoin.
Met beide loopt Musk al jaren weg. SpaceX kondigde in 2022 aan een satelliet met de naam DOGE-1 naar de maan te sturen, gefinancierd met dogecoin. Die moet nog altijd van de grond komen: de lancering is al meermaals uitgesteld.
Lees ook: President Trump is dé kans voor de Europese techsector om de achterstand op Amerika in te halen
In voormalige Italiaanse stadsrepublieken als Venetië en Genua was de doge ook het staatshoofd, maar dat terzijde.
Kostenbesparing van 2 biljoen
Het lijkt een grap, maar Musk en Ramaswamy hebben serieuze ambities met het departement. Ze willen snijden in de ‘overdaad aan federale regels en voorschriften’, schrijven ze in een opiniestuk in The Wall Street Journal. Volgens de ondernemers hebben die geen juridisch bestaansrecht, omdat ze niet expliciet door het Congres zijn goedgekeurd. ‘Een existentiële bedreiging voor onze republiek.’
Het doel: een kostenbesparing van 2 biljoen dollar, ofwel een 2 met twaalf nullen erachter. Dat is ongeveer een derde van wat de overheid jaarlijks uitgeeft. Daarvan moet 500 miljard uit het schrappen van subsidies komen.
De publieke omroep (535 miljoen), ‘progressieve’ organisaties als Planned Parenthood (300 miljoen) en niet nader gespecificeerde internationale organisaties (1,5 miljard) zitten in elk geval op de schopstoel. Verder liet Musk eerder in een tweet doorschemeren 80 procent van het overheidsapparaat te willen ontslaan.
Voor de goede orde: Doge is een extern adviesorgaan, geen uitvoerende instantie. ‘Een baantje waarin hij niet al te veel schade kan toebrengen, zal het team van Trump wellicht hebben gedacht’, zegt Manusama.
Al moeten we de invloed die Musk op deze positie kan hebben volgens de Amerika-kenner niet onderschatten. ‘In Trumps entourage geldt: zorg dan dat je de laatste bent die hem spreekt, voor hij een besluit nemen. Iemand die dicht bij hem staat en hem dingen kan toefluisteren, kan veel gedaan krijgen.’
Eigen belangen eerst
Want Musk zit er natuurlijk niet voor niets. Met SpaceX beheert hij onder andere satellieten voor het Pentagon en werkt hij nauw samen met Nasa. Bij die laatste haalde hij al voor ten minste 11,8 miljard dollar aan opdrachten binnen.
Maar Musk ergert zich aan de manier waarop de overheid met zijn bedrijven omgaat, schrijft het FD. Recent zijn er tenminste twintig onderzoeken geweest, onder meer naar de veiligheid van Tesla-auto’s en de milieuschade die de raketten van SpaceX veroorzaken.
Musk kan de overheid ook goed gebruiken bij zijn nieuwste prestigeproject: zelfrijdende auto’s. Tesla sleutelt momenteel aan de Cybercab-robottaxi, een zelfrijdend voertuig zonder stuur en pedalen dat vanaf 2026 in productie genomen moet worden. Alleen mogen er daarvan volgens de National Highway Traffic Safety Administration jaarlijks slechts 2500 worden ingezet onder verleende vrijstelling. Dat staat massaproductie in de weg.
Lees ook: Elon Musk wil alle robotaxi’s passeren met de Tesla Cybercab, gaat dat wel lukken?
Musk deed al eerder pogingen om dat aantal naar 100.000 stuks te verhogen. Waar die eerder jammerlijk mislukten, lijkt hij nu goed nieuws te krijgen. Het laten vieren van de teugels voor zelfrijdende auto wordt een topprioriteit voor het ministerie van transport, meldt Bloomberg. ‘Wat trouwens wel bijzonder is’, zegt Manusama. ‘Omdat de Republikeinen, ook Trump, in het verleden fel tegen EV’s waren.’
Manusama ziet een ‘broligarchie’ ontstaan. Hij maakt de vergelijking met de Gilded Age, een periode waarin miljardairs als J.P. Morgan, Andrew Carnegie, John D. Rockefeller en Cornelius Vanderbilt – de zogenaamde robber barons – een stevige stempel op het overheidsbeleid drukten.
‘Dat heeft mede aan de basis gestaan van de grote ongelijkheid in Amerika nu’, zegt hij. ‘Die kloof kan onder Trump alleen maar groter worden. Bij zijn belastingplannen zijn het vooral de 5 procent rijkste Amerikanen die erop vooruitgaan.’
Iemand die in elk geval al rijker is geworden door Trumps herverkiezing, is Musk zelf. Na de verkiezingswinst piekten de aandelen van elektrische autofabrikant Tesla. In één dag nam zijn fortuin met 26 miljard dollar toe.
Privatisering van het buitenlandbeleid
Nog gevaarlijker is dat het bedrijfsleven zich dankzij de connectie met het Witte Huis direct kan mengen in geopolitieke conflicten. Iets wat Musk overigens al doet; volgens The Guardian voert hij al twee jaar lang telefoongesprekken met Vladimir Poetin.
De Russische president zou Musk hebben gevraagd om zijn satelliet-communicatiedienst Starlink niet boven Taiwan te activeren, als gunst aan de Chinese president Xi Jinping. Dat systeem speelt ook een cruciale rol in de oorlog in Oekraïne.
Journalist Hans Klis noemt het de ‘privatisering van het buitenlandbeleid’. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben, zegt hij. ‘Het betekent dat de stabiliteit van de internationale gemeenschap afneemt.’
‘Ik denk dat Europa zich enorme zorgen moet gaan maken over wat dit voor de situatie in Oekraïne betekent’, voegt Manusama toe. ‘Stel dat Musk, met zijn telefoontjes naar Poetin, Trump gaat influisteren om gewoon te stoppen met die oorlog. Dat is toch al de tendens binnen de aanstaande regering. Van Tulsi Gabbard, die hoofd inlichtingendienst wordt, weten we bijvoorbeeld dat ze pro-Poetin is.’
Mot bij het vuur
De vraag is wel hoelang de bromance tussen Musk en Trump standhoudt. Twee mannen met een Messiascomplex, zeggen deskundigen, die allebei nogal overtuigd zijn van hun eigen uitzonderlijkheid. Voor zulke ego’s is het sowieso ingewikkeld om het podium te delen. Klis denkt dat de liefde op een gegeven moment wel zal bekoelen.
‘Vertrouwelingen van Trump kunnen van de ene op de andere dag persona non grata worden’, zegt hij. ‘Dat hebben we tijdens zijn vorige ambtsperiode gezien met voormalig chef-strateeg Steve Bannon. Die werd op een gegeven moment gezien als de geheime macht achter de troon en viel daardoor uit de gratie. Musk wordt al vergeleken met een mot die te dicht bij het vuur vliegt. Zodra Trump het gevoel krijgt dat Musk machtiger wordt dan hij of geld aan hem verdient, kan die relatie heel snel verzuren.’
Lees ook: ‘Ik gun Elon Musk echt andere vrienden’
