Nog voordat de eerste consument een UMTS-telefoon heeft, hebben de telecombedrijven miljarden geïnvesteerd in de nieuwe technologie. Met diensten en spelletjes hopen ze deze investering terug te verdienen. Maar waarvoor is de consument bereid te betalen?
Het beeld dat Timo Ahomäki, directeur productontwikkeling van de Finse operator Sonera, schetst, klinkt als een ware nachtmerrie voor de mobiele telecombedrijven. "Het huidige 2G-systeem, gsm, is een gesloten systeem, dat wil zeggen dat alleen de operator diensten zoals voice-mail kan aanbieden. Bij 2,5G, zoals GPRS, komt er in feite een extra internetlaag bij. Iedereen kan daarop diensten aanbieden, maar nog steeds gebeurt er niets zonder de operator, want die controleert het netwerk. Bij 3G verliest de operator die controle. 3G is een open platform: iedereen kan er diensten op aanbieden zonder tussenkomst van de operator."
De derde generatie mobiele telefonie is met andere woorden een frontale botsing tussen de gesloten wereld van de telefoonmaatschappijen en de open wereld van internet. En in die analogie dreigen de telecombedrijven de niet te benijden rol van de huidige internetproviders (isp's) toebedeeld te krijgen. En net als die providers zullen de mobiele operators op zoek moeten gaan naar hun toegevoegde waarde. Ligt die in content, in diensten of in de contracten die de telefoonbedrijven afsluiten met de aanbieders van diensten, informatie of spelletjes?
De mobiele aanbieders hebben één groot nadeel ten opzichte van de aanbieders van internettoegang: ze hebben inmiddels miljarden geïnvesteerd in het verkrijgen van de UMTS-frequenties en zullen nog eens miljarden moeten investeren in de aanleg van de netwerken. Een aantal telecombedrijven dreigt voortijdig onder deze financiële druk te bezwijken. Maar, zo biedt Ahomäki de operators nog een sprankje hoop, ze hebben ook één groot voordeel ten opzichte van de providers. "Operators zijn erg goed in het innen van geld. Ze hebben een uitgekiend systeem ontwikkeld om de kleinste bedragen bij de klant in rekening te brengen. Op het moment dat derden tegen betaling diensten willen aanbieden, kunnen ze hun geld krijgen via de telefoonrekening van de beller."
Regenbui
Het lijkt een wanhopige poging van Ahomäki om de moed er bij de grootste Finse mobiele operator in te houden. Maar enkele kilometers verderop, op het hoofdkantoor van telefoonmaker Nokia, wordt zijn visie gesteund door de baas van Nokia's 3G Business Consultancy, Tomi Ahonen. "Volgens mij vormen microbetalingen de drijvende kracht van het mobiele internet. Een voorbeeld: ik loop hier het gebouw uit en het regent. Dan wil ik weten hoe lang dat gaat duren. Ik log met mijn mobiele telefoon in op de internetpagina van een weerstation. Omdat de telefoon 'weet' waar ik ben, kan de computer aan de hand van mijn positie, de omvang van de wolk en de windsnelheid berekenen dat de bui over 7 minuten voorbij is. Ik ga naar binnen en drink een kopje koffie. Technisch is dat vandaag al mogelijk, maar het is ontzettend duur, want het weerstation moet gigantisch investeren in apparatuur. Maar als veel mensen van deze dienst gebruikmaken, kost het misschien nog maar een paar cent per keer. Alleen moet je de betaling kunnen incasseren. Daar ligt een concurrentievoordeel voor de operators: er is geen bedrijfstak met een zo ingewikkeld betalingsysteem."
Maar dan de hamvraag: voor welke diensten zijn consumenten bereid te betalen, al zijn het dan kleine bedragen? Over deze vraag wordt niet alleen op de kantoren van bedrijven als Sonera nagedacht, maar ook bij de leveranciers van de netwerken en de telefoons zoals Nokia en Ericsson. Logisch, want als UMTS flopt zoals wap flopte, dan blijft iedereen lekker met zijn gsm bellen en verkopen zij minder telefoons.
Overigens hebben de Scandinaviërs wap nog lang niet opgegeven. En terecht, want wap is geen systeem dat met de komst van UMTS achterhaald zal zijn, maar een techniek om internetpagina's op een klein telefoonschermpje te presenteren. Zolang er nog geen lichtgewicht opvouwbare breedbeeldschermen op de markt worden gebracht, zal ook UMTS zich moeten behelpen met een dergelijk telefoonscherm. En is wap dus een ideale testomgeving voor het mobiele internet van de toekomst. De operators en fabrikanten van telefoons kunnen er ervaring mee opdoen hoe informatie gepresenteerd moet worden, hoe de mobiele internetter door de pagina's kan surfen en vooral: welke diensten aanslaan en welke niet.
