Afas draait uitstekend. Op een omzet van 325 miljoen euro werd vorig jaar 127 miljoen euro winst gemaakt, een marge waar de meeste ondernemers alleen van kunnen dromen.
Het bedrijf doneerde al circa 3 procent van zijn omzet aan een eigen goededoelenstichting Afas Foundation. De families achter het bedrijf, ooit opgericht door Piet Mars en Ton van der Veldt, hadden elk hun eigen stichting waarmee ze zich inzetten voor de wereld. Nu zetten ze een bijzondere nieuwe stap. ‘We baalden al een tijdje van de periodieke schenkingen waarop je je van de fiscus moet vastleggen als je grotere bedragen wilt weggeven’, vertelt ceo Bas van der Veldt. ‘We wilden flexibeler zijn in onze donaties.’ En dat laatste is nu geregeld.
30 procent Afas-aandelen naar goede doelen
De Afas-eigenaren dragen 30 procent van hun aandelen over aan de stichtingen Contribute en Pharus, die (deels) worden bestuurd door de families. ‘We waren het er heel snel over eens’, zegt Van der Veldt.
Volgens hem is het ‘echt significant’ wat nu naar stichtingen gaat. ‘Ook blijft er voldoende over voor de aandeelhouders om in de toekomst flexibel te zijn, als we een grote som opzij moeten zetten voor een pand of een sponsorschap.’ Of een grote overname, bijvoorbeeld? ‘Nee, grote overnames, daar zijn we niet zo van.’
De stichtingen krijgen geen stemrecht, maar zullen als aandeelhouders jaarlijks dividend ontvangen, naar verwachting zo’n 20 miljoen euro per jaar. ‘Dat is pakweg drie keer zoveel als we tot nu toe konden weggeven.’ Dat komt naast de 10 miljoen die jaarlijks naar de Afas Foundation zal blijven gaan.
Volgens analisten vertegenwoordigen de aandelen een waarde van meer dan 600 miljoen euro. ‘Maar dat vermogen is niet het punt. Daar kun je niks mee, want het bestaat alleen op papier. Terwijl: dat dividend, dat gaat over honderden miljoenen de komende jaren.’
‘Als het je goed gaat, moet je ook delen’
Het is geen onderdeel van de beslissing geweest, zegt Van der Veldt, maar het nieuwe politieke klimaat speelde wel in het achterhoofd mee. ‘We hebben in Nederland gekozen voor een vrij bijzonder rechtssysteem, dat flink snoeit in allerlei mooie dingen die we zouden moeten doen in het buitenland. Daarom is het extra mooi juist nu deze stap te zetten: we nemen onze verantwoordelijkheid. Als het je goed gaat, moet je ook delen.’
De stichtingen bestaan al veel langer en hebben al verschillende projecten gesteund. Zo werden menstruatiecups uitgedeeld in Afrika, waardoor meisjes vaker naar school kunnen gaan. Van der Veldt: ‘Empowerment van vrouwen en meisjes in Afrika vinden we belangrijk. Seksueel geweld in Afrika is een diepgeworteld probleem waar echt iets aan moet gebeuren.’
Ook is met geld van de stichtingen door het Wereld Natuur Fonds een natuurgebied ‘ter grootte van Gelderland’ aangekocht in Kazachstan voor de herintroductie van tijgers.
Andere ondernemers inspireren
De actie van Afas staat niet op zichzelf, maar is zeldzaam in Nederland. In het buitenland ging Patagonia-oprichter Yvon Chouinard nog een stap verder: de Canadees schonk in 2022 zijn hele bedrijf aan een goed doel. Sindsdien wordt Patagonia wereldwijd aangehaald als voorbeeld van hoe het ook kan.
Lees ook: Net zo activistisch worden als Patagonia? 5 lessen voor ondernemers
Wil Van der Veldt in eigen land andere ondernemers inspireren? ‘Ja, natuurlijk! Ik krijg massaal positieve reacties van ondernemers. Sowieso spelen onze stichtingen elk jaar wel een paar initiatieven door aan andere ondernemers die iets willen steunen.’
Het hoeft volgens Van der Veldt ook niet altijd om miljoenen te gaan. ‘Gelukkig heeft Nederland veel mkb-bedrijven. Daar moeten de goede doelen het ook van hebben, als ik kijk naar sommige grote bedrijven en hoe weinig die van hun winst weggeven. En dan toch heel trots zijn. Tja, hun aandeelhouders, en daaronder zitten ook de pensioenfondsen bij, willen dividend zien. Ze zitten er vooral in voor zichzelf, niet om de wereld beter te maken.’
