Dachten wij vorige maand nog dat Facebook’s cryptomunt de GlobalCoin zou heten, uiteindelijk koos de social media-boer voor de naam libra. De cocktail blijft hetzelfde; hij moet volgend jaar gelanceerd worden, en een blik prominente multinationals doet mee: van Vodafone tot Uber en Spotify.
Het libra-effect deed de koers van de al bijna doodverklaarde mede-cryptomunt bitcoin zelfs weer even opleven tot rond de 13.000 dollar. Ook al betekent de aankondiging van de libra dat de bitcoin er een monetaire concurrent bij krijgt, het effect werd als positief uitgelegd: de libra zou de massa immers richting crypto duwen, en daarmee de potentiële markt van de bitcoin vergroten.
Bitcoin is inmiddels alweer ruim 3.000 dollar in waarde gezakt en is nu nog ‘maar’ afgerond 9.500 dollar waard. De koersval van deze – overigens zeer volatiele – digimunt wordt door analisten hoofdzakelijk verklaard door het negatieve sentiment van de libra. Sinds de aankondiging lijken wereldleiders in de rij te staan om kritiek te leveren op de aangekondigde cryptomunt van Mark Zuckerberg. En dat terwijl Facebook bij lange na niet de eerste private partij is die een cryptomuntje lanceert. Ter illustratie: de lancering van Burger King’s Whoppercoin ging vrijwel geruisloos voorbij.
Wat de libra daarentegen tot een uniek punt van politieke kritiek maakt, is zijn grote potentie. Was de Whoppercoin vooral een spaarprogramma waarmee Russische klanten extra hamburgers konden verdienen – een gimmick, de libra is opgezet als wereldwijd betaalmiddel voor iedereen. Of in ieder geval voor alle 2,4 miljard Facebook-, Instagram- en WhatsApp-gebruikers. En wel ja: óók voor alle gebruikers van Uber, Spotify, Mastercard en de 25 andere partners.
Facebook zou hierdoor als private partij te veel financiële macht in handen krijgen, is de vrees van een steeds prominentere groep critici. Onder hen bevinden zich prominente wereldleiders zoals de Franse premier Emmanuel Macron en zelfs de Amerikaanse president Donald Trump, zelf een zakenman, die doorgaans pro-bedrijfsleven is. “Als Facebook en andere bedrijven een bank willen worden, moeten ze maar een bankvergunning aanvragen”, tweette Trump er recent over. De libra zou potentieel een eenvoudig gereedschap zijn voor witwaspraktijken, luidt een deel van de kritiek.
Ook lijken critici bang te zijn dat Facebook een soort WeChat wordt. Het Chinese WeChat is alles-in-één: een social media-platform, een bank en een app om vervoer mee te regelen of eten mee te bestellen. De Chinese Communistische Partij wordt ervan beschuldigd de app te gebruiken om de burgers naar zijn pijpen te laten dansen.
Gedecentraliseerde macht
Facebook zelf kan hier tegenover stellen dat de macht over diens aangekondigde muntje gedecentraliseerd zal zijn. Een groep van honderd leden moet toezicht houden op de achterliggende blockchain van de libra. Zowel financiële bedrijven, organisaties als non-profits moeten in de libra-raad komen te zitten.
Leden betalen 10 miljoen dollar om aan te schuiven en dat geld wordt weer gestoken in het subsidiëren van nieuwe gebruikers. Hiermee moet Facebook hopen het ‘klantenbestand’ op Silicon Valleyaanse snelheid te laten groeien. Nu is een instapbedrag van 10 miljoen dollar nogal wat, dus de ‘gedecentraliseerde’ macht zal vermoedelijk alleen bij de superrijken komen te liggen. Hoe Facebook desondanks non-profits wil aantrekken, blijft een raadsel.
Stabiele koers
Een ander argument dat Facebook in de strijd kan gooien, is het feit dat de libra een zogeheten stable coin wordt: een cryptomunt waarvan de waarde wordt gekoppeld aan andere valuta, zoals de dollar en de euro. Hierdoor voorkomt Facebook dat zijn cryptomunt net als bitcoin en consorten een hoge volatiliteit krijgt en de koers extreem afhankelijk wordt van de grillen van de nieuwsdag. Dat is zonder meer positief te noemen; niemand omarmt een munt die dagelijks fors van waarde kan veranderen.
Ook op het gebied van energieconsumptie is de libra veelbelovend, zo meldt althans The Economist: kost een transactie van een bitcoin 1.000 kWh aan energie, libra-transacties zouden niet meer energie moeten kosten dan die van creditcards.
Derdewereld-marketing
Mark Zuckerberg probeert zijn munt verder te vermarkten door te stellen dat het zijn missie is om transacties in derdewereldlanden te vergemakkelijken. In bepaalde Afrikaanse landen hebben veel burgers geen bankaccount. Geef je deze mensen een alternatieve betaalwijze, dan kan hun welvaart toenemen, gaat het idee. Vergezocht is dit idee niet: het is iets waar de Nederlandse impact-startup Moyee Coffee ook aan werkt middels een blockchain-project.
Is Moyee echter een impactbedrijf pur sang, Facebook is een op winstmaximalisatie gerichte multinational die een rits massaschandalen op zijn conto heeft. Het bedrijf kreeg deze week nog een miljardenboete wegens ernstige privacyschendingen. De motieven van Zuckerberg over de derdewereld lijken dan ook vooral een verkooppraatje voor de uitbouw van zijn eigen bedrijf te zijn, waar hij een financiële component aan toe hoopt te voegen – we hebben weer een schoolvoorbeeld van woke-washing te pakken.
En dat brengt ons op de reden dat uitgerekend politici en prominente bestuurders zich tegen de libra keren: zij zijn bang dat hun macht afneemt zodra Facebook taartpunten van hun monetaire systeem afsnijdt. Politici financieren hun plannen met geld van hun banken. Kaapt Facebook dit, zo lijkt men te vrezen, dan gaat de social media-gigant op de stoel van de verkozen volksvertegenwoordigers zitten. Er zit wat in: in feite zou de libra een zeer effectief middel kunnen zijn om de libertarische droom van sommige Silicon Valley-ondernemers te doen uitkomen: het disrupten van de politiek.
Politieke afkeer
Tot dusver zorgt het er echter voor dat politici zich verenigen in hun afkeer van de libra. Zoals gezegd, zijn tegenpolen Trump en Macron beiden kritisch over de munt. Frankrijk wil de libra niet erkennen, en de Amerikaanse Democraten werken zelfs aan een wet om de libra te verbieden, de zogeheten Keep Big Tech Out Of Finance Act. Ook landen als Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn kritisch en de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Jerome Powell haalt zijn neus op voor de munt. De libra staat zelfs bovenaan de lijst van onderwerpen van de G7-top deze week.
Tel daar nog eens de flinke opmars in de peilingen bij op van de links-kapitalistische presidentskandidaat Elisabeth Warren en Facebook mag zich zelfs achter de oren gaan krabben. Democraat Warren wil helemaal geen libra: zij wil grote techbedrijven zoals Facebook juist opknippen, zodat hun macht kleiner wordt.
Of de libra er überhaupt zal komen, is dus nog lang niet zeker. Vooralsnog weet de munt politici, van links tot rechts, te verenigen in hun gezamenlijke strijd tegen de Zuckerberg-munt. In tijden van politieke polarisering kunnen we dat gerust zien als een verdienste van het Facebook-project.
Foto: Getty.
