Wat zijn de meest veelbelovende groeimarkten in 2025?
Hilde Roothart, trendwatcher bij Trendslator: “In Nederland slaat de vergrijzing toe, dus je kan denken aan de productie van rollators, maar ook allerlei voedingssupplementen die werknemers op de been moeten houden als ze opeens tot hun zeventigste door moeten werken vanwege de afkalvende pensioenvoorzieningen. Op MKB-niveau zie ik veel kansen voor bedrijven die inspelen op de toenemende culturele verscheidenheid in Nederland. De Turkse markt in Doetinchem, Poolse winkels op Terschelling. En natuurlijk moeten we meer inspelen op de grote stroom toeristen die uit de nieuwe economieën op gang komt. Mensen vertellen weleens dat ze bang zijn dat het hopeloos achterlopende Europa verandert in een soort openluchtmuseum, maar daar liggen ook voldoende kansen. De vrijetijdssector zal naar mijn verwachting fors gaan groeien.”
Futurist Marcel Bullinga: “De toekomst is een consumentenparadijs en een slagveld voor producenten. Transparantie en focus op klantbehoefte zijn ingebed in het businessmodel van alle lokale nieuwkomers. Dat is namelijk hun competitive advantage is ten opzichte van de bekende global players. In 2025 is de wereld vooral gericht op lokale productie en consumptie. In de rijke landen hebben we te maken met krimp en vergrijzing; in de opkomende economieën met groei en verjonging. Natuurlijke grondstoffen en energie (immens schaars tegen die tijd) worden langzaam vervangen door nanotechnologisch gefabriceerd spul.
Uiteraard verwacht ik enorme groei van alle branches waarin technologie een hoofdrol speelt. Zorgtechnologie bijvoorbeeld gaat de kloof dichten tussen vraag en aanbod aan zorg in een vergrijzende samenleving. Zorgtaken die relatief simpel, routinematige of diagnostisch zijn worden door en bij de patiënt zelf verricht. Ten tweede zie ik grote kansen voor branches waarin het omgaan met kennis en keuzestress een hoofdrol speelt. We zullen heel veel nieuwe intermediairen zien ontstaan op deze twee punten. Als laatste groeibranche kan ik niet om de energiebranche heen. Olie is gif, en de oliecrisis wordt opgelost door een hoeveelheid global R&D- en businessinnovatie waar je helemaal koud van wordt. We gaan toe naar transportloze energie.”
Paul Ostendorf is fututoloog bij Neoversum: “Alle vormen van technologie worden uiteraard steeds belangrijker. Ikzelf vind de ontwikkelingen op de informatiemarkt erg interessant. Dankzij Google ligt de wereld aan je voeten, maar het probleem is dat je met een beetje zoekvraag al snel honderdduizend hits genereert. De kwaliteit van al die informatie is onzeker, net als bijvoorbeeld bij Wikipedia. Zoek bijvoorbeeld eens op het web op hoeveel water het menselijke lichaam bevat, bekijk de eerste twintig hits en je krijgt een antwoord dat varieert van veertig tot meer dan negentig procent. Wanneer het een meer complexe vraag betreft, heb je daar een gespecialiseerde kennisbron voor nodig. Een persoon of instantie die weet hoe het zit of in ieder geval waar het juiste antwoord verkregen kan worden. Voor deze bron, die ik platgezegd de kennismakelaar noem, voorzie ik een belangrijke toekomst.”
-nextpage-
Veranderen de zakelijke en persoonlijke kwaliteiten waaraan een succesvol ondernemer moet voldoen?
H “Jazeker! Ik heb nu nog vaak te maken met bedrijven die heel erg denken en werken vanuit de beheersingsfilosofie. Ik vind dat heel erg kennis uit de twintigste eeuw, eigenlijk stammend uit eind negentiende eeuw. Zo van: “we moeten alles efficiënter en goedkoper doen, kostenbeheersing en maximalisatie en schaalvergroting leveren meer op.” Vandaar dat we nu ook een enorme kudde managers hebben die alles moeten organiseren. Ik denk dat dat voor de komende tijd niet de belangrijkste succesfacturen zijn. Sterker nog, als je teveel blijft beheersen, kom je niet vooruit. We zien dat eigenlijk al aan onze huidige economie, die helemaal is gestold. Dus worden zachte eigenschappen als creativiteit en inlevingsvermogen steeds belangrijker.”
M “Niet wezenlijk. Onveranderd zijn de oude klassieke toppers als doorzettingsvermogen en crisisbestendigheid. Nog belangrijker worden beleefdheid en respectvol omgaan met andere culturen – maar zonder die slaafs te kopiëren! Eer je eigen Westerse cultuur en fatsoensnormen en handel ernaar. Verder: een besef hebben van global en local tegelijkertijd. Je mentale flexibiliteit kunnen vertalen naar een productie- en beslissingsproces waardoor je organisatie zeer snel kan meebewegen met de veranderingen. Weten te innoveren door de massa in te schakelen.”