Geen klantenkorting uit de winst
Als aandeelhouders hebben de Afas-families het zo goed, dat ze een derde van hun vermogen kunnen weggeven. Maar hoe zit het met die andere stakeholder, de klant? Zouden de prijzen niet omlaag kunnen bij zulke winstmarges?
‘Die vraag krijg ik inderdaad af en toe van klanten. Maar we opereren in een stevig concurrerende markt met 300 boekhoudpakketten. Als we geen value for money leveren, hadden onze klanten ons allang eruit gekieperd. Onze resultaten zijn het gevolg van een dondersgoed pakket plus dienstverlening en het feit dat we een bedrijf zijn met een hart.’
Dat valt niet te onderschatten, zegt Van der Veldt. De vrijgevigheid van Afas spreekt klanten aan, en zeker ook werknemers die graag bij een bedrijf met purpose werken. Zo is iets wat de families bij de start van hun bedrijf stil hielden een strategisch voordeel geworden. ‘We wilden ons in de beginjaren niet schuldig maken aan borstklopperij, tot op een gegeven moment steeds vaker de vraag kwam: het gaat zo ontzettend goed daar, waarom doen jullie niets aan goede doelen? Sindsdien zijn we daar transparant over.’
Vierdaagse werkweek maakt productiever
Kort geleden speelde Van der Veldt zich nog in de kijker met een andere zet die zijn bedrijf deed met het oog op de te verwachten productiviteitsgroei dankzij AI maar ook om iets terug te geven aan de werknemers. Afas voerde dit jaar een vierdaagse werkweek in, met behoud van salaris. Elke vrijdag is ‘ontwikkeldag’ voor alle collega’s. Inclusief de ceo.
‘Het voordeel is dat er minder binnenkomt die dag’, zegt Van der Veldt. ‘Ik doe wel een paar uurtjes de laptop open en als er iets speelt bij klanten, zijn we er gewoon.’
Lees ook: Elke vrijdag betaald vrij, dat is vanaf 2025 de standaard bij Afas: ‘Dat geeft echte rust’
Na vier van die korte werkweken is hij niet ontevreden. ‘Ik heb ze zelf, enigszins gespreid, aan mezelf en de ontwikkeling om me heen kunnen besteden. En ik zie voorzichtig bewijs van wat we vooraf al vermoedden: onze mensen worden juist productiever. Ik ben alleen nog niet toegekomen aan gitaarspelen.’
Einde geefregeling raakt steward owned-bedrijven
De timing van de Afas-actie is niet helemaal willekeurig. In 2024 bestond nog de regeling ‘geven uit de vennootschap’, die per 1 januari 2025 alweer is afgeschaft. Een gift als die van de families Mars en Van der Veldt wordt voortaan weer beschouwd als een gewone winstuitkering, waarover 31 procent dividendbelasting moet worden betaald.
Van der Veldt. ‘Als we dat nu zouden willen doen, zouden we honderden miljoenen euro’s belasting moeten betalen. Dat geld hebben we niet. Daarom zouden we aandelen moeten verkopen en dat willen we niet.’
Het is niet alleen jammer voor ondernemers die aandelen willen schenken, de afschaffing van de geefregeling door het kabinet-Schoof maakt het ook lastiger om een bedrijf om te zetten in een steward-owned vennootschap. Ook daarbij worden de aandelen geschonken aan een stichting met een maatschappelijke doelstelling. Gijsbert Koren, die zich met We Are Stewards inzet voor die nieuwe vorm van eigenaarschap, heeft daarover alarm geslagen rond de behandeling van het nieuwe belastingplan.
‘Helaas heeft een motie om een uitzondering te maken voor steward ownership het niet gehaald’, zegt Koren. En inderdaad, het is vorig jaar druk geweest bij notarissen die een aandelenoverdracht moesten regelen zonder schenkbelasting. ‘We zaten zelf letterlijk op 31 december met een klant bij de notaris.’
Telecombedrijf Voys is een bekend voorbeeld van een bedrijf dat vorig jaar steward-owned werd, net als groenvoorzieningsbedrijf Donker Groep en pompoenkweker De Terp. ‘Er zit nog altijd een stijgende lijn in het aantal bedrijven dat steward-owned wordt. Voor startups is het goed te doen, en ook voor de wat kleinere bedrijven. Maar als het gaat over ondernemingen die al langer bestaan en een grote waarde hebben, is het dit jaar weer een stuk lastiger geworden om het te regelen.’
Lees ook: 6 misverstanden over steward ownership: ‘Winst maken is wel degelijk mooi en relevant’
