Slovenië
EU-lid Slovenië heeft één van de hoogste groeicijfers in de regio. Het land kenmerkt zich door zijn westerse oriëntatie: De manier waarop Sloveense relaties moeten worden benaderd, lijkt meer op die van landen als Duitsland en Oostenrijk dan op die van Centraal-Europese landen. In de financiële dienstverlening, milieu, energie, ICT en toerisme liggen kansen. Voor buitenlandse ondernemers is de ‘ons-kent-ons’-cultuur een mogelijke valkuil. Het is daarom slim om een Sloveen in te zetten om zaken te regelen en contacten te leggen. Tip: Visitekaartjes worden bij de eerste ontmoeting aan iedereen uitgedeeld die bij het gesprek betrokken is. Een ruime hoeveelheid visitekaartjes, tweetalig bedrukt, is geen overbodige luxe.
Kroatië
Kroatië is in de overgangsfase naar een openmarkteconomie. Vergeleken met de buurlanden en de nieuwe EU-lidstaten, die economisch 6 tot 10 procent groeien, is de Kroatische groei aan de lage kant. Sinds 2005 onderhandelt Kroatië met de EU over lidmaatschap. Voor ondernemers liggen de kansen in de relatief lage lonen, in de sectoren toerisme, groente en fruit, milieu. Valkuilen zijn de nog altijd slechte infrastructuur en betalingsproblemen. Opvallend: Het hebben van een goede relatie is in Kroatië op de lange termijn vaak meer waard dan een ondertekend contract.
Bosnië en Herzegovina
De markt van Bosnië-Herzegovina is kleinschalig. Er wordt hard gewerkt aan de creatie van één economisch gebied. De verschillende delen van het land, de federatie van Bosnië-Herzegovina, Republika Srpska en Brcko district, hebben nu nog eigen wetten en regelgeving, zoals op het gebied van belastingen. Er liggen kansen in de houtbewerking, voedselverwerking, aanleg van infrastructuur, milieu en water. Belangrijk om te weten: Met de oorlog nog vers in het geheugen staan de politieke verhoudingen op scherp. Daarom is het beter om geen uitspraken over politieke onderwerpen te doen.
Montenegro
Montenegro is pas een jaar onafhankelijk van Servië. Er liggen er kansen in toerisme, infrastructuur en het milieu. Er is een voorzichtig herstel van de lage technologische sectoren, zoals food, kleding, rubber, metaal en elektrische producten. Gecombineerd met de lage lonen kan dat aantrekkelijk zijn. Valkuilen in Montenegro zijn naast omslachtig betalingsverkeer het imago van het land.
Albanië
Albanië is één van de armste landen van Europa. Uit de communistische tijd zijn de textiel- en schoenenindustrie als belangrijke industrieën overgebleven. Lage loonkosten zijn vaak een reden om de productie naar Albanië over te brengen. Infrastructuur, water, energie en milieu, verwerkende industrie en toerisme zijn interessant. Belangrijke bedreiging is het betalingsrisico. Handig om te weten: Afdingen is volledig geaccepteerd in Albanië.
Griekenland
Griekenland kan een interessante afzetmarkt zijn, maar het is geen gemakkelijk land om zaken mee te doen. Er is nog steeds veel bureaucratie en een grote mate van ondoorzichtigheid, vooral bij de overheid. Daarnaast zijn er ook culturele verschillen waar bij het zakendoen rekening mee moet worden gehouden. Er moet een vertrouwensrelatie opgebouwd worden. Kansen liggen in toerisme, aardgas, vervoer en logistiek. Voor e-business is Griekenland niet geschikt: het land heeft de minste internetgebruikers van alle EU-landen (17 procent).
Macedonië
Macedonië kent een lage economische groei. Voor buitenlandse ondernemers is onder meer de textiel- en lichte metaalindustrie interessant, vanwege lage lonen en lage belastingen (inclusief belastingvrije zones). De overheid probeert de bureaucratie terug te dringen om het land aantrekkelijker te maken voor buitenlandse investeerders. Een nadeel is de onduidelijkheid over landbezit. Door de onteigening in de communistische tijd bestaat er nog altijd onenigheid over landeigendom.
Servië
In tegenstelling tot andere Midden- en Oost-Europese landen heeft Servië zich tijdens het communistische tijdperk op het westen georiënteerd. Dat is te merken aan de manier van zakendoen. Hierdoor zijn veel Servische zakenlieden bekend met de vrijemarkteconomie, westerse gewoonten en zakenpraktijk. Nederlandse bedrijven hebben hierdoor makkelijke marktpenetratie, maar de toegang is soms lastig vanwege ingewikkelde regelgeving. Veel sectoren zijn onderontwikkeld: Nederlandse bedrijven met speciale kennis kunnen Servische bedrijven upgraden, samenwerking is een mooie manier om de markt te betreden. Valkuilen zijn het imago van het land en de politieke situatie (Montenegro heeft zich afgesplitst, Kosovo is een provincie onder VN-bestuur). Tip: Investeer tijd en energie om persoonlijke relaties en vertrouwen op te bouwen. Ook zakenrelaties in Servië zijn gebaseerd op vertrouwen.
Bulgarije
Bulgarije is sinds dit jaar lid van de EU. Maar de Europese regels en wetten zijn nog niet allemaal doorgevoerd in de Bulgaarse wetgeving, wat tot verwarring en onduidelijkheid kan leiden. Het land biedt buitenlandse ondernemers een voordelige arbeidsmarkt, een goed investeringsklimaat, en een lage belastingdruk. Kansrijke sectoren zijn onder meer voeding, energie en milieu, kleding & textiel, ICT, infrastructuur en toerisme. Corruptie en ondoorzichtigheid van overheden zijn een veelgehoorde klacht. Daarnaast is er een tekort aan hoogopgeleid personeel en is de infrastructuur slecht. Wie succes wil boeken in Bulgarije: ga niet voor het grote, snelle geld, doe alles ‘wit’ en zorg voor een goede advocaat.
Roemenië
Roemenië is sinds dit jaar lid van de EU en werkt hard aan het invoeren van hervormingen en regel- en wetgeving, maar loopt volgens de EU achter. Vooral op het gebied van corruptiebestrijding, georganiseerde misdaad, voedselveiligheid en aanpassing van het rechtsstelsel heeft Roemenië nog niet het vereiste niveau gehaald. Voor buitenlandse ondernemers zijn onder meer de sectoren infrastructuur, bouw, milieu en ICT kansrijk. De meeste voorkomende problemen zijn de lange betalingstermijnen en de matige infrastructuur. Zorg dat afspraken zwart op wit staan. Soms geven gesprekspartners de indruk dat een beslissing genomen is, terwijl eerst nog met anderen moet worden gesproken.
Bron: EVD. Tenzij anders vermeld, zijn de genoemde gegevens over 2006. Meer weten over de Balkan? Lees de Balkanspecial in de nieuwste Sprout.
