Wie is de oprichter?
Aan de basis van het imperium-Berlusconi staat natuurlijk Berlusconi zelf. Het Amerikaanse zakenblad Forbes schatte in 2010 het vermogen van Berlusconi op 9 miljard dollar (in 2009 nog 6,5 miljard dollar). De paraplu waaronder de zaakjes van de derde rijkste man van Italië valt, heet Fininvest. Dit mediabedrijf werd in 1978 door de premier opgericht, nadat hij eerst carrière maakte als vastgoedman in Milaan. Deze ‘Harry Mens op steroïde’ hield in 2009 alleen al 173 miljoen euro onder de streep over met Fininvest.
Met deze financiële holding, waarvan het eigendomsrecht weer is verdeeld over tientallen kleinere Berlusconi-bv’s, is hij onder meer grootaandeelhouder van de beursgenoteerde bank Mediolanum, de uitgeverij Arnoldo Mondadori Editore, filmproducent Medusa en eigenaar van de voetbalclub AC Milan. Ook heeft hij nog steeds een groot belang in het door hem opgerichte Mediaset. Dit tv-bedrijf is ook medeigenaar van Endemol.
Hoe veranderde zijn product de markt?
Net als in andere landen hadden de staatsomroepen in Italië een ijzeren greep op de tv-markt. Zenders als Rai Uno konden jaren achterover leunen totdat Berlusconi begin jaren tachtig een lokale tv-zender omtoverde tot het nationale Canal 5. Vervolgens speelde hij andere commerciële nieuwkomers tegen elkaar uit en wist hij met nieuwe zenders als Italia 1 en Rete 4 het staatsmonopolie definitief te doorbreken. Vanaf de jaren negentig slaagde Berlusconi er in om de verschillende onderdelen van Mediaset aan elkaar te knopen en sindsdien beheerst hij de hele keten in de televisie-industrie.
Of het nu helemaal goed is, valt over te twisten, maar los van zijn succesvolle aanval op de staatsomroepen, heeft Berlusconi ook de politieke cultuur in Italië een flinke opdonder gegeven. Politiek en economie zijn altijd sterk met elkaar verweven geweest. In de decennia na de Tweede Wereldoorlog domineerden de socialistische partijen en de vakbonden. Kabinetten hielden gemiddeld genomen alleen net zolang stand als de huidige buitenechtelijke avontuurtjes van Berlusconi. De 74-jarige vrouwengek, in 2008 voor derde maal tot premier gekozen, heeft gezorgd voor liberalisering en een machtsverschuiving richting het grootbedrijf. Je zou kunnen zeggen dat onder hem de bv-Italië is uitgevonden.
Hoe staat het er nu voor?
Fraude, omkoping, valsheid in geschrifte, de waslijst aan corruptieaanklachten tegen hem is groot. Opmerkelijk is hoe de man toch steeds weer iedere beschamende affaire te boven weet te komen. Toch is de huidige Ruby-gate misschien net een affaire te veel. Il Cavaliere (De Ridder) heeft zijn premierschap de laatste jaren op schaamteloze wijze ingezet om strafrechtelijke vervolging te ontlopen.
Hij moet zich vandaag echter verantwoorden voor vermeende betaalde seks met de minderjarige Karima El Mahroug (bijnaam Ruby de Hartenbreker). Ze was zeventien toen ze in de villa buiten Millaan op een van zijn bunga bunga-feestjes als escortmeisje optrad. Berlusconi ontkent alles. Onder meer acteur/Nespressoman George Clooney moet als getuige verschijnen. Hij was volgens Mahroug ook op het feestje aanwezig. Het kan de premier een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar opleveren. Er hangt hem echter ook een zwaardere beschuldiging van ambtsmisbruik boven het hoofd. De zaak kwam vorig jaar namelijk aan licht nadat de premier uit het Marokkaanse meisje uit de cel probeerde te krijgen – ze was opgepakt voor winkeldiefstal. Hiervoor kan hij een gevangenisstraf tot 12 jaar krijgen. Wordt vervolgd dus.
Dit is het achtste deel in een serie over de sleutelmomenten van multinationals: wat maakt hun aanpak en bussinesmodel onderscheidend?