P “In essentie zie ik de ondernemer niet veranderen. De drive om iets te bereiken, het zien van een gat in de markt, het onwankelbare geloof in je product en je eigen kunnen, dat zijn de kwaliteiten waar goed ondernemerschap om draait. Dat was honderd jaar geleden zo, dat is nu zo en dat is in 2025 nog steeds zo. Wat wel steeds moeilijker wordt is om als ondernemer iets te bereiken. We zijn zo ver doorgeschoten in onze hoeveelheid kennis dat het buitengewoon moeilijk wordt iets totaal nieuws – zeg maar de nieuwe paperclip – op de markt te zetten. Dus je moet een behoorlijke hoeveelheid creativiteit, kennis en inzicht hebben om daadwerkelijk iets succesvols te introduceren. Het gemiddelde opleidingsniveau van de succesvolle ondernemer zal dus steeds verder stijgen. ‘Van krantenjongen tot mediamagnaat’-verhalen zullen steeds zeldzamer worden.“
-nextpage-
Hoe netwerken succesvolle ondernemers over zeventien jaar?
H “Je ziet momenteel een enorme opkomst van zakelijke online communities zoals LinkedIn. Dat biedt natuurlijk mogelijkheden, maar ik voorspel wel dat de behoefte aan meer zintuiglijk contact weer gaat toenemen. Het moet meer voelen, proeven en ruiken worden; je moet de emoties ermee kunnen overdragen en dus gaat de technologie daar over zeventien jaar allerlei nieuwe mogelijkheden voor bieden. Overigens hoef je die dan niet meer met het toetsenbord te bedienen, want de benodigde technologie zal steeds meer in onze dagelijkse omgeving worden verwerkt en proactief reageren op onze behoeftes. Bijvoorbeeld door nieuwe zakelijke contacten te introduceren die op een of andere wijze aansluiten bij de bedrijfsmatige activiteiten van dat moment.”
M “Nog steeds fysiek, maar veel meer virtueel dan nu. Dat netwerk gebruik je niet alleen voor gezellige zakenlunches, maar vooral om je producten en diensten mee te innoveren. Het stand-alone bedrijf is Uit, het netwerkbedrijf is In. Er zal veel meer worden samengewerkt in ketens dan nu; precompetitief is In, maar hypercompetitief ook.”
P “Ik verwacht de komende jaren een flinke netwerk-push, mede dankzij de snelle opkomst van mobile internet devices: draagbare computers met de afmeting van een Blackberry of iets groter. Daarbij komt de ontwikkeling van web 3.0, waarbij een zoekmachine niet alleen op woorden zoekt maar ook in staat is de achtergrond of betekenis van jouw zoekvraag te doorgronden, waardoor het systeem proactief kan reageren op de behoeften van de ondernemer. Als je dit intelligente systeem koppelt aan het werkproces en online communities als LinkedIn, krijg je dus een computer die uit zichzelf bepaalde connecties voorstelt die je kunnen helpen met de klus waar je aan werkt. Qua netwerken gaat er zo dus een wereld aan mogelijkheden voor ons open.”
-nextpage-
Verandert de rol van Nederland in het internationale zakenverkeer?
H “Ik heb daar eerlijk gezegd wat bange voorgevoelens over. Je hebt nu al die discussie over het ontbreken van de onze handelsgeest, de VOC-mentaliteit. Die zie je nu veel meer in de landen die nog wat te winnen hebben. Wij Nederlanders zijn verwende mensen, we hebben alles al. Wellicht groeit nu even het idee dat we alles kwijtraken, maar dat valt allemaal wel mee. We hebben vakantie, we hebben atv-dagen, zwangerschapsverlof en weet ik veel wat. Helaas zorgt dat voor een wat volgevreten gevoel dat Nederland in het internationale zakenverkeer meer achterstand gaat oplopen. Aan de andere kant hoop ik dat onze teruglopende honger naar materiële welvaart gaat resulteren in spirituele groei die op haar beurt weer leidt tot verregaande ontwikkeling van de ‘zachte’ persoonlijke kwaliteiten waar ik het eerder al over had. Daar liggen onze kansen.”
M “Ja. Nederland Distributieland is over en uit. We moeten het globale centrum worden van virtuele in plaats van fysieke mobiliteit. Daarnaast moeten we onze traditioneel sterke positie in financiën en handel transformeren naar de volgende fase, die van transparantie. We moeten het mondiale centrum worden van werkelijk financieel toezicht door de ontwikkeling van transparant geld, transparante aandelen en transparante hypotheken. Zo voorkomen we de volgende kredietcrisis. Daarnaast gaan we de rest van de wereld vertellen hoe ze moeten leven in dichtbevolkte gebieden. En we exporteren onze intelligente dijken.”