Keuken
In een van vele demonstratieruimtes van Ericsson in de Stockholmse technologiewijk Kista schetst Jan Lindgren, VP en general manager Mobile Internet Solutions, een glorieuze toekomst voor UMTS: "Rond het jaar 2004 zullen er meer internetpagina's met een mobiel apparaat dan met een pc worden opgevraagd." Vervolgens praat hij enthousiast over de vele mogelijke diensten die binnenkort op de mobiele telefoon worden vertoond. Mobiel bankieren, tickets bestellen, spelletjes, e-mail, videomail. "Daar geloven we echt in, dat zijn bewezen toepassingen." Pas als één van de in de zaal aanwezige journalisten op de rem trapt en Lindgren verwijt 3G te hypen, net zoals Ericsson en de andere telefoonfabrikanten wap hebben gehypt, neemt Lindgren wat gas terug. "Natuurlijk, we moeten de hype ervan afhalen, we moeten ons afvragen: waar gaan we mobiel internet voor gebruiken? Het zijn de diensten die mobiel internet zullen aansturen, niet de technologie."
En dan geeft Lindgren ook grif toe dat we niet weten welke diensten door de consument omarmd zullen worden. "We weten niet wat de killer application zal zijn, want als we in de toekomst konden kijken, hadden we ook wel het succes van sms voorzien." Toch wil Lindgren zich daar niet zonder meer bij neerleggen, al was het maar omdat zijn klanten zitten te schreeuwen om een businessmodel. Dus wordt er bij Ericsson op een vrij abstract niveau gefilosofeerd over mogelijke toepassingen. Dat je mobiel internet niet moet zien als het gewone, vaste internet waarvan de draad is doorgeknipt. Dat mobiel internet bijzondere eigenschappen heeft, zoals dat het persoonlijk is, want als de telefoon overgaat, dan weet de gebruiker dat het voor hem is. Dat de mobiele telefoon ook gebruikt kan worden als mobiele portemonnee, waardoor er gemakkelijk transacties mee gedaan kunnen worden. En dat de telefoon in de nabije toekomst altijd 'weet' waar hij is, waardoor er plaatsgebonden informatie kan worden gegeven. "Als je informatie zoekt, of een reis wilt plannen, zul je altijd als eerste naar het vaste internet, naar de pc grijpen. Mobiel internet zal vooral gebruikt worden om acute behoeftes te bevredigen. Je wilt iets kopen en wilt weten of je voldoende saldo op je rekening hebt staan. Of je zoekt een restaurant in de buurt. Omdat de telefoon 'weet' waar je bent en je voorkeuren voor een bepaalde keuken kent, krijg je een persoonlijk advies van je mobiele telefoon inclusief een routebeschrijving. En als je verkeerd loopt een waarschuwing van je persoonlijke gids."
Condooms
Vanwege dit persoonlijke karakter van de mobiele telefoon verwachten de operators en hun adviseurs een nog grotere rol voor de portaal; de centrale plaats op internet waar abonnees een account kunnen aanvragen en hun wensen aan de operator bekend kunnen maken. De operators bouwen nu aan eigen internetportalen, zoals Zed van Sonera, Vizzavi van Libertel en M-Info van KPN. De gebruiker heeft deze portalen nu nog nodig om wap te kunnen gebruiken. Maar de operators hopen via de portaal een vertrouwensrelatie op te bouwen met hun klanten en daarom de geprefereerde verlener van diensten te worden. Juist omdat de operator het gedrag en de voorkeuren van de gebruiker kent, en dus diensten op maat kan aanbieden.
De vraag is alleen wie de gebruiker vertrouwt met die persoonlijke informatie. Wil hij wel dat de mobiele telefoonaanbieder weet waar hij zich bevindt? In Scandinavië fantaseren ze al over jongeren die elkaar opzoeken omdat ze dankzij de mobiele telefoon weten dat ze bij elkaar in de buurt zijn. Maar willen zij ook dat hun ouders weten waar ze uithangen? En wil ik wel dat de operator al mijn betalingen kan zien? Meestal hebben we daar geen bezwaar tegen, totdat de operator mij een persoonlijke aanbieding doet: wij zien dat u al 10 keer bij die supermarkt condooms heeft gekocht, wilt u dat wij bij u aan huis een grote verpakking tegen gereduceerd tarief bezorgen? Maar dat zijn nu juist de diensten op maat waarmee de operators ons voor zich willen winnen.
In mei van dit jaar hoopt het Japanse NTT DoCoMo zijn nieuwe 3G-dienst op de markt te brengen, onder de naam Foma. Het biedt de Europese operators de mogelijkheid om eerst eens rustig de kat uit de boom te kijken en erachter te komen welke diensten aanslaan en welke niet. Ons nationale telecombedrijf KPN zit wat dat betreft helemaal dicht bij het vuur, vanwege een partnership met NTT DoCoMo én een minderheidsbelang dat de Japanners in KPN Mobile hebben.
