Deelstep-startups als Bird, Lime en Dott staan te trappelen om de Nederlandse markt op te gaan. Hun bedrijfsideeën komen in feite allen neer op hetzelfde: loos een aantal elektrische deelsteps in grote steden en laat gebruikers ze via een app ontgrendelen. Hoe langer zij op zo’n step sjezen, hoe meer geld er richting de kas van deze startups vloeit.
Scepsis bij de overheid is de reden dat Amsterdam en Rotterdam nog niet volgeplempt zijn met kleurrijke hipstersteps. Politici lijken bang te zijn voor een bierfiets-esk debacle, waarbij de veiligheid van weggebruikers bovendien in het geding zou zijn. Heeft de overheid een punt, of is dit behoudende onzin? Sprout zoekt het uit in Lissabon.
Reclamezuilen op wieltjes
Jawel, in Lissabon, want daar kun je door de deepsteps de stad niet meer zien, lijkt het wel. De hele stad is volgeplempt met deelsteps, van startups als Lime, Voi en Hive. Om nog enigszins orde op zaken te stellen, heeft de gemeente grote stickers op de grond geplakt, die parkeerplaatsen voor deelvoertuigen markeren, maar niemand die zich er aan lijkt te houden.
Voor gebruikers is zoiets handig: je kunt je step overal neerkwakken, om een stukje te lopen en op de volgende hoek van de straat alweer een nieuwe step te ontgrendelen. Nadeel aan dit model is dat het behoorlijk wat van de magie van het klassieke stadscentrum weghaalt als je overal reclamezuilen op wieltjes ziet staan.
Op een muurtje in het centrum staat met stift geschreven ‘fuck gentrification’; We kunnen ons voorstellen dat de lokale bevolking niet onverdeeld enthousiast is over op toeristen gerichte innovaties als die van de deelsteps. Toch, het moet gezegd: we zien ook genoeg Portugees ogende mensen op de steps voorbijrijden.
Stickers die aangeven dat je je steps er moet parkeren: niemand die zich daaraan houdt.
De weg op
Na een paar dagen aan een perstrip in Lissabon te hebben deelgenomen – waarover spoedig meer op Sprout – hebben wij een paar vrije dagen over in de Portugese hoofdstad. We besluiten ons te storten op de wondere wereld van de deelsteps. We downloaden de app van aanbieder Lime en gaan de weg op met de deepsteps.
Het werkt heel eenvoudig: je voegt je creditkaartgegevens toe aan de app, scant ermee de QR-code op een step en je ontgrendelt hem direct. Een paar keer steppen en je kunt – elektrisch – gas geven. Evenwicht houden is gemakkelijk, zolang je maar met twee handen het stuur blijft vasthouden. Als je van je step af wil, zet je hem gewoon via je app op slot en de teller stopt met lopen.
16 kilometer
In totaal rijden we 16 kilometer langs voornamelijk de kustlijn: over stukjes fietspad, zeer hobbelige steenpaadjes en – ach, ja – soms even een klein stukje over de autoweg heen. Mag eigenlijk niet, maar, zoals dat gaat: je doet het wel. Zo’n elektrische deelstep kan bijna 30 kilometer per uur, waarmee je vergelijkbaar bent met een auto in de tweede versnelling.
Lissabon heeft bepaald geen overdaad aan fietspaden. Je sjeest dus continu tussen voorbijgangers door op voetpaden. Af en toe kijken zij op, maar veel vaker lopen zij onverstoord door, alsof ze het fenomeen hier al volledig voor lief nemen. De stad is bovendien heuvelig. Rijd je steil naar boven, dan moet je soms extra vaart maken met je voeten. Ga je steil naar beneden, dan moet je flink afremmen. Zo niet, dan step je soms wel 50 kilometer per uur naar beneden. Een kleine hobbel in de weg kan dan potentieel een flink ongeluk veroorzaken.
Magische ervaring
De ervaring op een elektrische deelstep is niets minder dan magisch. We rijden met volle snelheid langs de weelderige kustlijn en zien de zon over het water schijnen, terwijl global warming zorgt voor 22 graden, dus zomer, in februari.
Maar goed, is dit gevaarlijk of niet? Zolang je hobbelige wegen mijdt en oplettend rijdt, valt het in de praktijk wel mee in de Portugese hoofdstad. We steppen over immens drukke paadjes, maar kunnen voetgangers eenvoudig ontwijken door simpelweg minder te accelereren. We zien en beleven nul ongelukken.
Gegronde zorgen
Toch lijkt de vrees voor een veiligheidsdrama bij de Nederlandse overheid bepaald niet ongegrond. Om maar wat te noemen: je kunt in theorie compleet bezopen en stoned een step ontgrendelen en vervolgens bijna 30 kilometer per uur door een druk stadscentrum razen. Er is geen enkel programma in de app dat je moet doorlopen om te testen of je wel nuchter bent. Toeristen in een stad als Amsterdam zijn op de fiets, om het zacht uit te drukken, al niet de meest veilige weggebruikers. Op een veel snellere e-step kunnen zij na een paar biertjes zo eens tegen een peloton aan fietsers knallen.
Lissabon is bovendien geen echte fietsstad. Zoals gezegd, zijn er niet gek veel fietspaden. Fietsen is in Nederland echter net zo alledaags als ontbijten en de was doen, wat in steden als Amsterdam en Utrecht zorgt voor overvolle fietspaden. Voeg je hier ook nog eens een veelvoud aan snelle, veelal door toeristen bestuurde deelsteps aan toe, dan is dat vragen om ongelukken.
Nuchterheidstest
Wil je als overheid elektrische deelsteps de Nederlandse wegen op laten gaan (Rotterdam en Amsterdam kregen tot nu toe aanvragen van 5 spelers), dan lijkt het met het oog op de veiligheid verstandig om de snelheid van de steps verder te beperken en startups te verplichten gebruikers een nuchterheidstest te laten doen – bijvoorbeeld een snelheidstest, of een online proef om te zien of ze niet scheelkijken.
Om de verpretparkisering van de stad nog enigszins een halt toe te roepen, kun je besluiten om – net als bij deelfietsen in grote steden – bijvoorbeeld palen te stalleren waar gebruikers de steps tegenaan moeten plaatsen, willen ze dat de teller stopt met lopen. Ook kun je als overheid een maximum zetten op het totaal aantal steps in je stad en dat evenredig verdelen onder de aanbieders.
Het zijn allemaal wellicht weinig sexy klinkende regels die de gebruikerservaring van een deelstep belemmeren, maar ze zijn niet onbelangrijk. Een deelstepanarchie zoals in Lissabon naar de Nederlandse fietspaden exporteren, dat lijkt vragen om problemen.
Update: Amsterdam laat voorlopig geen elektrische deelsteps toe aan de publieke ruimte, bevestigt een woordvoerder van verantwoordelijke wethouder Sharon Dijksma tegenover Sprout. Hierover is eind 2018 overeenstemming bereikt in de gemeente. Mogelijk worden er de komende weken tijdens het behandelen van andere mobiliteitswetgeving uitzonderingen op deze regel gemaakt.
Lees ook:
Hoe twee Franse ondernemers binnen 4 maanden 20 miljoen euro ophaalden voor hun Nederlandse deelstepbedrijf
Deze 8 step-startups haalden de afgelopen drie maanden 300 miljoen op