P “Nederland is in 2025 volslagen onbelangrijk. Dat bedoel ik ook zo hard als ik het zeg. Landen zijn niet meer dan lijntjes op landkaarten en beperkingen in iemands denken. De wereld is in feite grenzeloos geworden door internationalisering en de vloeibaarheid van zaken als kennis en arbeid. Als je de pech hebt in een omgeving te zitten waar weinig infrastructuur is, waar weinig aan ict gedaan is, dus waar het veel moeilijker is aan kennis te komen, dan kom je daar steeds moeilijker uit. Koppel dat aan de steeds hogere opleidingseisen voor ondernemers en je begrijpt dat het kennisgat tussen arm en rijk steeds groter wordt.”
-nextpage-
Hoe gaan we in 2025 om met verkeer en vervoer?
H “Onze huidige fileproblemen laten zich heel moeilijk oplossen. Ik denk daarom dat de ontwikkeling van lokale en kleinschalig diensten zeer belangrijk gaat worden. Neem een nieuwe supermarktketen als Marqt, dat nu al vrijwel al zijn producten uit de directe omgeving haalt. Dat betekent ook dat we niet meer de hele wereld overvliegen, ook al omdat dat qua technologie niet meer nodig is.”
M “Niet! Als we de extrapolaties mogen geloven, staan we in 2025 met z’n allen stil. Hoe verslaan we die toekomst? Ofwel door een gigadepressie die ons terugbrengt naar een regionale economie, ofwel door de krimp van de bevolking in het Westen. Voor die twee scenario’s hoeven we niets te doen, die komen vanzelf op ons af. Het derde scenario vereist wel actie: de creatie van een groene, dat wil zeggen: transportloze economie. Waarbij we lokaal energie opwekken en lokaal producten en diensten als het ware uitprinten. Dat betekent: inzetten op technologie die dat mogelijk maakt, en op virtuele in plaats van fysieke mobiliteit.”
P “Het fileprobleem wordt teruggebracht met steeds autonomer functionerende auto’s en vrachtwagens. Een aantal duurdere modellen is nu al in staat zichzelf zonder enige bemoeienis van de bestuurder in te parkeren. In 2025 hoef je als bestuurder alleen nog maar je reisdoel in te voeren. Met het nieuwe Galileo, een civiel satellietnetwerk dat Europa ontwikkelt als alternatief het huidige Amerikaanse militaire GPS-systeem, rijdt je auto daar direct heen via de meest praktische route. Invoegen en achter elkaar rijden gaat met wiskundige precisie, waardoor we optimaal gebruik kunnen maken van het beschikbare wegdek en het aantal ongelukken drastisch wordt verminderd. Dankzij een Radio Frequency Identification (RFID)-tag weet hij ook nog precies waar er parkeerplaatsen vrij zijn op het moment dat jij arriveert. Verkeersborden en andere informatie langs de weg wordt afgeschaft, alles wat je moet weten verschijnt op het display voor je neus, boetes bij overtreding worden real time afgeschreven.”
-nextpage-
Welke nieuwe technologieën maken het leven van de ondernemer in 2025 makkelijker, productiever of bijvoorbeeld minder stressvol?
“Er wordt nu al veel gedaan aan DNA- en hersenonderzoek. Dat is nu nog onontgonnen terrein, waar we in de toekomst veel plezier van gaan hebben. Onder meer door hersentraining waarmee we onze hersencapaciteit veel beter kunnen gaan benutten. De evolutie van de menselijke soort komt daardoor in een snelkookpan terecht.”
M “Eigenlijk wordt alles makkelijker, van zakendoen tot het openen van je huisdeur. Dat is de essentie van de platte en transparante wereld waarin alles met alles verbonden is in realtime; niet alleen mensen maar ook dingen. Dan krijg je makkelijk kredieten en een vergunning, kun je sneller vertrouwen inschatten en geven, steek je makkelijker de grens over. En dat alles mondiaal. Tegelijkertijd geven de talloze nieuwe mogelijkheden en keuzes ook de ultieme keuzestress. Help wat moet ik kiezen? Het schiften en niet toelaten van informatie wordt, nog meer dan nu, de belangrijkste succesfactor. Op naar de onverdeelde aandacht en focus, weg met het multitasken!”
P “In essentie is maar de vraag of technologie het leven überhaupt makkelijker maakt. Ik heb eens het aantal arbeidsuren van 1800 tot nu onderzocht, en hoewel we geneigd zijn te denken dat technologie ons meer vrijheid geeft, zijn we niet of nauwelijks minder gaan werken. Tegelijk wordt het leven steeds gecompliceerder en levert het overrompelende aantal keuzemogelijkheden steeds meer stress op. Ik vrees dat je die ontwikkeling tot 2025 gewoon door kunt trekken.”
Tekst Arnoud Groot