Die ervaring is erg belangrijk, al was het maar omdat je in het gebruik de gebruiker leert kennen. Ahonen van Nokia: "Als je mensen vraagt welke diensten ze willen gaan gebruiken, zetten ze e-mail op de eerste plaats, verkeersinformatie op twee, routeplanner op drie en vermaak pas op de twintigste. Maar bij iMode, de Japanse versie van mobiel internet, is 52 procent vermaak: spelletjes, muziek, afspraakjes maken." De toekomst van UMTS is nog onzeker, maar één ding lijkt al wel duidelijk: die toekomst wordt vooral erg leuk. En spannend.
Mobiel flirten
Het kan nu al, maar wordt met UMTS natuurlijk nog veel leuker: je vindt iemand leuk, maar durft hem of haar niet rechtstreeks te vragen of de liefde wederzijds is. Daarom stuur je een sms-bericht naar een bedrijf. Dat stuurt vervolgens een sms naar de liefde van je dromen met de vraag: 'Er is iemand die u leuk vindt. Wilt u uw geheime liefde bekend maken?' De ontvanger stuurt vervolgens de naam van zijn of haar geheime liefde terug. Nou blijkt dat natuurlijk iemand anders te zijn, die vervolgens een sms krijgt met de vraag… Succes verzekerd en een potentiële goudmijn voor de operators. Zeker als de tortelduiven elkaar ook nog eens foto's gaan sturen.
Filmtrailers
De filmindustrie heeft zijn toepassing voor 3G al klaar liggen: trailers. Wie zich op deze dienst abonneert, krijgt de voorstukjes van de films in het genre van zijn voorkeur op zijn mobiele telefoon. Uiteraard inclusief het adres van de bioscoop in de buurt waar de film gedraaid wordt. En de mogelijkheid om met één druk op de knop kaartjes te bestellen én te betalen.
Games
De spelletjesoorlog tussen Sony, Nintendo en Microsoft krijgt ook in het 3G-tijdperk zijn vervolg. Sony heeft de eerste slag geslagen door een samenwerkingsovereenkomst te sluiten met NTT DoCoMo en zes andere mobiele operators, waaronder KPN en Telecom Italia Mobile. De bedoeling is om vanaf het jaar 2002 de populaire Playstation-spellen op de mobiele telefoon te brengen. In Japan dromen ze al van interactieve en continue spellen waarbij de gebruiker een waarschuwing krijgt als zijn virtuele kasteel aangevallen wordt en vraagt om instructies. Een Tamagotchi als telefoon zou het in Japan ook goed doen.
Persoonlijke nieuwslezer
Stel, u smelt helemaal bij het horen van de warme stem van Harmen Siezen en eigenlijk kijkt u alleen naar het Journaal als hij het nieuws voorleest. Nu betekent dat dat u nog wel eens het laatste nieuws mist, want die man wil ook wel eens met vakantie. Maar ook hiervoor biedt 3G uitkomst: de persoonlijke nieuwslezer of -lezeres. Die leest het nieuws zoals u dat wenst, dankzij spraaktechnologie en video-animatie. Hoeft u nooit meer het nieuws te missen.
De comeback van Napster
MP3 wordt volgens velen dé killer application van het mobiele internet. Want hoe vaak gebeurt het niet dat u een deuntje in uw hoofd heeft en dat u zou wensen dat u die bewuste cd op dat moment zou kunnen beluisteren. Daarvoor surft u straks naar de website van Napster of hoe ze tegen die tijd ook mogen heten en downloadt de gewenste cd. Tegen betaling van een paar centen, want tegen die tijd betaalt niemand meer de volle mep voor cd's waarvan je de helft vaak toch niet om te pruimen vindt en die veelal na een paar weken verstoffen in de kast. De gebruiker betaalt, iedereen een klein beetje.
Locatiebepaling
Het gevoel van ontheemd zijn wanneer u in een vreemde stad aankomt, is definitief voorbij. Nog voordat u de gate bent gepasseerd, kijkt u even op uw mobiele metgezel die u kort wat over de stad en zijn bewoners vertelt. U wilt vanavond uit? Uw persoonlijke gids weet nog wel een aardige tent. Mensen met dezelfde smaak als u waarderen deze discotheek met een acht, dus u zit geramd voor de avond. Oh ja, uw hotel bevindt zich om de hoek…
Foto's versturen met de telefoon
Het lijkt iets typisch Aziatisch en het is maar de vraag of het hier ooit zal aanslaan: foto's via het mobiele internet. Je ziet ze al staan: die Japanners met hun zaktelefoon voorzien van een camera-card, staande voor de Eiffeltoren en druk pratend met het thuisfront in Japan, dat dankzij 3G nu mee kan genieten. Er bestaat ook zo'n reclame, waarbij een stel op zoek is naar een huis. Hij heeft het gevonden en laat dat met behulp van de telefoon aan haar laat zien. Maar ja, hoe vaak koop je in je leven een huis? En video-conferencing is toch ook nooit van de grond gekomen. Maar wie weet, misschien worden we allemaal wel een beetje Japanner.
